22 پله نزول در شاخص‌های زیست محیطی ایران

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: چیستی توسعه پایدار و اقتصاد سبز/ 22 پله نزول در شاخص‌های زیست محیطی ایران

تهران - ایرنا- پایگاه خبری فردا در یادداشتی نوشت: بررسی جایگاه کشور در شاخص عملکرد محیط زیست (EPI) طی 15 سال گذشته، نشان‌دهنده وضعیت نه چندان مطلوب کشور در شاخص‌های زیست محیطی (هم در جهان و هم در منطقه) است؛ به طوری که در میان 180 کشور جهان، از رتبه 83 در سال 2014 به جایگاه 105 در سال 2016 نزول کرده و این رتبه بدترین جایگاه کشور در 15 سال اخیر است.22 پله سقوط در شاخصه‌های زیست محیطیسرویس اقتصادی فردا؛ میثم قاسم زاده*: امروزه توافق نسبتا وسیعی در این زمینه در حال شکل‌گیری است که رشد اقتصادی دیگر نمی‌تواند بدون توجه به آلودگی‌ها، ضایعات و خطراتی که فعالیت اقتصادی، نحوه تولید و مصرف بر محیط زیست و درنهایت بر خود انسان وارد می‌آورد تداوم یابد. به همین دلیل در سال‌های اخیر مفهوم توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفت. توسعه پایدار یا Sustainable Development در حقیقت ایجاد تعادل میان توسعه و محیط زیست است. در واقع توسعه پایدار، توسعه‌ای است که نیازهای زمان حال را بدون اینکه توانایی نسل‌های آینده در تامین نیازهایشان را به مخاطره اندازد، فراهم می‌کند. مفهوم پایداری ورویکردهای مرتبط، به سرعت در اقتصاد موجب ایجاد شاخه‌های اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست و اخیرا اقتصاد سبز شده و در بسیاری از کشورها، راهنمای تدوین راهبردهای توسعه و برنامه‌ریزی‌های کلان و منطقه‌ای قرار گرفت. در اقتصاد مقاومتی نیز باید به مسائل و چالش‌های زیست محیطی توجه داشت. زیرا اقتصاد مقاومتی، اقتصادی است که در آن آلودگی و تخریب محیط زیست وجود ندارد. ایران برای ورود به حلقه تولید جهانی راهی جز صنعتی شدن، پیش روی خود ندارد، اما زمانی‌ که پای مفهوم توسعه پایدار به میان می‌آید، اهمیت محیط زیست بیشتر از همیشه نمایان می‌شود. راه‌حل‌هایی که بتواند از بروز مسایلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه‌های زیستی، آلودگی جهانی، تغییر اقلیم، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسان‌ها در حال و آینده جلوگیری کند، کشورها را در مسیر توسعه پایدار قرار می‌دهد. براساس تعریف UNDP، اقتصادسبز الگویی است که به افزایش رفاه انسان و برابری اجتماعی منجر می‌شود و خطرات زیست‌محیطی و کمبودهای اکولوژیک را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد به طوریکه در این اقتصاد، سازگاری با اقلیم، افزایش بهره‌وری، حفظ منابع و جلوگیری از نابودی تنوع زیستی و اکوسیستم‌ها دنبال می‌شود. جایگاه کشور شاخص EPI و انتشار گازهای گلخانه‌ای شاخص EPI یا (ENVIRNOMENTAL PERFORMANCE INDEX) شاخصه‌ای است که براساس مطالعه روی 22 شاخص زیست محیطی، از جمله منابع آب، آلودگی هوا، تنوع زیستی و تغییرات آب و هوایی مورد بررسی قرار می‌گیرد و هر ساله توسط دانشگاه YALE و سایت http://epi.yale.edu/ اعلام می‌شود. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده در این سایت، رتبه کشورمان با 22 پله نزول، از رتبه 88 در سال 2014 به رتبه 105 در سال 2016 رسیده است. چیستی توسعه پایدار و اقتصادسبز (باید این نکته را در نظر داشت که رتبه‌های مربوط به سال‌های گذشته با انتشار گزارش جدید دستخوش تغییرات می‌شوند. به همین دلیل ممکن است رتبه کشورمان در سال 2012 و پس از انتشار گزارشِ مربوط به آن سال 114 بوده باشد، اما در این نوشتار به جدیدترین رتبه‌ها که بعد از انتشار گزارش سال 2016 اعلام شده، استناد شده است.) گزارش عملکرد محیط زیست سال 2016 حاکی از آن است که فنلاند بهترین وضعیت را داشته و در بالای جدول، رتبه 1 را به خود اختصاص داده است. همچنین کشورهای ایسلند، سوئد، دانمارک و اسلوونی در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در بین کشورهای پایین جدول نیز سومالی بدترین وضعیت را داشته و جایگاه 180 جهان را به خود اختصاص داده و اریتره، ماداگاسکار، نیجر و افغانستان در رتبه‌های بعدی هستند. همچنین در بین کشورهای منطقه، اردن (با رتبه 74)، بحرین (86)، قطر (87)، امارات متحده عربی (92)، لبنان (94)، عربستان سعودی (95)، ترکیه (99) و سوریه (101) وضعیت بهتری نسبت به ایران داشته و کشورهای کویت (با رتبه 113)، عراق (116)، عمان (126)، پاکستان (144) و یمن (150) جایگاه‌های پایین‌تری را به خود اختصاص داده‌اند. حدود 30 سال است سازمان ملل از کشورها خواسته تا حسابداری سبز انجام دهند، یعنی ارقامGNP و GDP منتشر شده از سوی کشورها، از لحاظ زیست محیطی غلط است، زیرا آسیب‌های زیست محیطی در این ارقام لحاظ نشده است. براساس گزارش مشترک سازمان حفاظت محیط زیست ایران و بانک جهانی، حدود 4.7 درصد از محصول ناخالص ملی ایران در سال 83 زیان‌های زیست محیطی بوده است که با تبدیل آن به دلار، به رقم 8.4 میلیارد دلار می‌رسیم. در تهران روزانه 3 هزار تن مونواکسید کربن، 2 تن سرب، 130 تن اکسید ازت و 30 تن اکسید گوگرد تولید و پخش می‌شود که 80 درصد آن ناشی از آلودگی وسایل نقلیه عمومی است. بر اثر این میزان آلودگی که 8.2 برابر استاندارد جهانی است، سالانه شاهد مرگ 7000 نفر بر اثر آلودگی هوا، مرگ‌های زودرس، سکته، سرطان، بیماری‌های روحی و روانی و کاهش امید به زندگی هستیم. در عین حال، ظرف 30 سال گذشته جنگل‌های کشور از 18 میلیون هکتار به 12 میلیون هکتار کاهش یافته است. اما هیچکدام در محاسبات اقتصادی در نظر گرفته نشده است...! راهکارهامالیات‌های زیست‌محیطی یا مالیات‌های سبز یکی از ابزارهای اقتصادی قدیمی در حفظ محیط زیست بوده که سالیان طولانی در کشورهای مختلف از آن استفاده شده است. استفاده از این ابزار در مواردی که علم اقتصاد محیط زیست پیشنهاد می‌کند بسیار لازم و ضروری است و مانع انتشار آلاینده‌های بیش از حد بهینه اجتماعی می‌شود. فعلاً در ایران سیستم جریمه وجود دارد که با مالیات بسیار متفاوت است، اما می‌توان با فراهم کردن بستر حقوقی و انجام تحقیقات علمی اقتصادی به‌شکلی علمی مقدار مالیات‌های سبز را تعیین کرد. توسعه کارآفرینی سبز، گسترش اقتصاد سبز، توجه به ظرفیت‌های زیستی و قابلیت‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای در طرح‌های اقتصادی، بهره‌وری سبز در منابع، مصارف و فرآیندها و کاهش تهدیدات محیط زیستی، آلودگی‌ها و هزینه‌های درمان، تدوین سند اقدام برای کاهش مصرف انرژی، تأمین عدالت اجتماعی محیط زیستی با استفاده پایدار از منابع، برخورداری عادلانه جامعه و نسل آینده از محیط زیست و به‌کارگیری فناوری‌های نوین در حوزه انرژی و منابع برای کاهش شدت انرژی از جمله راهکارهای حفاظت محیط زیست در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی بر اساس بندهای ابلاغی مقام معظم رهبری است. سخن پایانی برای دستیابی به اقتصاد مقاومتی باید ملاحظات زیست محیطی در نظر گرفته شود و با جلوگیری از تخریب محیط زیست و ورود آلاینده‌ها به طبیعت و همچنین اهتمام عملی به توسعه پایدار، موجبات توسعه و رشد اقتصاد پایدار که بخشی از اقتصاد مقاومتی است، فراهم شود. بررسی جایگاه کشور در شاخص عملکرد محیط زیست (EPI) طی 15 سال گذشته، نشان‌دهنده وضعیت نه چندان مطلوب کشور در شاخص‌های زیست محیطی (هم در جهان و هم در منطقه) است؛ به طوری که در میان 180 کشور جهان، از رتبه 83 در سال 2014 به جایگاه 105 در سال 2016 نزول کرده و این رتبه بدترین جایگاه کشور در 15 سال اخیر است. اگر دولت در این زمینه برنامه‌ریزی صحیح و مدبرانه‌ای انجام ندهد، رسیدن به اهداف مدنظر در سیاست‌های کلی اقتصادمقاومتی و سیاست‌های کلی محیط زیست کار بسیار دشواری بوده و اقتصاد و محیط زیست کشور را در بلندمدت با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد. در ضمن باید این نکته را هم در نظر داشت که با برنامه‌ریزی صحیح می‌توانیم فعالیت‌های صنعتی کشور را بدون ایجاد آلودگی انجام دهیم.استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی با توجه به معاهدات محیط زیستی و واردات فناوری‌های نوین در حوزه انرژی، توجه به ظرفیت زیستی کشور، آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه اقتصاد مقاومتی و محیط زیست، اجرای ماده 190 قانون برنامه پنجم در مورد مدیریت سبز، به‌کارگیری فناوری‌های نوین و فناوری‌های سبز، تصویب قانون مالیات سبز به منظور حفاظت از منابع طبیعی و کاهش آلودگی‌ها، وارد کردن هزینه‌های محیط زیستی در حساب‌های ملی و سبز شدن حساب‌های ملی به منظور شفاف‌سازی هزینه‌های محیط زیستی و ایجاد سازوکار مناسب برای ترویج اقتصادسبز از دیگر راهکارها برای بهبود وضعیت فعلی است. *منبع: پایگاه خبری فردا/ 18اسفند 95** اول ** 1337- انتشار دهنده: خداوردی اسدی کوردلو

18/12/1395

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]