ابوالحسن نجفي:شباهت‌ تهوع سارتر با كتاب هدايت به معني تاثيرپذيري سارتر نيست

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: ابوالحسن نجفي:شباهت‌ "تهوع" سارتر با كتاب هدايت به معني تاثيرپذيري سارتر نيست
نشست "ادبيات تطبيقي و قلمرو آن" عصر ديروز با حضور ابوالحسن نجفي مدير گروه ادبيات تطبيقي فرهنگستان زبان و ادب فارسي در بنياد ايران شناسي برگزار شد.

به گزارش خبرنگار مهر، ابوالحسن نجفي در آغاز بحث خود درباره ادبيات تطبيقي گفت: اين عبارت ترجمه اي است لفظ به لفظ از عبارت فرانسوي و يا انگليسي آن كه هر دو لفظي است مبهم.

وي ادامه داد: در گذشته بسياري از اساتيد در ايران، مكتب هاي ادبيات غربي را به عنوان ادبيات تطبيقي درس مي دادند اما غرض از ادبيات تطبيقي بررسي تاثير ادبيات يك زبان در ادبيات كشوري ديگر و يا تاثير نويسنده يك كشور در نوشته هاي نويسنده اي از كشور ديگر است. ادبيات تطبيقي همه اين موضوعات را به جز تاريخ ادبيات ملي دربر مي گيرد.

اين مترجم از استاد خود "فاطمه سياح" به عنوان نخستين استادي كه اين درس را در ايران تدريس كرده ياد كرد و افزود: سياح از پدري ايراني و مادري روسي متولد شد و در مسكو تحصيل كرد. او در 32 سالگي به ايران آمد و اين درس را به دانشجويان ايراني تعليم داد. اين رشته به تدريج در دهه 30 در دانشگاهاي ايران توسط اساتيد مختلف تدريس شد و من نيز در سال هاي 46-49 در دانشگاه ادبيات اصفهان اين درس را تدريس كردم.

وي اضافه كرد: در آن سالها متني را تحت عنوان "ادبيات تطبيقي" نوشتم كه اولين متن چاپ شده درباره اين موضوع به زبان فارسي بود كه اين نوشته در حال حاضر پيش روي شماست (اشاره به كتابچه كوچكي كه در اختيار حضار قرار گرفت) همچنين بايد اضافه كنم كه دو اثر ادبي ديگر كه در اين موضوع نوشته شده، بسيار با اهميت اند؛ نخست كتاب "از سعدي تا آراگون" نوشته جواد حديدي و دوم "تاثير ادبيات فارسي در ادبيات" ترجمه دكتر حسن جوادي.

ابوالحسن نجفي ادامه داد: ادبيات تطبيقي در نيمه دوم قرن 20 تنها به تاثير آثار ادبي بر يكديگر نمي پردازد بلكه روابط متقابل آن را با ديگر هنرها و رشته هاي علوم انساني بررسي مي كند. البته بايد توجه داشت كه ترجمه هاي ادبي نيز در اين راستا بسيار با اهميت هستند و اين گونه ترجمه ها با ترجمه هاي معمولي متفاوت اند و قلمرو و قواعد خودشان را دارند. بدون شك سهم ادبيات تطبيقي در پيشرفت ساير علوم بسيار عظيم است.

مدير گروه ادبيات تطبيقي فرهنگستان زبان و ادب فارسي در ادامه گفت: البته گاه ممكن است آن اثر ادبي كه در ادبيات تطبيقي اهميت دارد در بعضي از كشورها تاثيرگذار نباشد مثل شكسپير كه در دنيا تاثيرگذار بود اما در فرانسه آن چنان مورد استقبال قرار نگرفت.

وي افزود: گاهي اوقات دو اثر ادبي شباهت هاي شگرفي با هم دارند اما از هم تاثير نگرفته اند مثل "تهوع" ژان پل سارتر كه هشت سال پس از "زنده به گور" صادق هدايت نوشته شده و در يك مقايسه، شباهت هاي جالب توجهي در عبارات آن دو ديده مي شود اما مسلما او از هدايت تاثير نگرفته است چرا كه اين كتاب اولين اثر هدايت بود و تا آن موقع ترجمه نشده بود و كسي او را نمي شناخت. و يا اينكه بنيامين فرانكلين در حدود سال 1750 ميلادي داستاني را به عنوان بخش گمشده عهد عتيق معرفي كرد كه درواقع داستاني از حضرت ابراهيم بود و بعدها ردپاي اين داستان در ادبيات لاتين، هلندي و هندي يافت شد و به فرانكلين تهمت سرقت ادبي زدند. اما در نهايت كاشف به عمل آمد كه اصل اين داستان از سعدي گرفته شده است.

نجفي از تاثير آثار ادبي فارسي بر آثار كشورهاي ديگر ياد كرد و با خواندن نمونه هايي از آنها گفت: اين تاثير قابل توجه است و داستان هاي هزار و يك شب، رباعيات خيام و... نمونه هايي هستند كه بسيار موثر بوده اند.

وي افزود: فردي چون دانته "كمدي الهي" خود را با تاثير از كتابهايي مانند "ارداويرافنامه" و يا" سير العباد الي المعاد" سنايي نوشته شده است و يا داستان هاي هزار و يك شب آن قدر تاثيرگذار بوده اند كه بسياري از رمان ها و نمايشنامه ها از آنها تاثير گرفته اند تا جايي كه خورخه لوئيز بورخس آن را (هزار و يك شب) مشهورترين كتاب جهان مي داند و يا پائولو كوئيلو نيز رمان "كيمياگر" خود را از يكي از قصه هاي همين اثر اقتباس كرده است.

نجفي همچنين از تاثير رباعيات خيام در غرب گفت و از مارك تواين و تي اس اليوت به عنوان علاقمندان اين شاعر بزرگ ياد كرد.

وي سخنان خود را با خواندن متني از "آندره ژيد" درباره ادبيات فارسي به پايان برد.

در اين نشست حسن حبيبي، اسماعيل آذر، هوشنگ مرادي كرماني و حسين معصومي همداني نيز حضور داشتند.
دوشنبه 17 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 690]