هر آنچه باید در رابطه با اجرا گذاشتن مهریه بدانید

اسلام یکی از ادیانی است که برای زن ارزش والایی برخوردار است. یکی از مصادیق آن تعیین مهریه در زمان عقد نکاح است. مهریه مال منقول و غیر منقولی است که با توافق طرفین چه یک شاخه گل و چه هزاران سکه، تعیین شده و به موجب جاری شدن عقد نکاح چه دائم و چه منقطع زن مالک آن بوده و در صورت اجرا گذاشتن مهریه مرد موظف به پرداخت آن است.

انواع مهریه

همان‌طور که گفته شد، زوجه پس از عقد نکاح مالک مهریه است. در برخی موارد مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را ندارد، بنابراین شرط استطاعت مطرح شده و مهریه بر این اساس به دو نوع تقسیم می‌شود:

مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه در هر زمان که زن مطالبه کند باید پرداخت شده و قابلیت پیگیری قضایی دارد و چنانچه مرد استطاعت مالی پرداخت آن را نداشته باشد و ادعای اعسار کند از سوی مراجع قضایی ضمانت اجرایی دارد.

مهریه عندالاستطاعه: این نوع مهریه همانطور که از نام آن می‌توان برداشت کرد مرد هر زمان که توانایی مالی پرداخت مهریه را داشته باشد موظف به پرداخت آن است و زن در صورت مطالبه مهریه، باید استطاعت مرد را به دادگاه ثابت کند.

در مواردی که زوج قبل از پرداخت مهریه فوت کند، وراث موظف هستند قبل از تقسیم ارث نسبت به پرداخت مهریه زوجه اقدام نمایند و چنانچه پرداخت نکنند همچنان پرداخت مهریه بر گردن متوفی بوده و زوجه می‌تواند نسبت به اخذ حق خود اقدام نماید.

مهریه علاوه بر تقسیم‌بندی بر اساس استطاعت مرد به سه نوع دیگر بر اساس تعیین مهریه تقسیم می‌شود:

مهرالمسمی

به مهریه ای که قبل از عقد نکاح یا بعد از جاری شدن خطبه بین زوجین به توافق رسیده شده باشد مهرالمسمی گفته می­شود.

مهرالمثل

چنانچه زوجین هیچ صحبتی در مورد مهریه نکرده باشند دادگاه براساس شأن خانوادگی و اجتماعی زوجه مهرالمثل تعیین می‌کند.

مهرالمتعه

چنانچه قبل از عقد نکاح مهریه تعیین نشده باشد و زوج قبل از نزدیکی قصد طلاق و جدایی داشته باشد از سوی مراجع قضایی براساس غنا و فقر زوج مهرالمتعه تعیین می‌شود.

عواقب به اجرا گذاشتن مهریه

متاسفانه در باور عموم این‌گونه تعریف شده، که زوجین چنانچه قصد طلاق و جدایی دارند نسبت به مطالبه از سوی زوجه و یا پرداخت آن از سوی زوج اقدام می‌نمایند. درصورتی‌که در طبق قانون مهریه عندالمطالبه بوده و پس از جاری شدن خطبه عقد زن مالک آن بوده و قابل مطالبه است. بنابراین زوجه می‌تواند در زمان صلح و یا در زمان طلاق مهریه خود را مطالبه کرده و هرگونه تصرفی که بخواهد را در آن اعمال کند. در برخی موارد زوجه با همسر خود مشکلی ندارد و پس از اجرا گذاشتن مهریه زوج نسبت به طلاق اقدام می‌نماید.

بنابراین مطالبه مهریه به معنی عدم سازش نیست و زن در هرحالتی می‌تواند نسبت به اخذ مهریه خود اقدام نماید. در برخی موارد زوجه می‌تواند با رعایت احکام قضایی اقدام به بخشش کل مهریه یا بخشی از آن به شوهر خود کند.

زوجین در زمان عقد نکاح مهریه‌های گوناگونی تعیین می‌کنند؛ مانند وجه نقد، سکه طلا یا نقره، ملک و ... چنانچه مهریه وجه نقد باشد، وجه نقد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه محاسبه می‌گردد. در صورتی که سکه طلا و یا نقره باشد با قیمت روز محاسبه می‌شود.

درحال حاضر با توجه به اینکه مهریه‌های بالایی از سوی زوجین تعیین می‌شود و مطالبه مهریه محکومیت‌های قضایی زیادی در پی داشته، طبق قانون جدید، سقف مهریه 110 سکه طرح جدید اعلام شده که باید تمامی آن پرداخت شود و طبق ماده 2 قانون محکومیت‌های مالی، زوجی که مهریه 110 سکه را پرداخت نکند، زندانی شده و دادگاه پس از بررسی تمکن مالی نسبت به توقیف اموال و یا تقسیط مهریه تصمیم‌گیری می‌کند. این بدان معنا است که فقط 110 سکه از مهریه زن ضمانت اجرای کیفری دارد و برای مازاد بر آن، نمی‌توان شوهر را جلب کرد.

چه اموالی پس از اجرا گذاشتن مهریه قابل توقیف نیست

طبق ماده 24 قانون محکومیت مالی در صورت اجرا گذاشتن مهریه برخی از اموال زوج قابل توقیف نیست که عبارت‌اند از:

• منزل مسکونی که عرفاً در شأن زوج در حالت اعسار او باشد.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل
• آذوقه موجود به قدر احتیاج زوج و افراد تحت تکفل
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق
• وسایل و ابزار کار کسبه برای امرارمعاش ضروری
• تلفن مورد نیاز
• مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود.

مدارک لازم برای اجرا گذاشتن مهریه

 در مهریه عندالمطالبه زن از طریق توقیف اموال مرد از اجرای ثبت و یا تنظیم دادخواست از دادگاه مهریه خود را به اجرا می‌گذارد. در مهریه عند الاستطاعه زن باید استطاعت مرد را جهت پرداخت مهریه ثابت کرده و نسبت به اجرای مهریه اقدام نماید. مدارک لازم برای اجرا گذاشتن مهریه عبارت‌اند از: اصل سند ازدواج، اصل شناسنامه و کپی کارت ملی.

چنانچه اصل سند ازدواج در دسترس نیست باید رونوشت آن را از دفترخانه محل انعقاد عقد نکاح دریافت کنید. به‌طور کلی مراحل قانونی مطالبه مهریه کمی مشکل بوده و داشتن وکیل طلاق توافقی راه‌حل خوبی برای تسریع مراحل قضایی است.

هزینه اجرا گذاشتن مهریه چقدر است؟

طبق قانون هر فردی که مدعی احقاق حق است برای رسیدگی به درخواستش باید هزینه دادرسی پرداخت کند و مطالبه مهریه نیز از این قاعده مستثنی نیست. زن از دو طریق اجرای ثبت و دادگاه یا شورای حل اختلاف می‌تواند نسبت به اخذ مهریه اقدام نماید. هزینه اجرا گذاشتن مهریه از هر یک از طرق گفته شده متفاوت است.

هزینه مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت نیم عشر دولتی یا یک بیستم کل مهریه است. اگر زن مهریه‌اش را از طریق اجرای ثبت وصول کرد می‌تواند هزینه‌های دادرسی و اخذ وکیل را نیز از مرد مطالبه نماید. چنانچه از طریق دادگاه نسبت به اجرای مهریه اقدام نمایید هزینه دادرسی مهریه 3.5 درصد کل مهریه است که از همان شروع به رسیدگی از زن گرفته می‌شود، اما زن می‌تواند این هزینه را ضمن دادخواست مهریه از شوهرش مطالبه و دریافت کند.

اجرا گذاشتن مهریه چقدر طول می‌کشد؟

زمان مشخصی برای اجرا گذاشتن مهریه و اخذ آن تعیین نشده و به عوامل گوناگونی بستگی دارد. چنانچه زوجین بر سر مهریه توافق کنند، سریعا مهریه وصول و چنانچه قصد جدایی داشته باشند طلاق حاصل می‌شود. اما اگر مرد برای پرداخت مهریه ادعای اعسار کند و مهریه تقسیط شود، پرداخت مهریه ممکن است سال‌ها طول بکشد. چنانچه زن مدعی باشد مرد توانایی مالی دارد اثبات این استطاعات و احراز آن برای دادگاه ممکن است یک سال به طول انجامد.

بنابراین مدت زمان رسیدگی به پرونده مهریه و اخذ آن به نوع طلاق، میزان مهریه، داشتن وکیل طلاق توافقی ، حجم پرونده‌های مرجع مذکور و... بستگی دارد. علاوه بر این عواملی که در مدت زمان اخذ مهریه قید شد در سال 1400 اصلاحیه‌ای به بند ب ماده 113 قانون برنامه پنجم توسعه درخصوص به اجرا گذاشتن مهریه افزوده شده است.

طبق این اصلاحیه کلیه محاکم ایران از پذیرش دادخواست مهریه در ابتدا بدون مراجعه قبلی به اداره ثبت منع شده‌اند.

گروه وکلای هوداد با پرونده های موفق و تخصص چندین ساله در امرو مهریه، طلاق و خانواده همراه شما هستند.