نقش آمريكا در گفت‌وگوهاي اسرائيل و سوريه

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نقش آمريكا در گفت‌وگوهاي اسرائيل و سوريه

خاورميانه- ترجمه - احمدرضا تقاء:
با اعلام خبر برگزاري گفت‌وگوهاي غيرمستقيم صلح بين اسرائيل و سوريه در تركيه بسياري از صاحب‌نظران اين دور از مذاكرات را صرفا بازي سياسي دانسته‌اند.

با توجه به اينكه ايهود اولمرت، نخست‌وزير اسرائيل، با پرونده فساد و درخواست براي كناره‌گيري روبروست و همچنين با توجه به بن‌بست به‌وجودآمده در مذاكرات جاري ميان اسرائيل و فلسطينيان بسياري از كارشناسان در اسرائيل بر اين گمان هستند كه اولمرت قصد دارد تحت لواي مذاكرات صلح با سوريه توجهات را از مشكلات سياسي خود منحرف سازد.

اما اعلام رسمي و بي‌سابقه اين خبر ـ چنان‌كه دولت‌هاي اسرائيل و سوريه در اظهاراتي هماهنگ خبر برگزاري اين مذاكرات را اعلام كرده‌اند ـ و گزارش‌هاي مربوط به حصول توافق طرفين درباره شماري از مسائل محوري حكايت از آن دارد كه موضوع فراتر از يك بازي سياسيِ صِرف است. با اين حال موضوعي كه هنوز مشخص نيست و براي حصول توافق نهايت اهميت را دارد احتمال ورود ايالات متحده به اين مذاكرات به‌عنوان يكي از طرف‌هاي اصلي گفت‌وگوست.

توسل رهبران اسرائيل به اقدامات جسورانه به هنگام قرار گرفتن در تنگناهاي سياسي امر بي‌سابقه‌اي نيست. براي مثال آريل شارون، نخست‌وزير اسبق اسرائيل، در سال 2003 در بحبوحه طرح اتهامات فساد عليه وي از تصميم خود براي خارج‌سازي ساكنان شهرك‌هاي يهودي‌نشين از نوار غزه خبر داد. اما درحالي كه عامل حركت اسرائيل به سمت صلح و مشكلات سياسي است، آنچه بشار اسد، رئيس‌جمهوري سوريه را به فكر ايجاد تغيير در وضعيت موجود انداخته گرفتاري‌هاي اقتصادي است.

در چنين فضايي تلاش دولت‌هاي اسرائيل و سوريه براي ارزيابي شرايط‌ جاي تعجب ندارد. اما هرچند گفت‌وگوهاي طرفين با پيشرفت‌هايي همراه بوده در اين ميان هنوز جاي يك مولفه مهم خالي است و آن حضور ايالات متحده در اين مذاكرات است.

تا همين اواخر همواره از آمريكا انتظار مي‌رفت كه در گفت‌وگوهاي صلح ميان اسرائيل و همسايگانش، ازجمله سوريه، نقش ميانجي بازي كند. در دوران زمامداري بيل كلينتون مقامات آمريكا بين پايتخت‌هاي سوريه و اسرائيل در رفت‌وآمد بودند و بر مذاكرات دو طرف نظارت مي‌كردند. اما امروز آمريكا علاوه بر اشتراك منافع با نفعي دارد كه به اسرائيل مربوط نمي‌شود و آن كوتاه شدن دست سوريه از لبنان است.

كاندوليزا رايس، وزير امور خارجه آمريكا، در سخناني درباره احتمال برگزاري گفت‌وگو ميان اسرائيل و سوريه ضمن تاكيد بر عدم‌تمايل ايالات متحده به ايجاد مانع در مسير هرگونه تلاش براي دستيابي به صلح افزود، سوريه هنوز نسبت به روند صلح خاورميانه به‌ويژه در رابطه با لبنان تمايلي از خود نشان نداده است. شايان ذكر است كه نقش سوريه در لبنان مانعي بزرگ بر سر راه تحقق سياست‌هاي بوش در منطقه مي‌شود.

اين در حالي است كه اوضاع براي طرف سوري نيز تغيير كرده است. هم‌اكنون براي سوريه هدف اصلي مذاكره با اسرائيل ديگر بازپس‌گيري بلندي‌هاي جولان نيست. اين قضيه البته كماكان جزو اهداف مهم سوريه به شمار مي‌‌رود اما براي حصول توافق با اسرائيل انگيزه كافي محسوب نمي‌شود. سوريه در حال دست‌وپنجه نرم كردن با ركود اقتصاديِ ناشي از افزايش بهاي انرژي (ازجمله به دليل از دست دادن درآمدهاي حاصل از فروش نفت به عراق پس از حمله آمريكا به اين كشور) و هجوم پناهندگان عراقي است كه زيرساخت‌هاي سوريه را با مشكل مواجه ساخته است.

به باور برخي تحليلگران روزي كه اقتصاد سوريه ديگر جوابگوي رشد جمعيت و نيازهاي داخلي اين كشور نباشد آن روز براي سوريه «روز حساب» خواهد بود و از همين روست كه دمشق بايد از هرگونه رابطه مالي و ديپلماتيك ممكن با واشنگتن استقبال كند.

در حالي كه آمريكا هيچگاه صلح با اسرائيل را بي‌مزد نگذاشته ـ چنان‌كه مصر، اردن، و تشكيلات خودگردان همگي در ازاي توافق با اسرائيل از كمك‌هاي مالي هنگفت و روابط تجاري گسترده با آمريكا برخوردار شدند ـ اين بار آنچه در اين مذاكرات نقشي تعيين‌كننده خواهد داشت نفعي است كه در رابطه با لبنان نصيب آمريكا مي‌شود. بنابراين اين بار بهره صلح صرفا محصول برقراري صلح ميان اسرائيل و سوريه نخواهد بود بلكه محصول صلح ميان اسرائيل و سوريه و ايالات متحده است.

با اين اوصاف پرسشي كه در اين دور از مذاكرات مطرح است اين است كه آيا ورود ايالات متحده به مذاكرات به‌عنوان يكي از طرف‌هاي شركت‌كننده خواهد بود يا به‌عنوان ميانجي. تا اين لحظه كاخ سفيد با وجود استقبال از اين جلسات براي پيوستن به مذاكرات ابراز تمايل نكرده است. بنابراين اسرائيل و سوريه چه‌بسا با نظارت تركيه به پيشرفت‌هايي هم دست يابند اما همچنان جاي يكي از قطعات اصلي اين پازل خالي خواهد بود. ولي اين وضعيت احتمالا چندان به طول نخواهد انجاميد و حتي اگر دولت فعلي آمريكا از ورود به مذاكرات اجتناب كند چه‌بسا تركيه بتواند با هدايت مذاكرات گفت‌وگوها را به نقطه‌اي برساند كه دست‌كم دولت بعدي آمريكا بتواند نقش خود را در نهايي شدن توافقات ايفا كند.

www.dailystar.com
15 ژوئن 2008

تاريخ درج: 8 تير 1387 ساعت 10:26 تاريخ تاييد: 8 تير 1387 ساعت 11:20 تاريخ به روز رساني: 8 تير 1387 ساعت 11:21
شنبه 8 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 150]