پیروزی های سیاسی و نظامی عراق موجب ژست جدید عربستان شده است - پایگاه خبری تحلیلی خرداد

واضح آرشیو وب فارسی:خرداد: روزنامه اعتماد درباره سفر عادل الجبیر به بغداد به گفت و گو با حسن کاظمی قمی سفیر سابق ایران پرداخت و نوشت: سفر غیرمنتظره و غیرمترقبه عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی به بغداد در شرایطی روز گذشته انجام شد که ما شاهد پیروزی هایی چشمگیر توسط دولت و نیروهای نظامی و دفاعی عراق با حمایت مراجع و نیروهای مردمی درعملیات آزادسازی موصل هستیم. در ادامه این گفت وگو می خوانیم: ** عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در قالب نخستین سفر این مقام سعودی روز گذشته وارد بغداد شد. فکر می کنید چه مسائلی منجر به این شده است که عربستان در این مقطع زمانی به سمت بهبود رابطه با عراق پیش برود؟ از آنجایی که منافع سعودی ها در تقابل با ملت عراق است، آنها این پیشروی ها را هم در تقابل با منافع خود می دانند؛ درست همانند آزادسازی حلب در سوریه از دست نیروهای تروریستی. با توجه به احتمال آزادی کامل موصل در آینده ای قریب الوقوع، ممکن است سفر وزیر امور خارجه عربستان در این جهت باشد که سعودی ها بخواهند پیشنهاداتی فریبکارانه به نیابت از جبهه ضدمردمی منطقه ارایه دهند ولی ما با هوشیاری دولت و ملت عراق هم مواجهه هستیم. من بعید می دانم سعودی ها با حرکتی که شروع کرده اند بتوانند در این سفر تغییری در رویکردهای منطقه ای شان شاهد باشیم. ** اصلی ترین اختلاف های ریاض با بغداد در این سال ها (مقطع زمانی ٢٠٠٣ تا ٢٠١٦ که نخستین سفیر سعودی اعزام شد) چه مسائلی را شامل شده است؟ آنچه تا امروز از رفتار و عملکرد سعودی ها در مسائل مهم منطقه مانند مساله فلسطین، وضعیت رژیم اشغالگر قدس، جنبش های مردمی، روابط با کشورهای منطقه به ویژه جمهوری اسلامی ایران و امت اسلام در ٣٨ سال گذشته و همچنین تغییر شرایط عراق از سال ٢٠٠٣ و متعاقب آن موج بیداری اسلامی از سال ٢٠١١ مشاهده می کنیم، حاکی از تقابل در رفتار و عملکرد عربستان با منافع ملت ها و دولت های مستقل و خدمات این رژیم به اجانب و اشغالگران به ویژه امریکا و رژیم اشغالگر قدس است. حمایت از تروریسم در قالب گسترش گروه های تکفیری و تروریستی، رشد نفاق در امت های اسلامی و ایجاد انشقاق در صفوف آنها، حمایت از رژیم های دیکتاتور مانند صدام هم علیه مردم مظلوم عراق و هم علیه ایران، دخالت پیوسته در امور داخلی دیگر کشورها و تحمیل جنگ بی امان و نابرابر به ملت مظلوم یمن و اشغال بحرین نمونه ای از کارنامه آل سعود در ٣٨ سال گذشته بوده و این سیاست از سال ٢٠١٣ به این سو نیز تشدید شده است. تجربه نشان می دهد سیاست های آل سعود به دلیل بی توجهی به ملت ها و همسویی با طرح های خائنانه شکست خورده است. همسویی عربستان با امریکا و رژیم اشغالگر قدس و همچنین مقابله با دولت های مستقل و ملت های منطقه، نه تنها موجب شده است تا ریاض با ناکامی های بزرگی مواجهه شده و در همه مناطق و در همه پرونده با مشکل روبه رو شود بلکه موجب شده تا عربستان دچار چالش های عمده و خطرناک اقتصادی، امنیتی و سیاسی شود و به عنوان یک رژیم حامی تروریسم و افراطی گری و ضد حقوق بشر در دنیا شناخته و شناسایی شود. اینک آنها در نزد ملت های منطقه، به عنوان رژیمی شناخته می شوند که با حمایت از اقدامات رژیم اشغالگر قدس، منافقانه از پشت خنجر به امت های اسلامی زده و همین مساله موجب شده است تا جایگاه خود را در نزد مردم آزادیخواه و جهان اسلام از دست بدهند.البته این شکست ها مختص به عربستان سعودی نیست بلکه کل مثلث شر یعنی استکبار به رهبری امریکا، رژیم اشغالگر قدس و رژیم های مرتجع منطقه را هم شامل می شود و آنها نیز با ناکامی های بزرگی رو به رو شده اند. یکی از مناطق و پرونده های شکست عربستان سعودی در سال های اخیر در عراق است. مردم عراق در حافظه تاریخی شان حمایت ریاض از صدام و رژیم بعثی را فراموش نکرده اند. مردم عراق، نقش عربستان سعودی در به راه انداختن جنگ علیه ایران را فراموش نکرده اند. مردم عراق نقش عربستان در حمایت از صدام علیه مردم عراق در جهت سرکوب و کشتار آنها را به یاد دارند و فراموش نمی کنند. از طرفی مردم عراق مشاهده کرده اند که رژیم آل سعود پس از سقوط رژیم بعث عراق و شکل گیری نظام جدید، همچنان عداوت هایش را فراموش نکرده و عربستان همچنان عامل اصلی بی ثباتی، هرج و مرج، حمایت از تروریسم و گسترش گروه های تکفیری و شعله ور کردن فتنه های طایفه ای بوده است و آنها با حمایت از باقی ماندگان حزب بعث و رژیم صدام و در پیش گرفتن آن سیاست ها درصدد بودند تا عراق همچنان ضعیف مانده و به سمت تجزیه و چند تکه شدن پیش برود و نگذارند که یک نظام مردم سالار در عراق شکل بگیرد. از عداوت آنها همین نکته کافی است که سعودی ها ١٢ سال پس از سقوط رژیم صدام سفارتخانه شان را در بغداد مستقر کردند. به عبارتی، عملکرد این رژیم از سال ٢٠٠٣ به بعد، سیاست های مبتنی بر همسویی با امریکا و رژیم اشغالگر قدس در عرصه منطقه ای و به ویژه عراق بوده است. با این حال، برخلاف آن تلاش ها از سوی مثلث شر، ایمان و تلاش های بی امان ملت عراق و حمایت مراجع از این تلاش ها و اقدامات و همسویی و همکاری جمهوری اسلامی ایران با دولت عراق در همه عرصه ها بدون هیچ گونه چشم داشت و پیش شرط، موجب شده است تا عراق بتواند فرآیندهای سیاسی و امنیتی را پیموده و روابطش را با دیگر کشورها مدیریت کرده و توسعه دهد. این مسائل برخلاف خواست واشنگتن، ریاض و رژیم اشغالگر قدس بوده است که درصدد تجزیه و تضعیف عراق در تمام این سال ها بوده اند. ** چرا در این سال ها ریاض نتوانسته است روابط خود با بغداد را ترمیم کند؟ چالش اصلی عربستان با عراق به عنوان یک کشور مستقل به ماهیت رژیم عربستان سعودی بازمی گردد که رژیمی مستبد، دیکتاتور و موروثی است و این در حالی است که در عراق، یک نظام مردم سالار شکل گرفته و این مردم سالاری در حال تعمیق یافتن، رشد و پیشروی است. به عبارت دیگر، عربستان سعودی رژیمی فاقد دموکراسی و چرخش نخبگان است و همین مساله موجب می شود تا ریاض با هر نظام مردم سالار در منطقه مخالف باشد. این دشمنی از سوی عربستان، مختص به عراق نیست تلاش های مذبوحانه سعودی ها علیه جمهوری اسلامی ایران نیز در این چارچوب قابل تحلیل است. چالش اصلی ریاض با بغداد، نه در حرکات و سکنات دولت عراق بلکه در ماهیت رژیم سعودی نهفته است. دولت عراق برخلاف تهدیدات سعودی ها دست محبت و همکاری را به سوی همه کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی دراز کرده است ولی آل سعود هر بار به بهانه ای، این دست را پس زده و از در تقابل با عراقی ها وارد شده است. از سویی، هنگامی که کشور عراق با ثبات و دارای امنیت باشد و در این کشور، شکوفایی و توسعه شکل بگیرد، این عراق مطلوب امریکا و رژیم اشغالگر و همچنین رژیم سعودی نیست و با طرح خبیثانه آنها در تضاد و تقابل است. برای همین نیز آنها همواره درصدد بحران سازی در عراق هستند تا مردم سالاری در این کشور تقویت نشود و ثبات و امنیت شکل نگیرد و توسعه و شکوفایی با دشواریی هایی رو به رو باشد. ** چهره های سعودی مانند ترکی فیصل نگاه بسیار تندی به نوری مالکی و دوره زمامداری وی داشته اند. آیا ویژگی هایی در حیدر العبادی است که او را به چهره ای مقبول در ذهن سعودی ها بدل کرده است؟ رابطه حیدر العبادی با عربستان چگونه است؟ آنچه را که مشاهده می کنیم این است که اقدامات نخست وزیر کنونی عراق با اقداماتی که نخست وزیر پیشین عراق انجام می داد، یکی است؛ به عبارت دیگر، اقدامات نوری المالکی و حیدر العبادی در یک سیاست و جبهه است. آنچه موجب تدبیر و ژست ظاهری و فریبکارانه سعودی ها شده است، به توفیقات کنونی حاصل شده در عراق مرتبط است. برای عربستان، نوری المالکی و حیدر العبادی فرقی ندارد و تفاوتی در سیاست های این دو نفر هم مشاهده نمی شود. تلاش برای حفظ تمامیت ارضی، مقابله با تروریسم و اشغالگری، دراز کردن دست مودت و همکاری با کشورها، سیاست هایی بوده است که هم نخست وزیر کنونی و هم نخست وزیر پیشین در عرصه داخلی و خارجی پیش گرفته بودند. آنچه سعودی ها را به ژست های منافقانه واداشته و موجب شده تا آنها تظاهر به بهبود روابط با دیگر کشورها بکنند، به دلیل توفیقات سیاسی و نظامی کنونی در عراق است مگرنه اینکه راهبرد جدید و متفاوتی از سیاست های قبلی ریاض باشد، ما از جانب سعودی ها مشاهده نکرده ایم و آنها همان سیاست را دنبال می کنند. ** حل و فصل این اختلاف های چند ساله تا چه اندازه درکوتاه مدت ممکن است؟ متاسفانه سیاست و عملکرد عربستان در تداوم ایجاد بی ثباتی، حمایت از تروریسم و کشاندن رژیم اشغالگر قدس به منطقه و عادی سازی در روابط با تل آویو است. تا زمانی که مشی و سیاست عربستان سعودی بر مبنای تقابل با منافع ملت ها و دولت های مستقل باشد و سعودی ها سیاست های خود را تغییر ندهند، من بعید می دانم که تغییری در روابط آنها با کشورهای دیگر از جمله عراق شکل بگیرد؛ به عبارت دیگر، بهبود روابط ریاض با دیگر کشورها نیازمند تغییر راهبردی در سیاست های سعودی ها است. اینکه وزیر امور خارجه سعودی در سفر به عراق حامل چه پیامی است را من اطلاعی ندارم ولی با توجه به فرآیند رفتار سعودی ها، برداشت من این است که آنها هر نوع پیامی که داشته باشند؛ چه از جانب خودشان باشد و چه نیابتی را از سوی مثلث شر داشته باشند، تا تغییری در عملکرد و راهبردشان ایجاد نکنند، تغییری در روابط شان با ملت ها از جمله عراق نخواهد داشت. البته این مسیر به سود ریاض هم نیست و موجب می شود تا آنها در مسیر چالش های بیشتر هم با ملت های منطقه و هم از نظر درونی قرار بگیرند. ** به نظر می رسد که عربستان سعودی در حال فاصله گرفتن از سیاست تهاجمی خود در قبال همسایگان است. از زمان مرگ ملک عبدالله ما شاهد تنش در رابطه سعودی با ترکیه، سعودی با ایران و سعودی با عراق بوده ایم. این در حالی است که ریاض در حال تعریف رابطه جدیدی با آنکارا است و همزمان سفر به بغداد هم صورت گرفته است. آیا می توان با استناد به این تحولات از چرخش ریاض در حوزه سیاست خارجی سخن گفت؟ من تغییری در رفتار سعودی ها در یمن و تداوم اشغالگری شان در بحرین مشاهده نکرده ام. آنها همچنان در امور داخلی سوریه دخالت کرده و از تروریست ها حمایت می کنند. این مسائل موجب می شود تا بگوییم که با مانورهای سیاسی و در پیش گرفتن ژست دوستی نمی توان گفت تغییری راهبردی در سیاست های عربستان در قبال ایران یا عراق انجام شده است. البته تحولات ژئوپولتیکی موجب شده است تا سعودی ها نقش نیابتی را از جانب مثلث شر در منطقه داشته باشند و آنها نقش بدیل صدام را ایفا کنند. اگر سعودی ها مثلا در یمن تحریم ها را برداشتند و دست از جنگ کشیدند، آنگاه می توان گفت که آنها راهبردشان را تغییر داده اند ولی آیا آنها این کار را کرده اند؟ آنها می گویند به دنبال راهکاری برای پایان جنگ هستیم ولی اقدامی از سوی آنها صورت نگرفته است. البته عدم تغییر در سیاست ها نتیجه ای جز فرو رفتن در باتلاق های ایجاد شده توسط خودشان در پی نخواهد داشت. ** پس از روی کار آمدن ترامپ ما شاهد انتقال پیام شورای همکاری به تهران بودیم و همچنین سفر روحانی به عمان و کویت که طبیعتا بخش کویت آن بدون چراغ سبز عربستان ممکن نبود. آیا حضور ترامپ در کاخ سفید را می توان به احساس نیاز عربستان و دیگر اعضای شورای همکاری به بهبود روابط منطقه ای تعبیر کرد و اینکه این کشورها در چنین مسیری قرار گرفته اند؟ آنچه من از رفتارهای کنونی دولت امریکا و دولت قبلی امریکا مشاهده می کنم، تفاوتش در این است که دولت ترامپ دست چدنی امریکا را از پارچه ای مخملین درآورده است. سیاست های کنونی دولت امریکا در تداوم همان سیاست های پیموده شده پیشین است که درصدد از بین بردن نظام های مستقل به ویژه آنهایی که در خط مقدم مبارزه با استکبار بوده اند، سرکوب جنبش های مردمی و تجزیه منطقه است. اگر به سخنان وزیر دفاع امریکا در یک هفته گذشته توجه کنید، مشاهده می کنید صحبت های او در تداوم همان سیاست های قبلی است. ترامپ فردی است که سیاست های متغیری داشته و همین مساله باعث تردیدهای بسیاری در متحدانش شده است. همین تردیدها موجب نشده تا ریاض هم... همانطور که گفتم عربستان در این مدت نیز هیچ تغییری در سیاست های خود ایجاد نکرده است و حتی امیدهایی هم یافته و آنها را تشدید کرده است. لازم است بار دیگر تاکید کنم که این رفتارها تنها باعث بیشتر فرو رفتن عربستان در باتلاق می شود. اگر آنها می خواهند چرخشی در سیاست خارجی شان ایجاد کنند، این مساله باید به صورت عینی در سوریه، یمن، عراق و بحرین نمود داشته باشد. با این وجود، برخلاف سیاست عربستان، اراده ملت ها مقابله با پدیده های شوم بی ثباتی است و امیدواریم ریاض از این مقاومت ها درس بگیرد و در سیاست های خود تغییر ایجاد کند. ** همصدایی ترکیه با عربستان در انتقاد از فعالیت های منطقه ای ایران را در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ شاهد بودیم. به نظر می رسد که آنکارا به نوعی به شکل گیری مثلث ترکیه، عربستان و امریکای ترامپ امیدوار است و به همین دلیل با سیاست های ضدایرانی سعودی همراهی لفظی می کند. آیا باید انتظار رویکردی مشابه و تبعیتی مشابه از سوی بغداد در صورت بهبود رابطه با ریاض را هم داشته باشیم؟ خیر. سوال شما منوط به این است که تغییری در روابط بغداد و ریاض صورت بگیرد ولی من به پیشینه روابط دو کشور اشاره کردم. این پیشینه و سیاست های عربستان درخصوص عراق و منطقه موجب می شود نزدیکی روابط دو کشور سخت و غیرممکن باشد. به عبارت دیگر، به دلیل ماهیت عربستان سعودی و وابستگی این کشور به قدرت های بزرگ موجب می شود ما شاهد بهبود رفتار و مناسبات ریاض با کشورهای منطقه نباشیم. سفر عادل الجبیر در آستانه آزادسازی موصل است. این آزادسازی قریب الوقوع موجب شده تا بر حجم نگرانی های عربستان در منطقه افزوده شود. احتمالا آنها به دولت بغداد پیشنهاداتی می دهند ولی این پیشنهادات راهبردی و واقعی نیست. همین مساله موجب می شود تا دولت عراق نتواند به عربستان اعتماد کند. به فرض آنکه در روابط دو کشور هم تغییری صورت بگیرد، این مساله تاثیری در روابط همه جانبه و راهبردی تهران و بغداد نخواهد داشت. چه رژیم آل سعود و چه دیگر رژیم های مقابل دولت و ملت عراق، باید همکاری تهران و بغداد را به عنوان مدل و الگویی برای بهبود روابط خود با عراق در نظر بگیرند. آنچه ملت و دولتعراق و همچنین مراجع از رفتار ایران مشاهده کرده اند، این است که ایران درخصوص عراق رفتاری صادقانه داشته است و برخوردش براساس منافع مشترک و مقابله با تهدیدات مشترک بوده است. مردم عراق در طول چند دهه گذشته و به ویژه از سال ٢٠٠٣ به این سو، مشاهده کرده اند که مهم ترین حامی آنها، جمهوری اسلامی ایران بوده است؛ کشوری که بیشترین کمک را به شکل گیری نظام جدید در عراق و دفع تروریسم داشته، ایران بوده است. اینها مسائلی هستند که نمی توان در نظر نداشت و دولت عراق نیز نمی تواند نسبت به آنها بی تفاوت باشد. ** عربستان پیش از این، رویکرد بسیار تندی نسبت به حشدالشعبی داشته و یکی از اصلی ترین دلیل اختلاف های بغداد با سفیر قبلی ریاض در این کشور نیز همین اظهارنظرها بوده است. ارتباط های حشدالشعبی با ایران نیز بر همگان مشخص است. تا چه اندازه عربستان می تواند پیش شرط فاصله گرفتن عراق از ایران را به عنوان عاملی برای بهبود رابطه مطرح سازد و تا چه اندازه احتمال کوتاه آمدن بغداد وجود دارد؟ حشدالشعبی مساله داخلی عراق است و جزو ارکان این کشور محسوب می شود و بدیهی است وقتی یک موضوع به ارکان ملی یک کشور ارتباط داشته باشد، تصمیم گیری در مورد آن برعهده مردم است و نه عربستان و نه هیچ کشور دیگری حق مداخله در امور داخلی این کشور را ندارد. اگر قرار است پیش شرطی برای بهبود روابط گذاشته شود، این پیش شرط را عراقی ها باید بگذارند، نه سعودی ها. البته من فکر کنم بعید باشد که پیش شرطی مطرح شود ولی اگر این مساله یا هر مساله ضدایرانی مطرح شود، با پاسخ تند دولت عراق روبه رو خواهد شد زیرا بعید است که دولت و ملت عراق از ایران و محور مقاومت فاصله بگیرد. فاصله گیری از ایران و محور مقاومت و پس زدن حشدالشعبی به سود دولت عراق نیست و دولت عراق چگونه می تواند این مسائل را در نظر نداشته باشد.

جمعه ، ۲۶خرداد۱۳۹۶

[مشاهده متن کامل خبر]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خرداد]

[مشاهده در: www.khordadnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]