نقش موثر علم هواشناسی در کاهش خسارت های جوی

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به مناسبت روز جهانی هواشناسی نقش موثر علم هواشناسی در کاهش خسارت های جوی تهران- ایرنا- پیش بینی تغییر و ناپایداری جوی علاوه بر آگاهی دادن به بخش های گوناگون جامعه، نقش موثری را در تصمیم گیری های اثر بخش مسوولان در پیشگیری از بروز حوادث طبیعی ایفا می کند که این امر می تواند سبب کاهش خطرها و خسارت ها شود.

نقش موثر علم هواشناسی در کاهش خسارت های جوی

پیش بینی وضعیت آب و هوایی برای انسان خالی از لطف نیست زیرا بر پایه آن می تواند برنامه ریزی های مهمی انجام دهد. آگاهی از بارندگی های شدید، وقوع سیل، خشکسالی برای جوامع اولیه بسیار اهمیت داشت و فکر چگونگی دستیابی به این علم را در ذهن آنان می پروراند. از این رو، دانشمندان و منجمان زیادی در سده های گذشته هر کدام به نوعی برای پی بردن به این راز و رمز تلاش کردند و بخشی از بررسی های علمی خود را به این حوزه اختصاص دادند. «محمد بن زکریای رازی، ابن سینا، حکیم عمر خیام، ابوریحان بیرونی و انوری» را می توان در زمره اندیشمندان این حوزه برشمرد.توسعه ایستگاه های هواشناسی و شبکه های مرتبط با آن در ایران به سال های پایانی دهه 30هجری خورشیدی بازمی گردد که هواشناسی کشورمان به عنوان یکصد وسومین عضو سازمان هواشناسی جهانی، به عضویت این سازمان جهانی درآمد. در طی چند دهه گذشته اما تغییراتی در این حوزه ایجاد شد به این معنی که پیش از انقلاب اسلامی سازمان هواشناسی در خدمت صنعت هوایی بود اما پس از پیروزی انقلاب، بخش ‌های تحقیقاتی کشاورزی، دامداری، آبیاری و ... نیز به آن افزوده شد.به تدریج و با گذر زمان دامنه فعالیت های هواشناسی توسعه یافت و ابزارهای آن پیشرفته تر شد. با شروع جنگ جهانی اول و اهمیت پیش بینی هوا برای استفاده از آن در صنعت هوانوردی پیشرفت و توسعه ابزارهای آن شدت یافت و با گسترش این فناوری ها ارزش واقعی علم هواشناسی نمایان شد. در نهایت اختراع دستگاه رادار در جنگ جهانی دوم خدمات شایان توجهی به این علم کرد. اینک با پیشرفت هواشناسی، این علم با دانش های بسیاری در ارتباط است به گونه ای که به عنوان شاخه‌ای تخصصی از فیزیک پیشرفته برای بررسی دقیق تغییرات جوی از ابزارهای ریاضی پیچیده‌ای بهره می‌گیرد. هواشناسی بیش از همه با نظریه تابش الکترومغناطیسی، ترمودینامیک، مکانیک کلاسیک، فیزیک شاره ‌ها، شیمی فیزیک و نظریه لایه مرزی در ارتباط است که در صورت در نظر گرفتن جو زیرین در آن گنجانده شود، فیزیک خورشید، طیف شناسی، فیزیک پلاسما، یونش، فیزیک ذرات بنیادی و ... را نیز در بر می گیرد.ضرورت توجه به علم هواشناسی و رویدادهایی که به وسیله آن قابل پیش بینی است باعث شد تا پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت فرارسیدن روز هواشناسی با «سعید بازگیر» استادیار و عضو هیأت علمی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران به گفت و گو بپردازد. - در ادامه متن کامل گفت وگوی ایرنا آمده است:** ایرنا: چرا روز هواشناسی در تقویم کشورها گنجانده شد؟ *** بازگیر: در سال 1950میلادی(1329خورشیدی) سازمان جهانی هواشناسی (World Meteorological Organization,WMO)، 23 مارس را به عنوان روز جهانی هواشناسی تعیین کرد. این سازمان هر سال شعاری را برای روز جهانی هواشناسی اعلام می‌کند و این روز در تمام کشورهای عضو جشن گرفته می‌شود که شعار سال 2017 «ده نوع ابر اصلی را چگونه بشناسیم»‌ معرفی شد. کاربرد علوم هواشناسی- اقلیم شناسی در صنعت ترابری هوایی، دریایی، جاده ای، ریلی، کشاورزی، محیط زیست، توسعه پایدار و... همچنین اعلان هشدار و توصیه‌های بر خط به تصمیم گیران، کنشگران و مردم برای کاهش خسارت ناشی از تغییرات خطر آفرین جوی و اقلیمی و حفاظت از جان و مال مردم به اهمیت گرامیداشت این روز می افزاید. بر پایه همین اهمیت بود که ایران نیز در 1338 خورشیدی به عنوان یکصد و سومین عضو سازمان هواشناسی جهانی پذیرفته شد.** ایرنا: جایگاه جهانی ایران در پیشرفت های نوین هواشناسی و اقلیم شناسی را چگونه ارزیابی می کنید؟ *** بازگیر: ایران در منطقه آسیا در ردیف نخستین کشورهای با فناوری بالا قرار داشته و پیشرفت های آن با کشورهایی همچون ژاپن، چین، کره جنوبی و هندوستان قابل مقایسه است. در سازمان هواشناسی کشور برای پیش بینی های بسیار کوتاه مدت (کمتر از 6 ساعت) از شبکه جهانی دیدبانی، حدود 400 ایستگاه دیدبانی برخط ملی، 14 ایستگاه جو بالا، 8 ایستگاه دریایی در پهنه دریاهای کشور، خروجی چندین مدل پیش بینی عددی وضع هوا (Numerical Weather Prediction, NWP)، ماهواره‌های ویژه هواشناسی و 9 رادار هواشناسی استفاده می شود. همراه با این داده‌ها و اطلاعات از داده های دیدبانی و پایش در ایستگاه های هواشناسی خودکار، اقلیم شناسی، جاده ای و ایستگاه های باران سنجی در سطح کشور و برونداد مدل‌های اقلیمی نیز برای تولید پیش بینی های کوتاه مدت (24 تا 72 ساعت)، میان مدت (از 4 روز تا دو هفته) و بلند مدت (ماهیانه، فصلی، سالیانه و اقلیمی) استفاده می شود که برای انجام دادن تحقیقات مرتبط در اختیار دانشگاه ها و محققان دیگر دستگاه ها و شرکت های دولتی و خصوصی قرار می گیرد. از دیدگاه استفاده از مدل های اقلیمی در پیش بینی های فصلی، مطالعات و تحقیقات قابل قبولی در دانشگاه های کشور و مرکز ملی اقلیم شناسی مشهد انجام شده است که با جدیت بالایی در حال پیگیری است به گونه ای که پیش بینی فصلی در هفته اول هر ماه تولید و بدون معطلی در تارنمای سازمان هواشناسی کشوردر دسترس همگان قرار می گیرد.** ایرنا: مسوولیت نظارت بر کیفیت اطلاعات به دست آمده درباره وضعیت هواشناسی بر عهده چه سازمانی است؟ *** بازگیر: متولی تولید داده سالم و پیوسته در کشور برابر استانداردهای جهانی، سازمان هواشناسی کشور محسوب می شود که این امر به وسیله کارشناسان دیدبانی در منطقه های مختلف کشور انجام می شود. البته در سال های گذشته به کمک تجهیزات نوین و رویکرد جهانی، خودکار سازی دیدبانی پارامترهای هواشناسی در اولویت سازمان هواشناسی کشور قرار گرفته است.** ایرنا: آیا درس های ارایه شده و سرفصل‌ آنها در دانشگاه‌ها برای رشته های اقلیم شناسی و هواشناسی روزآمد و کاربردی هستند یا اینکه باید بروز رسانی شوند؟ *** بازگیر: در حال حاضر درس های ارایه شده در هر 2 رشته اقلیم شناسی و هواشناسی در مقطع های مختلف تحصیلی بیشتر جنبه نظری دارد و دانشجویان کمتر با کاربرد آن ها آشنا می شوند از این رو باید علاوه بر تغییر محتوای سرفصل های برخی از درس ها و با تاکید بر جنبه های عملی، درسی با عنوان کارآموزی به ارزش 2 واحد عملی در مقاطع تحصیلی کارشناسی و ارشد در یکی از سازمان های مرتبط برای دانشجویان در نظر گرفته شود و این واحد درسی مطابق نیاز سازمان های کاربر و جامعه تدوین شود. ** ایرنا: آیا متخصصان هواشناسی، اقلیم شناسی در سازمان هواشناسی کشور از دقت کافی در پیش بینی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برخوردارند ؟ *** بازگیر: در حال حاضر این پیش بینی ها در مرکز پیش بینی تهران و همچنین مرکز ملی اقلیم شناسی مشهد و سازمان هواشناسی کشور انجام می شود. پیش بینی های خیلی کوتاه مدت(کمتر از 6 ساعت با دقت 90 تا 95 درصد)، کوتاه مدت(با دقت 85 تا 90 درصد برای 24 ساعت، 80 تا 85 درصد برای دو تا سه روز)، با تفکیک شهرستان انجام می شود. همچنین پیش بینی های میان مدت(با دقت 65 تا 75 درصد برای 4 روز تا دوهفته) و بلند مدت(با دقت 65 تا 70 درصد برای فصلی(یک ماهه و فصلی) با تفکیک استان تولید می شود. شایان توجه است که ماهیت پیش بینی در سطح دنیا با عدم قطعیت بوده و با طولانی تر شدن برد زمانی پیش بینی، دقت آن کاهش می‌یابد. ** ایرنا: هواشناسی و اقلیم شناسی چه کاربرد و منافعی برای جامعه دارند؟*** بازگیر: دامنه کاربرد این علم ها در طیف وسیعی از فعالیت های مرتبط با خدمات عامه هواشناسی؛ فعالیت های کشاورزی(در بخش های زراعت، باغبانی، آبزیان، دامپروری، مرتع داری و آبخیزداری، زنبورداری و جنگلی داری)؛ ترابری؛ آلودگی هوا(آلاینده های حاصل از مصرف سوخت های فسیلی، گازهای گلخانه‌ای و گرمایش جهانی و گرد و غبار) و همچنین شهرسازی، معماری و گردشگری گسترش یافته‌اند. برای نمونه خسارت ناشی از سرمازدگی و یخ زدگی درختان میوه، آفت و بیماری گیاهان زراعی و باغی به صورت کامل به تغییرات عناصر هواشناسی مانند دمای هوا، سرما و گرمای نابهنگام زودرس و دیررس، باد، رطوبت نسبی و ساعات آفتابی وابسته‌اند. همچنین نشست و برخاست هواپیماها در فرودگاه ها و حرکت از مبدا به مقصد به دید افقی، دمای هوا، سمت و سرعت باد، تلاطم و... بستگی دارد.** ایرنا: چه راهکارهایی می تواند کارایی خدمات هواشناسی و اقلیم شناسی در کاهش خسارات جانی و مالی مخاطرات جوی مانند سیل، خشکسالی، نوسان شدید دما و ...را افزایش دهد؟ *** بازگیر: از جمله اقدام های مناسب در این زمینه می توان به انجام طرح های پژوهشی مشترک میان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و سازمان هواشناسی کشور با رویکرد کاهش خسارات حاصل از مخاطرات جوی و اقلیمی، فرهنگ سازی در جامعه و تدوین کتاب های آموزشی مناسب در مقطع های تحصیلی آموزش و پرورش، برگزاری کارگاه و دوره های آموزشی کوتاه مدت برای مدیران ارشد و تصمیم‌سازان کشور، تدوین و تصویب قانون های الزام آور به منظور مشارکت بیشتر هواشناسان و اقلیم شناسان در طرح های کلان آمایش سرزمین اشاره کرد. درباره مشارکت اقلیم شناسان در طرح ها می توان این امر را در قانون ها گنجاند که برای احداث کارخانه ها، نیروگاه های خورشیدی و بادی و طراحی شهر ها به مجوز و تایید کارشناس اقلیم شناسی و هواشناسی به عنوان کارشناس رسمی دادگستری نیاز باشد. این امر می تواند استفاده بهینه از پتانسیل های اقلیمی منطقه های گوناگون کشور را بالاتر ببرد. ** ایرنا: به نظر شما چقدر میان جوانان اشتیاق ورود به این 2 رشته وجود دارد و بازار کار این دو رشته را چگونه ارزیابی می کنید؟*** بازگیر: اشتیاق داوطلبان کنکور برای انتخاب رشته های هواشناسی و اقلیم شناسی (آب و هواشناسی) زیاد نیست و به عبارتی می توان گفت که این رشته در اولویت افراد قرار ندارد که مهمترین دلیل آن نبود توازن میان شمار دانشجوی جذب شده در دانشگاه ها با بازار کار در دستگاه های دولتی مرتبط با این رشته ها و همچنین درآمد کم آنها است که سبب می شود، بازار کار هر دو رشته در جامعه کم رونق باشد.** برای اینکه علم هواشناسی و اقلیم شناسی به صورت کاربردی در جامعه شناخته شده باشد، چه اقدام هایی باید صورت پذیرد؟*** بازگیر: در گام نخست کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلی مختلف در تمامی مراکز آموزش عالی امری ضروری به نظر می رسد. سپس می توان برای مدیران دولتی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به منظور اشراف بیشتر آنان به اهمیت علوم اقلیم شناسی و هواشناسی و تدوین برنامه های راهبردی اثر گذار بر افزایش امنیت جانی و غذایی مردم کارگاه های آموزشی کوتاه مدت برگزار کرد. بازنگری سرفصل ها و محتوا در مقاطع تحصیلی رشته های اقلیم شناسی و هواشناسی بر اساس نیازهای جامعه از دیگر اقدام هایی است که می تواند جایگاه علم هواشناسی و اقلیم شناسی را در کشور نهادینه کند و بر کیفیت این علم بیافزاید.*گروه اطلاع رسانیخبرنگار: سیده مریم سیدان**انتشار دهنده: شهربانو جمعه**پژوهشم**9368**9131*ایرنا مقاله کانالی برای انعکاس مقاله های اندیشکده ها- پژوهشکده ها- دانشکده ها- مراکز تحقیقاتی و رسانه های ایران و جهان*Irnaarticle@

03/01/1396

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]