به بهانه بازپخش سریال «در پناه تو» از شبکه آی فیلم - پورتال طنین یاس

واضح آرشیو وب فارسی:طنین یاس: مجموعه های تلویزیونی انگشت شماری در تاریخ تلویزیون کشورمان وجود دارد که از تاثیرگذاری روی یک قشر خاص فراتر رفته و به پدیده ای اجتماعی تبدیل شده که بدون شک مجموعه «در پناه تو» یکی از شاخص ترین آنهاست.به گزارش پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس به نقل از جام حم سرا مجموعه ای که در زمان خود با توجه به ساختار جوان پسندش توانست انبوهی از مخاطبان را به خود جلب و هنگام پخش شبانه اش خیابان ها را خلوت کند. در پناه تو به مانند بسیاری از مجموعه های موفق و ماندگار ریشه در ملودرام داشته و قصه نه چندان پیچیده اش را در این بستر روایت می کند. ریتم کند قصه نشانه ای از سریال های دهه 70 علیرضا طالب زاده که فیلمنامه های درخشانی را در قاب کوچک خلق کرده، چند شخصیت را از میان دانشجویان هنر ورودی یک سال برگزیده و پس از معرفی شخصیت ها به ایجاد ارتباط های حسی میان آنها می پردازد. اما این کار با کندی بسیار انجام شده که بخش مهمی از آن به ساختار تلویزیونی دهه 70 سیمای جمهوری اسلامی برمی گردد که کندی ریتم یکی از وجوه شاخص آن به حساب می آید. حال وقتی مخاطب نیمه دهه 90 تلویزیون به تماشای آثاری همچون در پناه تو می نشیند، این کندی ریتم را با تمام وجود حس کرده و تجربه خاص و جالبی را پشت سر می گذارد. بخصوص این که نسخه در حال نمایش از شبکه آی فیلم، ترمیم شده به نظر رسیده و نسبت به نسخه دو دهه پیش کیفیت تصویری بهتری دارد. مریم، محمد، رامین و دیگران در مجموعه هایی از این دست که شخصیت های متعدد در پیشبرد داستان نقشی حیاتی دارند، شخصیت پردازی از اهمیتی حیاتی برخوردار است که ضعف در آن می تواند کلیت کار را زیرسوال ببرد. طالب زاده در مجموعه یاد شده سراغ ترکیبی از تیپ و شخصیت رفته و نمونه های موفقی را خلق کرده است. البته گاه از تیپ های بسیار آشنا و کلیشه شده نیز بهره گرفته که کلیشه های به کار برده شده در آن آزاردهنده جلوه نمی کند. مریم افشار به عنوان قهرمان فیلمنامه شخصیت چندلایه و تا حدی پیچیده دارد که به مرور مخاطب را به همدلی بیشتر با خود واداشته و در برابر ضد قهرمان می شوراند. در عین حال شکنندگی موجود در آن نیز بسیار به کارش آمده و به قربانی شدنش رنگ و بوی دیگری می بخشد. لجباز بودن مریم نیز لایه دیگری به این شخصیت بخشیده و مخاطب او را بری از اشتباه نمی بیند. در نقطه مقابل محمد منصوری از طبقه متوسط مذهبی قرار دارد که علاقه اش به مریم از جنس عشق های پاک این طبقه است که با فداکاری ایثارگونه ای همراه شده و شخصیتی با عمق زیاد را به وجود آورده است. برای مثال کافی است به جنس برخورد او با پدرش نگاه کنید که در سریال های پس از انقلاب به کمتر نمونه مشابه ای از آن برمی خوریم. با همه اینها او برای قهرمان یک مجموعه تلویزیونی پربیننده بودن، کم و کسری هایی دارد که مهم ترین آن انفعالش در برابر رخدادهای پیرامون است. انفعالی که دختر مورد علاقه اش را از او دور کرده و مریم را به سمتی سوق می دهد تا تن به ازدواجی لجوجانه با رامین بدهد. همین طور سکوت او زمانی که از سوی مادر رامین و نیز پدر خود مورد شماتت قرار می گیرد. در نقطه مقابل رامینی قرار دارد که یک ضد قهرمان واقعی و کاملا غیرکلیشه ای است که مخاطب نمونه های نزدیک به او را در اطرافش دیده است. شخصیتی سرشار از عقده های درونی که توجه ترحم وار مریم به او درامی را شکل داده که در نهایت به یک فاجعه ختم می شود. برای مثال می توان به صحنه قال گذاشتن مهمان ها توسط این دو و سفرشان به شمال در شب عروسی اشاره کرد که به تقلید از فیلم سینمایی عروس انجام شده و حقارت کودکانه رامین را بیش از پیش نشان می دهد. اما دیگر شخصیت ها از جمله پارسا، پدر و مادر مریم و نیز مادر رامین آنچنان که باید از کار درنیامده و کلیشه ها لطمات زیادی به آنها وارد کرده است. بخصوص مادر رامین که کینه ورزی های او در برابر مریم بیش از اندازه و تا حدی غیرطبیعی بوده و علامت سوال هایی را در ذهن مخاطب ایجاد می کند. در عین حال نمی توان از کنار عمو جمال هم بسادگی عبور کرد که نمونه مناسبی از یک تیپ ـ شخصیت برگرفته از یک طبقه و پایگاه اجتماعی است و مخاطب برای شناخت و همراهی با او کار سختی در پیش ندارد. از بازی های دلنشین تا حجم زیاد و کلافه کننده موسیقی حمید لبخنده که چند سریال برای شبکه های مختلف ساخته، در مجموعه در پناه تو تسلط خوبی روی برخی اجزای کارش داشته و بازی های خوب و یکدستی هم از بازیگرانش گرفته است. برای نمونه می توان به لعیا زنگنه در نقش مریم و حسن جوهرچی در نقش محمد منصوری اشاره کرد که نقش آفرینی های درخشان ثریا قاسمی، سعید پورصمیمی و ایرج راد مکمل آن بوده اند. جوهرچی که ماه گذشته به شکل ناگهانی به دیار باقی شتافت، یکی از بهترین نقش آفرینی های عمرش را در این مجموعه تلویزیونی ارائه کرده و با درک درست خود از نقش آن معصومیت مورد نظر لبخنده و طالب زاده را به تصویر کشیده است. لعیا زنگنه هم که در پناه تو سکوی پرتاب مناسبی برایش بوده، انتخاب هوشمندانه ای برای نقش مریم است که غرور و در عین حال شکنندگی زنانه را توامان در نگاه خود دارد. از جمله ضعف های در پناه تو که در حیطه کاری لبخنده قرار دارد، می توان به نماهای طولانی و پلان سکانس های بسیار موجود در کار اشاره کرد که خوب از آب درنیامده و ریتمی کند و کشدار را بر کلیت آن حاکم کرده است. مضاف بر این که نمی توان از موسیقی پرحجم و یکنواخت کار هم یاد نکرد که گاه مخاطب را کلافه می کند. در نهایت باید گفت که مجموعه تلویزیونی در پناه تو با وجود گذشت بیش از 20 سال از نخستین نمایش تلویزیونی اش، همچنان نقاط قوت و جذابیت هایی برای مخاطبان امروزی پرحوصله تر تلویزیون دارد. دانشجو در آینه مجموعه های تلویزیونی در مجموعه های تلویزیونی، از مینی سریال گرفته تا کارهایی با تعداد قسمت های زیاد، با شخصیت های مختلف و متعددی روبه رو می شویم که هر یک از آنها متعلق به یک طبقه اجتماعی بوده و شغل معینی دارند. در میان این گروه ها به جوان هایی برمی خوریم که دانشجو بوده و بخشی از هویت خود را از این عنوان کسب می کنند. در حقیقت آنها از طیف های مختلف جامعه هستند که در یک مکان واحد علمی کنار یکدیگر قرار گرفته اند و از برخورد آنها با یکدیگر قصه های بسیار خلق می شوند. به این ترتیب نویسندگان فیلمنامه برای نگارش داستان های خود دست بازتری داشته و می توانند با تکیه بر این گروه کارشان را پیش ببرند. اتفاقی که در سه دهه گذشته در سریال های تلویزیونی به وفور رخ داده و مخاطبان پروپاقرص تلویزیون شاهد نمونه های زیادی با کیفیت های مختلف در این باب بوده اند که در ادامه به برخی از نمونه های شاخص آن اشاره می کنیم. روزهای زندگی و دانشگاه در حاشیه داستان ساخته های تلویزیونی سیروس مقدم عموما از شخصیت های متعدد با داستانک های مختلف تشکیل شده که روزهای زندگی هم از این قاعده مستثنی نیست. استاد میانسال رشته جامعه شناسی پس از سال ها از آلمان به ایران بازگشته و برای تدریس وارد دانشگاه می شود. مقدم در روزهای زندگی بیشتر تمرکز خود را روی ماجرای دختر خردسال استاد که فرزندخوانده اوست، گذاشته و ماجرای کشمکش های میان خانواده او و مادر واقعی بچه را به تصویر کشیده است. در عین حال از شغل استاد هم غافل نشده و بخش های نسبتا زیادی را به دانشگاه و تدریس وی اختصاص داده است. روش متفاوت تدریس او در کنار شیوه برخوردش با دانشجویان، تنش هایی را بین وی و سایر اساتید به وجود آورده و حسادت هایی را برمی انگیزد که بندرت شاهد آن بر صفحه تلویزیون بوده ایم. اما دانشجویانی که داستانک های مختصری را در روزهای زندگی شکل داده اند، بسیار شبیه به کلیشه همیشگی دانشجو در سریال ها بوده و برای مخاطب کاملا آشنا و حتی تکراری به نظر می رسند. در بخش های مربوط به کلاس هم به وضوح می بینیم که این دانشجویان انتهای دهه 70 شباهت زیادی به نمونه های واقعی نداشته و تا حدودی کهنه و قدیمی به نظر می رسند. دختران: نسخه دخترانه روزگار جوانی اصغر توسلی پس از موفقیت همه جانبه روزگار جوانی، در فاصله ای نسبتا کوتاه دختران را ساخته و روانه آنتن کرد که با موفقیت نسبی هم روبه رو شد. داستان چند دختر دانشجوی شهرستانی که در خوابگاه دانشگاه زندگی می کنند اما به مرور در طبقه همکف ساختمان منزل پدری یکی از آنها (نگار) ساکن می شوند. نویسنده فیلمنامه دختران بوضوح از فرمول امتحان پس داده روزگار جوانی بهره گرفته و شخصیت های خود را در چنین قالبی طراحی و خلق کرده است. جالب این که یکی از این شخصیت ها (پروانه) هم اهل جنوب ایران بوده و یکی دیگر هم کرد زبان است. داستانک های مربوط به هر کدام هم ضعف ها و قوت هایی دارد که بخش مهمی از آن به شخصیت محوری مرکز ثقل آن بازمی گردد. داستانک جدایی پروانه از همسرش و کشمکش ها بر سر حضانت تنها فرزندشان، نسبتا خوب از کار درآمده و مخاطب را نسبت به سرنوشت این سه نفر در بیم و امید قرار می دهد. همین طور داستانک مربوط به نگار و علاقه مادرانه اش به پسر خردسال همسایه که مادرش را از دست داده و همراه پدر جوان خود زندگی می کند. در اینجا هم جز دو سه قسمت اول تصویری از خود دانشگاه ندیده و خیلی سریع روی زندگی این چند شخصیت متمرکز می شویم. به دنیا بگویید بایستد هملت ایرانی با چاشنی دانشگاه و هنر محمدرضا آهنج در این مجموعه تلویزیونی، قصه خود را بر پایه نمایشنامه مشهور هملت شکل داده و داستان شهریار والا، دانشجوی کارگردانی تئاتر را روایت کرده که پدرش را به شکل مشکوکی از دست داده و در این بین به عموی خود به شدت ظنین است. قهرمان داستان و دوستش(علا) از دو طبقه کاملا متفاوت جامعه، دانشجوی رشته نمایش بوده و به همین خاطر هم بخش هایی از کار در دانشکده و پلاتوهای آن می گذرد. اگر از برخی اغراق ها در این رابطه چشم پوشی کنیم، این بخش نسبتا خوب از کار درآمده و هدف نهایی کارگردان را که رسیدن به یک نقطه عطف بر پایه اجرای نمایش است تامین می کند. نویسنده فیلمنامه (مصطفی رستگاری) هم بخوبی روی این دانشجوی نمایش بودن علا و شهریار مانور داده و از ظرفیت های موجود در آن بخوبی بهره گرفته است. در پناه تو و تاثیر عمیق دانشگاه بر شخصیت های اصلی حمید لبخنده و علیرضا طالب زاده در این مجموعه پربیننده که به تفصیل از آن گفته ایم، شخصیت های محوری خود را از دانشجویان دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران انتخاب کرده و قصه خود را بر پایه حضور آنها شکل داده اند. یکی از نقاط قوت کار این دو، نمایش تصویری واقعی از دانشجویان ترم آخر رشته هنر است که تمامی آنها در عین شبیه نبودن به یکدیگر نقاط مشترک کمرنگی دارند که متاثر از محیط دانشگاه است. برای مثال تنها کافی است رامین یوسفی، مریم افشار و محمد منصوری را در کنار هم قرار داده و این سه نفر را آنالیز کنیم. انتخاب دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به عنوان لوکیشن نیز یکی دیگر از برگ های برنده این مجموعه در مواجهه با مخاطبان بوده که جذابیت بصری خوبی به کار بخشیده و دست فیلمبردار را برای خلق پلان های متنوع باز گذاشته است. روزگار جوانی و جوان های دوست داشتنی اش زنده یاد شاپور قریب که کارگردانی سری نخست این مجموعه پرطرفدار را برعهده داشته، به شکل هوشمندانه ای از کلیشه ها بهره گرفته و شخصیت های محوری خود را بر این اساس خلق کرده است. چند دانشجو در رشته های مختلف که خانه ای را به طور مشترک اجاره کرده و زندگی دانشجویی را در کنار هم آغاز می کنند و در این مسیر تلخ و شیرین های بسیاری را پشت سر می گذارند. احد دانشجوی پزشکی ترک زبان، شهریار دانشجوی حسابداری و اهل کرمانشاه، مجید دانشجوی اصفهانی هنر، حمیدرضای عاشق پیشه اهل آبادان و افشین، تنها تهرانی گروه که به دلیل اختلاف با پدر و مادرش به این جمع پیوسته است. فرمول شکل دادن شخصیت براساس کلیشه های اقلیمی بخوبی در اینجا جواب داده و مخاطب حس خوبی نسبت به آن دارد. از طرف دیگر برخلاف نمونه های مشابه، تقریبا هیچ تصویری از دانشگاه محل تحصیل این پنج نفر ندیده و تنها روی زندگی اشتراکی آنها و مسائل و مشکلاتشان متمرکز می شویم که داستانک هایی آن را کامل می کند. برای مثال می توان به احدی اشاره کرد که پس از ازدواج و با داشتن فرزندی خردسال وارد دانشگاه شده و با ورود غیرمنتظره همسرش به تهران برای ماندن کنار او با چالشی بزرگ مواجه می شود.

پنجشنبه ، ۲۵خرداد۱۳۹۶

[مشاهده متن کامل خبر]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: طنین یاس]

[مشاهده در: www.tanineyas.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 82]