درس هایی از حمله «ریزگردها» به زیرساخت های اقتصادی خوزستان - پایگاه خبری صنعت ساختمان خوزستان

واضح آرشیو وب فارسی:سازه نیوز: یک کارشناس ارشد برنامه ریزی پروژه های نفت و گاز با تشریح سوابق بحران اخیر در خوزستان عدم توجه مدیریت کلان کشور به نظرات نخبگان دانشگاهی درباره بحران ریزگردها را علت غافلگیری و افزایش خسارات دانست و......با اشاره به عدم وجود پدافند غیرعامل و مدیریت ریسک، عدم مقاوم سازی تجهیزات و تأسیسات در برابر آسیب ها و عدم آینده نگری و آمادگی در نگرش سنتی مدیران بحران و غافلگیری در مرحلهٔ پس از بحران، گفت: عدم ارتباطات اثربخش با عموم مردم و کنترل اوضاع توسط مسئولان علت شکست در مقابله با بحران اخیر است. محمود توکلی زاده کارشناس ارشد مهندسی صنایع و برنامه ریزی پروژه های نفت و گاز و سرپرست اجرایی پروژه احداث ایستگاه جمع آوری و تزریق گاز لب سفید شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در مقاله ای که با عنوان "درس هایی از مدیریت بحران در حمله «ریزگردها» به زیرساخت های اقتصادی خوزستان" در اختیار این خبرگزاری قرار داد، با اشاره به وضعیت سیستم های برق در خوزستان و عدم طراحی ها و پیش بینی های لازم در مقابله با بحران های اخیر، به تبیین خسارت های اقتصادی ناشی از آن به خصوص بر صنعت نفت پرداخت و اذعان داشت که مدیران ما در بحران ریزگردها چون نتوانستند قبل از بحران، ریسک ها را شناسایی کنند در جلوگیری از وسعت بحران و خسارات ناتوان شدند. متن این مقاله به شرح زیر می آید: بحران مربوط به پدیده ریزگردها در بهمن ماه سال ۱۳۹۵ در خوزستان در بین بحران هایی که تاکنون در کشور حادث گردیده، در نوع خود بی نظیر و باعث ایجاد شرایط خاصی در شبکه های برق استان شد. پدیده مخرب ریزگردها هزینه های زیادی روی سیستم های اصلی برق استانی که قطب تولید نفت و گاز ایران است، می گذارد. ما با تغییر اقلیم در کشور و منطقه روبه رو هستیم و سابقه حضور برق در خوزستان به بیش از چندین دهه می رسد این در حالی است که در سال های اخیر شاهد حوادثی در این بخش هستیم که هیچ طراحی و پیش بینی برای مقابله با آن ها نشده است. این پدیده بر زندگی چند میلیون نفر از ساکنان مهم ترین قطب کشاورزی، صنعتی و نفتی کشور سایه افکنده و علاوه بر سخت کردن زندگی روزمره مردم، بسیاری از فعالیت ها و پروژه های اقتصادی، تولیدی و خدماتی را با مشکل روبرو کرده است. از میان صنایع مختلفی که مورد آسیب قرار می گیرند مطالعات تخصصی روی صنعت آب و برق استان خوزستان نشان داده است که ریزگردها، پست های برق این استان را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. تعداد حوادث در سال های 1387، 1388 به ترتیب از 783 به 1234 مورد رسیده است؛ همچنین این پدیده شبکه های توزیع برق را دچار مشکلات جدی نموده و قطعی ها و خاموشی های زیادی را به وجود آورده است که آمار آن از سال 1387 یعنی 194 مورد به 383 مورد در سال 1388 رسیده است (حبیبیان و جورابیان؛ 1390) [۲ و ۱]. ۱- بحران چگونه آغاز شد در تاریخ جمعه هشتم بهمن ماه ۱۳۹۵ در اثر ورود گردوغبار با غلظت ۹ هزار و ۹۸۵ میکروگرم بر مترمکعب (بیش از ۶۶ برابر حد مجاز) همراه با وزش باد با سرعت ۶۰ کیلومتر در ساعت و بلافاصله بارش پراکنده و خفیف باران بحران شروع می شود. سطح کل مقره ها و تجهیزات اعم از انتقال، فوق توزیع و توزیع مملو از گل ولای می شود و رنگ مقره ها از قهوه ای به خاکی رنگ تغییر می یابد. در تاریخ نهم بهمن ماه ۱۳۹۵ با ورود پدیده مه غلیظ و در یک اقدام پیشگیرانه کارکنان برق منطقه ای خوزستان ایستگاه های ۲۳۰ و ۴۰۰ کیلوولت تغذیه کننده برق کلان شهر اهواز را از مدار خارج کرده و به خاطر ضرورت جلوگیری از اتصال بر روی شبکه از ساعت های اولیه صبح تا ساعت ۱۷ اقدام به شست وشوی تجهیزات خود می کنند. بامداد شنبه ۲۳ بهمن نیز به دلیل مه گرفتگی شدید و مرطوب شدن گل ولای بر روی تجهیزات، مجدداً شاهد اتصالات بر روی خطوط انتقال و توزیع بودیم که این بار علاوه بر خطوط انتقال و توزیع، نیروگاه های رامین، زرگان، آبادان، ماهشهر هم متأثر از این اشکالات شده و از مدار خارج شدند [۳]. ۲- سابقهٔ بحران در گذشته چگونه بوده است؟ در روز 29 بهمن ماه سال 93 در زمستان پس از چند روز گردوخاک شدید، شاهد بارش باران بسیار محدود بودیم که این پدیده باعث ایجاد خاموشی گسترده در اثر چسبندگی گل ولای و ایجاد اتصال کوتاه بر روی تجهیزات شد و بیش از 280 بریکر شبکه توزیع و هشت ایستگاه فوق توزیع در کلان شهر اهواز از مدار خارج و موجب خاموشی گسترده شد. با اولین بارندگی و پس از چند روز گردوخاک گسترده، شاهد بروز اتفاقات و اشکالات فراوان و بعضاً آتش سوزی در بعضی از تأسیسات و خروجی های ایستگاه تغذیه شبکه توزیع برق بودیم [۴]. این پدیده قبلاً نیز ۲ سال پیش در آبدانان ایلام رخ داده بود است [۵]. ۳- درس های شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از بحران ریزگردها با توجه به اینکه بحران ریزگردها ممکن است تا ۱۰ الی ۲۰ سال آینده ادامه داشته باشد، لازم است مدیریت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در استراتژی های توسعه ای خود مدیریت بحران و مدیریت ریسک را لحاظ و در طراحی واحدهای تولیدی و فرآورشی تجدیدنظر نماید. بعضی از راهکارهای موردنیاز به منظور کاهش اثرات ریزگردها به شرح زیر است: 1- تهیه و تدوین دستورالعمل و استاندارد خاص برای سفارش تجهیزات منطبق با شرایط غبار و آلودگی 2- تعیین کارگروه تحقیقاتی جهت انجام مطالعات اثرات تخریبی گردوغبار بر روی پسته ای برق، تجهیزات، تأسیسات برقی و ابزار دقیقی در سطح مناطق نفت خیز جنوب 3- تهیه و تدوین دستورالعمل و استاندارد خاصی برای ساخت تأسیسات فرآورشی با توجه به اثرات تخریبی گردوغبار 4- استفاده از توربو دیزل ژنراتور برق توان بالا در واحدهای نمک زدایی در مواقع اضطراری که برق قطع شده است جهت جلوگیری از کاهش تولید 5- استفاده از توربین های گازسوز جهت تولید برق در واحدهای تولیدی و فرآورشی نفت و گاز 6- انجام تحقیقات منظم در دوره های زمانی (حداکثر یک ساله) جهت تعیین روال اثرات تخریبی گردوغبار بر روی تجهیزات و تأسیسات 7- انجام پوشش RTV برای مقره های چینی مربوط به ایزولاتورها 8- تعویض زنجیر مقره های خطوط در معرض آلودگی و رطوبت شدید با مقره های سیلیکونی 9- تهیه تعدادی دستگاه ماشین مقره شو، جهت شست وشوی مستمر خطوط و پست ها 10- ایجاد کارگروهی برای بررسی اینکه برق واحدهای تولیدی و فرآورشی نفت و گاز توسط انرژی های تجدید پذیر مانند نیروگاه بادی و یا نیروگاه خورشیدی تأمین شود. ۴- تحلیل بحران خوزستان از منظر مدیریت بحران ۱-۴- عدم توجه به نظرات نخبگان دانشگاهی در مورد بحران ریزگردها سوابق بحران نشان می دهد که پاسخ سؤال منفی است، زیرا در تاریخ ۰۹ دی ۱۳۹۴ نخستین سمینار بررسی آثار مخرب ریزگردها بر تجهیزات شبکه برق و راهکارهای کاهش تأثیرات آن [۴]، با حضور مدیران و کارشناسان صنعت برق و الکترونیک انجمن مهندسین برق و الکترونیک خوزستان و کارشناسانی از مناطق نفت خیز جنوب در سالن آمفی تئاتر دانشکده مهندسی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار می شود و راهکارهای کارشناسی و پیشنهاد هایی در جهت کاهش اثرات مخرب ریزگردها بر تجهیزات شبکه برق ارائه می کنند، ولی عدم توجه مدیریت کلان کشور به نظرات نخبگان و متخصصان این رشتهٔ فنی باعث غافلگیری و افزایش خسارات گردیده است. ۲-۴- عدم آینده نگری و آمادگی در نگرش سنتی مدیران بحران نگرش سنتی به مدیریت بحران، بر این باور است که مدیریت بحران یعنی فرونشاندن آتش؛ به این معنی که مدیران بحران در انتظار خراب شدن امور می نشینند و پس از بروز ویرانی، سعی می کنند تا ضرر ناشی از خرابی ها را محدود سازند، ولی به تازگی نگرش به این واژه عوض شده است. بر اساس معنای اخیر، همواره باید مجموعه ای از طرح ها و برنامه های عملی برای مواجهه با تحولات احتمالی آینده در داخل سازمان ها تنظیم شود و مدیران باید درباره اتفاقات احتمالی آینده بیندیشند و آمادگی رویارویی با وقایع پیش بینی نشده را کسب کنند؛ بنابراین، مدیریت بحران بر ضرورت پیش بینی منظم و کسب آمادگی برای رویارویی با آن دسته از مسائل داخلی و خارجی تأکید دارد که به طور جدی شهرت، سودآوری و یا حیات سازمان را تهدید می کنند. همان طور که قبلاً ً توضیح دادیم باوجود اینکه مدیران شرکت توزیع نیروی برق خوزستان، خود در تاریخ ۹ دی ۱۳۹۴ نخستین سمینار [۴] بررسی آثار مخرب ریزگردها بر تجهیزات شبکه برق شرکت داشته و راهکارهای کارشناسی و پیشنهاد هایی در جهت کاهش اثرات مخرب ریزگردها بر تجهیزات شبکه برق ارائه نموده اند، ولی غافلگیر شده و در زمان مرحلهٔ پس از بحران می گویند: تعداد دستگاه های شست وشوی مقره در استان باید به 20 برسد این در حالی است که اکنون 2 دستگاه در استان موجود است و مجوز خرید چهار دستگاه مقره شور اخذ و دستور خرید 15 مقره شور نیز صادر شده است [۶]. یا در جایی دیگر اظهار می دارند: تعداد زیادی از زنجیرهٔ مقره هایی که الآن در سراسر کشور موجود است از جنس سرامیکی هستند که در جلسه ستاد بحران مقرر شد این مقره ها تعویض و تبدیل به نوعی از جنس پلاستیکی شوند که کارایی بیشتری در آب وهوای خوزستان دارند. مدیران ما در مرحلهٔ پس از بحران تاره به فکر این مسأله افتاده اند که باید مراکز مهم مانند دستگاه های اداری، تصفیه خانه های آب، بیمارستان ها و صنایع مهم به دیزل ژنراتورهای اضطراری تجهیز شوند تا در مواقع این چنینی با قطع برق مواجه نشویم [۷] و یا پس ازاینکه مردم خوزستان با بحران ریزگردها درگیر بحران بی آبی شده اند مسئولان به این فکر رسیده اند که باید تصفیه خانه های آب به سیستم برق اضطراری (دیزل ژنراتور) با ظرفیت 15 تا 40 مگاوات مجهز شوند [۸] ۳-۴- عدم وجود پدافند غیرعامل و مدیریت ریسک در مدیران مدیران و وزارت خانه هایی که مسئولت مدیریت این بحران را بر عهده داشتند باید مجموعه اقداماتی را انجام می دادند که به آن ها، پدافند غیرعامل می گویند. این مجموعه اقدامات برای مقاوم سازی تجهیزات و تأسیسات کشور در برابر آسیب های عمدی و غیرعمدی است که باعث کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی و مراکز حیاتی کشور و کنترل و بازگرداندن سریع جامعه به شرایط عادی می گردد. بیشترین توجه به توان دفاعی کشور در موقع بحران به مراکز حیاتی مثل مراکز بیمارستانی، مراکز تولید موشکی، پالایشگاه های نفت و گاز، نیروگاه های هسته ای و غیره، تأسیسات شریانی و زیرساخت ها می باشد، اما اکنون در مرحلهٔ پس از بحران به فکر تجهیز و مقاوم سازی تصفیه خانه های آب، بیمارستان ها و صنایع مهم افتاده اند. اگر مدیران ما با مفهوم مدیریت ریسک آشنا بودند باید اقداماتی انجام می دادند که خسارات و اختلالات احتمالی را به حداقل می رساندند. مدیریت ریسک فرآیندی [۹] با استفاده از عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جهت حداقل رساندن خسارات حوادث در جامعه است، اما مدیریت بحران با بکار گیری همه اجزای مدیریت بحران برای اجرای مدیریت ریسک است، به طوری که شامل همه آسیب ها در سطوح ملی - دولتی و خصوصی و هماهنگ سازی آن جهت کاهش آسیب و بازسازی آن با استفاده از چهار مرحله مدیریت بحران (1- پیشگیری 2- آمادگی 3- مقابله 4- بازسازی) تفاوت مدیریت بحران و مدیریت ریسک در آن است که در دوره بحران، ریسک ها از قوه به فعل درآمده اند. ازاین رو "وجود بحران در سازمان معرف شکست فرآیند مدیریت ریسک است" Booth, 1993)] ۱۰ و ۱۱]. به همین دلیل است که مدیران ما در بحران ریزگردها چون نتوانستند قبل از بحران ریسک ها را شناسایی کنند، در جلوگیری از وسعت بحران و خسارات ناتوان شدند. ۴-۴- عدم وجود برنامه ریزی و پیش بینی در مدیریت بحران ریزگردها وزارت نیرو و شرکت توزیع نیروی برق خوزستان و دیگر مدیران سازمان های درگیر با بحران، باید در مرحلهٔ قبل از بحران، برنامه های دقیق و موشکافانه ای برای رویارویی با بحران و تخفیف اثرات سوء آن برای خود تهیه کرده باشند. در این برنامه ها پیش بینی و شناسایی بحران های بالقوه بسیار ضروری است زیرا این کار باعث می شود که در هنگام بروز بحران فرصت های بهتری برای حل موفقیت آمیز آن ها داشته باشند. ما در استان خوزستان بحران های زیادی ازجمله جنگ تحمیلی و یا بحران سیلاب های تخریبی و طوفان های گردوغبار داشته ایم. زمانی که سازمانی در فکر آمادگی برای مقابله با بحران است، در حقیقت در نیمه راه برنامه ریزی برای مواقع اضطراری است. اگر مدیران ما برنامه ریزی و پیش بینی داشتند امروز لازم نبود تاره به فکر خرید دیزل ژنراتور و یا بسیج تجهیزات مقره شور و نیروی انسانی از سراسر کشور باشند. ما به مدیرانی خلاق و مبتکر که بتوانند شرایط بالقوه بحران ها را تصور و جزئیات پیچیده آن را ترسیم کنند، داریم. امروزه و در دنیای تغییرات ناگهانی و پیش بینی نشده، مدیریت بحران بخشی از تمام برنامه های استراتژیک سازمان ها شده است. بزرگ ترین اشتباه مدیر یک سازمان این است که تصور کند سازمان او مصون از بحران است؛ بنابراین مدیران و شرکت های مستقر در استان خوزستان و وزارت خانه های مربوطه به دلیل انتخاب استراتژی ها و سیاست های مختلف خود در مقابل عواقب اجرای این سیاست ها و بحران های حاصله، در مقابل اقشار مختلف مردم جوابگو و مسئول هستند. ۵-۴- عدم ارتباطات اثربخش با عموم مردم علت شکست در مقابله با بحران ها تجربیات مربوط به بحران های گذشته ثابت کرده که علت شکست در مقابله با بحران ها نبود ارتباطات اثربخش با عموم مردم، رسانه های مدنی و دولتی است. تظاهرات اخیر در مقابل استانداری و خیابان های شهر اهواز نشانگر این است که آگاهی شهروندان و درک تلاش های سازمان های درگیر در بحران برای کاهش خسارات و خدمت رسانی به شهروندان، یک جنبه بسیار حیاتی در ترمیم خسارات ناشی از بحران ریزگردها است که اغلب اهمیت آن نادیده گرفته می شود. آگاهی شهروندان و درک تلاش های خدمات عمومی به همان اندازه مهم است که کیفیت تلاش و نکته اینجاست که اگر برای مطلع کردن مردم کاری نکنید، آن ها از تلاش هایتان آگاه نخواهند شد. یکی دیگر از عواملی که باعث شکست در مقابله با یک بحران می شود، عدم کنترل اوضاع توسط مسئولان است زیرا از یک سو هیچ تلاشی انجام نشده بود که دریابند با قطع برق با بحران دیگری که مثل بحران کمبود آب شرب است، روبرو می شوند و باید با دیزل ژنراتور خسارات بحران را کاهش دهند و یا با استقرار یک دیزل ژنراتور در مراکز مخابراتی جان بیمارانی را که نیاز به ارتباط با اورژانس دارند را برآورده نمایند و باعث تشدید بحران شدند. ۵- نتیجه گیری نتایج حاصل از بحث و بررسی در مورد مدیریت بحران در حمله «ریزگردها» به زیرساخت های اقتصادی خوزستان به شرح زیر است: 1- ریزگردها، پست های برق استان خوزستان را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. 2- بارندگی بسیار کم و رطوبت هوا پس از گردوغبار، موجب تشکیل گل ولای چسبنده بر روی تجهیزات شبکه و اتصال کوتاه مقره ها و تجهیزات عایقی در شبکه های توزیع و ایستگاه های فوق توزیع و انتقال گشته که باعث خاموشی گسترده فیدرها می شود. 3- با توجه به اینکه بحران ریزگردها ممکن است تا ۱۰ الی ۲۰ سال آینده ادامه داشته باشد، لازم است مدیریت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در استراتژی های توسعه ای خود مدیریت بحران و مدیریت ریسک را لحاظ و در طراحی واحدهای تولیدی و فرآورشی تجدیدنظر نماید. 4- سوابق بحران عدم توجه به نظرات نخبگان دانشگاهی در مورد بحران ریزگردها و عدم توجه مدیریت کلان کشور به نظرات نخبگان و متخصصان این رشتهٔ فنی را نشان می دهد که این امر باعث غافلگیری و افزایش خسارات گردیده است. 5- در چرخهٔ بحران مرحلهٔ قبل از وقوع بحران و در فرآیند مدیریت بحران، مراحل پیشگیری و آمادگی مهم ترین ارکان بوده و سطح آسیب پذیری را به شدت کاهش داده و میزان خسارات و ضرر و زیان را به حداقل می رساند. 6- ضعف برنامه ریزی و عدم توجه مدیریت کلان کشور به این پدیدهٔ نوظهور به عنوان یک مشکل ملی و صرفاً یک معضل یا مشکل منطقه ای نمود بیشتری یافته و هرروز بر گسترهٔ آن افزوده می شود. 7- عدم وجود پدافند غیرعامل و مدیریت ریسک در مدیران محلی و وزارت خانه هایی که مسئولت مدیریت این بحران را به عهده داشتند. 8- مقاوم سازی تجهیزات و تأسیسات کشور در برابر آسیب های عمدی و غیرعمدی که باعث کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی و مراکز حیاتی کشور و کنترل و بازگرداندن سریع جامعه به شرایط عادی می گردد انجام نشده است. 9- عدم آشنایی مدیران و وزارت خانه های مسئول با مفهوم مدیریت ریسک جهت انجام اقداماتی که خسارات و اختلالات احتمالی را به حداقل می رساند. 10- عدم آینده نگری و آمادگی در نگرش سنتی مدیران بحران و غافلگیری در مرحلهٔ پس از بحران 11- مدیران ما در بحران ریزگردها چون نتوانستند قبل از بحران ریسک ها را شناسایی کنند، در جلوگیری از وسعت بحران و خسارات ناتوان شدند. 12- عدم وجود برنامه ریزی و پیش بینی در مدیریت بحران ریزگردها در وزارت نیرو و شرکت توزیع نیروی برق خوزستان و دیگر مدیران سازمان های درگیر با بحران به دلیل اینکه این مدیران باوجود سابقه بحران غافلگیر شدند. 13- عدم ارتباطات اثربخش با عموم مردم علت شکست در مقابله با بحران اخیر است. 14- عدم کنترل اوضاع توسط مسئولان باعث شکست در مقابله با بحران می شود.

چهارشنبه ، ۳۱خرداد۱۳۹۶

[مشاهده متن کامل خبر]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سازه نیوز]

[مشاهده در: www.sazehnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]