صادرات پساتحریمی صنعت خودرو - منشور خبری تحلیلی اقتصاد ایران

واضح آرشیو وب فارسی:اقتصاد آنلاین: در حالی تراز تجارت خارجی صنعت خودرو در یک دهه گذشته چنگی به دل نمی زند که امید دست اندرکاران صنعتی و تولیدکنندگان خودرو آن است که در پساتحریم به واسطه تغییر در زیرساخت های صنعت خودرو و به روز شدن تولیدات، صادرات نیز با رونق نسبی همراه شود.تولید صادرات محور در حالی به عنوان یکی از آرمان های مسوولان صنعتی کشور شناخته می شود که در صنعت خودرو این آرمان هیچ گاه به واقعیت تبدیل نشد. اما به دنبال اجرایی شدن قراردادهای خودرویی، مسوولان صنعتی کشور یکی از برنامه های جدی خود در شرایط پساتحریم را صادرات 30 درصدی محصولات تولید مشترک قرارداده اند تا از این طریق بتوانند آرمان همیشگی خود در این صنعت را محقق کنند؛ در این بین شرکای صنعت خودرو نیز که هم اکنون بخش اعظم آنها را فرانسوی ها تشکیل می دهند یکی از برنامه های خود برای تولیدات آتی را صادرات محصولات تولید مشترک قرار داده اند و بر این اساس بارها تاکید کرده اند که در دور جدید همکاری ها ایران را به پایگاه صادراتی بازارهای هدف خود تبدیل خواهند کرد؛ در این مورد ژان کریستف کمار قائم مقام پژوسیتروئن تاکید کرده بود که این شرکت در دور جدید همکاری خود با شرکای ایرانی اش قصد دارد تا سال 2025 به رقم فروش سالانه یک میلیون دستگاه در منطقه خاورمیانه برسد که از این رقم، 70 درصد متعلق به سایت های تولیدی این دو خودروساز در منطقه است. به گفته او شرکت پژوسیتروئن بنا دارد 700 هزار دستگاه از برنامه صادراتی یک میلیون دستگاهی اش در خاورمیانه را طی سال 2025، از ناحیه تولید در کشورهای منطقه به خصوص ایران محقق کند. در این بین، مدیران شرکت رنو نیز که شراکت تازه ای را در دوره پساتحریم در ایران رقم زده اند، بر تبدیل کردن ایران به پایگاه صادراتی خود در خاورمیانه تاکید کرده اند. با وجود آنکه شرط وزارت صنعت و قول شرکای صنعت خودرو حکایت از آن دارد که ایده تولید صادرات محور در پساتحریم احتمالاً تحقق خواهد یافت، اما به گفته کارشناسان شرط لازم برای تحقق این هدف، تولید محصولاتی به روز با قیمت رقابتی و کیفیت متناسب با خودروهای بازار جهانی است. بر این اساس آنگونه که به نظر می رسد صادرات خودرو نیازمند شرایط و الزامات مشخصی است که خودروسازان و شرکایشان باید به آنها جامه عمل بپوشانند. به اعتقاد کارشناسان مهم ترین اصل اساسی که صادرات محصولات خودروسازان در پساتحریم را تضمین می کند، ارائه خودرو در کلاس جهانی و با قیمت رقابتی است. به گزارش دنیای اقتصاد ، نکته مهم دیگر اینکه، چون اولین سال شروع همکاری های جدید به ایجاد زیرساخت و بررسی بازار و چگونگی روند تولیدات می گذرد؛ بنابراین انتظار صدور محصولات در این سال چندان محتمل نیست، اما در صورتی که شرایط براساس برنامه پیش برود و الزاماتی چون تولید رقابتی یا به عبارت ساده تر تولید با قیمت تمام شده پایین محقق شود، صادرات خودروسازان از سال دوم به بعد عملی می شود. براین اساس انتظار آن است که خودروسازان داخلی و شرکایشان بتوانند در سال 1397 صادرات محصولات خود را عملیاتی کنند تا از این طریق تغییرات جدی تراز تجارت خارجی صنعت خودرو کشور صورت بگیرد. نگاهی به یک دهه فعالیت صادراتی نگاهی به آمار صادرات خودرو طی 10 سال گذشته نشان از روند نوسانی صادرات خودرو طی این مدت دارد. به طور دقیق تر، به دنبال افزایش 4/ 85 و 7/ 89 درصدی سال های 1385 و 1386، میزان صادرات در سال 1387 معادل 6/ 46 درصد کاهش داشته است. پس از آن به ترتیب رشد های 4/ 48 و 5/ 48 درصدی را در سال های 1388 و 1389 تجربه کرده است. در واقع بیشترین رشد صادرات در سال 1389 محقق شده است. اما پس از این سال یعنی از سال های 1390 به بعد باز هم شاهد روند نوسانی صادرات خودرو هستیم؛ به طوری که آمار صادرات خودرو در سال 1390 نسبت به 1389 افت 72 درصدی را نشان می دهد؛ اما به یکباره در سال 1391 با رشد 130 درصدی مواجه می شود. در سال 1392 نیز بازهم صدور خودروهای داخلی به بازارهای هدف کاهش 78 درصدی را تجربه می کند. تا اینکه به دنبال بهبود وضعیت خودروسازان بار دیگر آمار صادرات خودرو در سال 93 حدود 139 درصد رشد می کند. با این وجود آمار صادرات خودرو در سال 94 باز روندی کاهشی داشته؛ به طوری که با افت 6/ 14 درصدی مواجه می شود.در این میان، معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن استان تهران نیز چندی پیش با ارائه گزارشی در این زمینه به بررسی روند تغییرات ارزشی صادرات خودرو پرداخته است. براساس این گزارش، در 10 ماه سال جاری ارزش صادرات محصولات خودروسازان به بازارهای هدف 30 میلیون دلار بوده است. هر چند آمار 10 ماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته نشان از رشد 88 درصدی دارد، اما ارزش صادرات صورت گرفته در مقایسه با سال های گذشته رقم پایینی است. به منظور روشن شدن هرچه بیشتر این موضوع به بررسی ارزش صادرات خودرو در یک دهه گذشته می پردازیم. بنا به آمار های ارائه شده در این زمینه ارزش صادرات محصولات خودروسازان در سال 85 بیش از 200 میلیون دلار بوده است که این رقم در سال 86 به بالاترین حد خود یعنی 454 میلیون دلار می رسد. بعد از رشد صادرات در سال 86، بار دیگر ارزش دلاری صادرات خودروسازان در سال 87 کاهش پیدا می کند و به بیش از 250 میلیون دلار می رسد. ارزش دلاری صادرات محصولات خودروسازان در سال 88 و 89 نیز افزایش پیدا می کند؛ به طوری که در سال 88 به رقم بیش از 300 میلیون دلار و سال 89 نیز به ارزش 400 میلیون دلار می رسد. با وجود این ارزش صادرات خودروسازان در سال 1390 کاهش پیدا می کند و به 150 میلیون دلار می رسد. بعد از افت قابل توجه ارزشی در این سال اما بار دیگر صادرات خودروسازان در سال 1391 به بالای 350 میلیون دلار می رسد. در سال 1392 اما بار دیگر ارزش صادرات خودروسازان افت کرد و به 80 میلیون دلار رسید. در سال 1393 با اندکی تغییر این ارزش به 100 میلیون دلار افزایش پیدا کرد، اما ارزش صادرات خودروسازان در سال 1394 به پایین ترین حد خود یعنی 23 میلیون دلار رسید.هرچند روند صادرات خودرو در این مدت نوسانی بوده است، اما برخلاف آن صادرات تولیدات بدنه، اتاق و قطعات خودرو طی چهار سال گذشته صعودی بوده؛ به نحوی که بیشترین رقم صادرات این تولیدات در سال 1394 برابر با 257 میلیون دلار بوده که 11 برابر صادرات خودرو است. مرکز بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی در بخش دیگری از گزارش خود نسبت پوشش واردات توسط صادرات را بررسی کرده است. این نسبت معرف میزان پوشش واردات یک کالا توسط صادرات همان صنعت است که از تقسیم صادرات بر واردات به دست می آید. براساس این گزارش، نسبت پوشش واردات توسط صادرات در صنعت خودرو طی سال های اخیر روندی کاهشی داشته و از 4 درصد در سال 1392 به 3/ 1 درصد در سال 1394 کاهش یافته است که هر دو عامل کاهش صادرات و افزایش واردات در تنزل آن دخالت داشته است. این نسبت در 10 ماهه 1395 به 7/ 1 درصد افزایش و کمی بهبود یافته است. در این میان اما نسبت پوشش واردات توسط صادرات محصولات بدنه، اتاق و قطعات خودرو طی سال های گذشته با نوساناتی همراه بوده ولی روند عمومی مثبت و افزایشی بوده است. در نهایت، بنا به این گزارش به رغم کانال های گوناگون اثرگذار صنعت خودرو بر اقتصاد کشور اما طی سال های گذشته اثرگذاری صنعت خودرو و قطعات در بخش تجارت کشور، کمرنگ بوده است. بر این اساس اتکای صرف به بازار تقریبا انحصاری داخلی،عدم جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی معنادار با رویکرد توسعه صادرات، برخورداری از تعرفه های حمایتی وارداتی همراه با الزام کنترل های قیمتی از جمله چالش هایی است که موجب شده صنعت خودروی کشور جزو صنایع رقابتی نباشد و در نتیجه صادرات نیز روند موفقی را دنبال نکند. الزامات صادرات در پساتحریم هرچند صادرات خودروسازان در یک دهه گذشته به لحاظ تعدادی و ارزشی نوسانات جدی داشته است و از یک ثبات مشخص برخوردار نبوده است، اما کارشناسان مهم ترین دلیل در عدم تحقق برنامه صادراتی خودروسازان طی این سال ها را نبود زیرساخت های لازم برای تولید کیفی و رقابتی عنوان می کنند. به اعتقاد آنها از جمله عوامل اصلی اثرگذار بر صادرات خودرو و کاهش رونق بازارهای صادراتی، قیمت تمام شده بالا و افت کیفیت محصولات به دلیل قدیمی بودن پلت فرم ها بوده است. در این میان اما عدم ماندگاری بازارهای صادراتی به خصوص از دست دادن بازار خودروی عراق در سال های 94 و 95 اثر جدی در کاهش صدور خودرو کشور داشته است. با وجود این مسائل در شرایطی سیاست گذار صنعتی تصمیم دارد با در نظر گرفتن شرط 30 درصدی صادرات خودرو در قراردادهای جدید، آرمان خود درخصوص مثبت شدن تراز تجاری صنعت خودرو را محقق کند که به نظر می رسد در راستای رسیدن به این هدف چالش هایی پیش روی خودروسازان قرار دارد. با وجود این، کارشناسان دستیابی خودروسازان به صادرات محصولات تولید مشترک و مثبت شدن تراز تجاری خودروسازان داخلی را منوط به عملی شدن برخی الزامات می دانند. الزاماتی که مهم ترین اصل اساسی آن تولید رقابتی یا به عبارت ساده تر تولید با قیمت پایین است. آن گونه که گفته می شود، بازارهای خودرو در جهان طبقه بندی و دسته بندی خاص خود را دارد؛ بنابراین هر شرکت خودروساز در یک بازار خاص به فعالیت می پردازد. از آنجا که ورود هر خودرو به یک بازار بستگی به میزان سرمایه گذاری شرکت، سوابق تولید و ارائه خدمات در آن منطقه دارد، بنابراین ایجاد بازارهای جدید توسط خودروسازان کار ساده ای نیست. وجود چنین عوامل و دسته بندی هایی است که موجب شده خودروسازان فرانسوی برای بازگشت به بازار ایران در مقایسه با شرکت های دیگر عطش بیشتری داشته باشند؛ چراکه فرانسوی ها براساس سوابق گذشته و زیرساخت هایی که در ایران وجود داشت تمایل داشتند که بازار سنتی خود را بار دیگر به دست بیاورند. در این زمینه برخی از کارشناسان تاکید می کنند که پیش بینی اینکه خودروسازان ایرانی بتوانند محصولات خود را به هر کشور یا منطقه ای صادر کنند، چندان محتمل نیست چون خودروسازان با وجود آگاهی نسبت به دسته بندی بازارها، شرایط ورود خود را مهیا می کنند. آنها معتقدند، خودروسازان در صورتی می توانند تولیدات پساتحریمی خود را به بازارهای صادراتی ارسال و برنامه های خود در این بخش را محقق کنند که تولیدات آنها منطبق با کلاس جهانی باشد و از همه مهم تر مولفه رقابتی بودن را رعایت کنند. درصورتی که تولید خودروهای به روز و جدید در ایران با قیمت تمام شده پایین صورت بگیرد؛ بنابراین نه تنها خودروسازان می توانند بازارهای بیشتری را کسب کنند بلکه شرکت های خارجی تمایل بیشتری برای ورود به ایران پیدا خواهند کرد. در این زمینه بسیاری به تمایل خودروسازان بزرگ جهانی برای تولید در مکزیک اشاره می کنند. در این مورد حسن کریمی سنجری، کارشناس خودرو با بیان اینکه خودروسازان ایرانی به دلیل بازار کاذبی که به لطف حمایت های سنتی وزارت صنعت و تعرفه بالای واردات خودرو داشتند تنها توانستند یک بازار مراقبتی برای خود داشته باشند تا بازار رقابتی، می گوید: خودروسازان داخلی به غیر از ایران در جای دیگری خودروساز شناخته نمی شوند؛ بر همین اساس نباید انتظار داشت که آنها بتوانند صادرات خودرویی قابل توجهی داشته باشند. وی با بیان اینکه صادرات کنونی خودروسازان بیشتر از آنکه نشات گرفته از مزیت آنها در تولید باشد به دلیل مناسبات سیاسی بوده است، عنوان می کند: تولید در کلاس جهانی اولین اصل اساسی است که باید مدنظر قرار گیرد. بعد از آن باید ببینیم که قیمت تمام شده محصولات منتخب در قراردادهای جدید آیا شرایط رقابتی را در بازار صادراتی ایجاد می کند یا نه! حسن کریمی سنجری با اشاره به اینکه مجموع عوامل اقتصادی در کشور بر تولید رقابتی و صادراتی اثرگذار است، می گوید: اگر مجموعه ای از شرایط برای تولید فراهم نباشد نه تنها در سال 97 بلکه در سال های بعدی نیز صادرات محصولات مشترک در قراردادهای پساتحریمی امکان پذیر نخواهد بود. وی تاکید دارد: خودروسازان باید همسو با پوشش نیاز داخل، محصولات خود را به بازارهای هدف صادر کنند و در این میان باید به ازای تولید هر سه دستگاه خودرو، یک دستگاه را صادر کنند.

چهارشنبه ، ۳۱خرداد۱۳۹۶

[مشاهده متن کامل خبر]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اقتصاد آنلاین]

[مشاهده در: www.eghtesadonline.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 64]