واضح آرشیو وب فارسی:پایداری ملی: روز پنجم دی، سالروز زلزله مرگبار بم، در تقویم رسمی کشور روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شده است. این تاریخ به یاد آورنده بامداد روز جمعه پنجم دی سال ۱۳۸۲ و وقوع زمین لرزه ای با قدرت ۳/۶ در مقیاس ریشتر شهرستان بم و جان باختن بیش از ۳۰هزار تن از شهروندان است. زلزله از پدیدهای طبیعی است که در طول تاریخ حیات بشر بارها انسان را به وحشت انداخته و باعث تخریب شهرها و روستاهای زیاد همراه با تلفات انسانی شدید شده است. در سال ۱۳۴۱ زلزله وحشتناکی در بویین زهرا به وقوع پیوست که منجر به کشته شدن بیش از ۲۵ هزار نفر شد. در زلزله بویین زهرا که در سرزمینی به وسعت ۴۰ هزار کیلومتر مربع روی داد، بیش از ۱۱۰ روستا با خاک یکسان شد. سوانح طبیعی اجتناب ناپذیرند. ساخت و ساز بی رویه انسان ها در حریم گسل ها، مسیل سیل ها و دیگر کارهایی که به دست بشر بدون توجه به خطرات بالقوه منطقه انجام می گیرد در تشدید بحران های حاصل از سوانح طبیعی نقش بسیار مهمی دارد و سوانح را به فاجعه های انسانی تبدیل می کند. با توسعه و گسترش روزافزون شهرهای بزرگ در مناطق لرزه خیز از جهات جمعیتی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، آسیب پذیری این شهرها در مقابل زمین لرزه های مخرب رو به افزایش است. یکی از عمده ترین فعالیت ها در راستای کاهش خطرات ناشی از زلزله و افزایش ایمنی، مطالعات ریز پهنه بندی لرزه ای مناطق شهری است که باید با محور قرار گرفتن ارزیابی ژئوتکنیک لرزه ای، مطالعات در مقیاس مناسب و مطلوب صورت پذیرد. بسیاری از مردم بر این باورند که فقط تیر، ستون، دیوار و سقف است که می تواند به هنگام زلزله و تخریب محل سکونت و کار، آسیب رسان باشد. این در حالی است که باید توجه داشته باشیم فرو افتادن یک کمد، کتابخانه و... نیز می تواند به نوبه خود خطرناک و حتی مرگ آور باشد. شیشه های ساختمان ها در صورت وقوع زلزله، به دلیل تغییر شکل قاب آنها، می شکند و همچون گیوتینی بر سر افراد (چه در داخل و چه در خارج محل) فرو می ریزد. ایمن سازی شامل طیف وسیعی از فعالیت هایی است که منجر به ایمن شدن محل می شود و این طیف وسیع از ایمن سازی اشیا و دکوراسیون گرفته تا مقاوم سازی تیر، ستون و... را شامل می شود؛ مسائلی که در بسیاری موارد در ایران به آن توجه نمی شود و ممکن است در هنگام وقوع زلزله خسارات را افزایش دهد. مسئولان بی توجه نسبت به صدمات ناشی از زلزله با وجود مطالعات بسیار، هنوز هم امکان پیش بینی زمان دقیق وقوع زلزله محقق نشده است؛ بنابراین آنچه مسلم است، لزوم به کار بستن تمهیداتی به منظور کاهش خطرپذیری شهر پیش از وقوع زلزله و همچنین افزایش سطح فرهنگ ایمنی و آگاهی شهروندان در برابر حوادث غیر مترقبه است. اینجاست که نقش مدیریت شهری، سازمان های اجرایی، سازمان های مردم نهاد و... به منظور توانمندسازی شهروندان برای پیشگیری و آمادگی مقابله با زلزله پر رنگ تر می شود. با توجه به اینکه در بحث نجات افراد در هنگام زلزله، سه ساعت اول جزو زمان طلایی محسوب می شود، بنابراین می توان با آموزش و آماده سازی مردم، تلفات را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داد، به گونه ای که هر فرد بسان یک امدادگر در ساعات اولیه عمل کند. با توجه به اینکه از میان ۱۴۰ زلزله بالاتر از چهار ریشتر که سالانه در ایران رخ می دهد، تنها دو درصد از آنها بزرگ تر از شش ریشتر است، اما به دلیل عدم امکان پیش بینی زمان وقوع، لازم است تا حتی المقدور با ارتقای فرهنگ ایمنی و آموزش جامعه از خسارات جانی و مالی احتمالی کاسته شود. کارشناسان زلزله معتقدند با شناخت پدیده زلزله، می توان حتی در زلزله خیزترین کشورهای دنیا همچون ژاپن با زلزله زندگی کرد. این کشور به شدت لرزه خیز است، اما خطرپذیری و آسیب پذیری ایران هزار برابر ژاپن است. در ژاپن مردم به هنگام وقوع زلزله به انتظار نیروهای امدادرسان نمی مانند، بلکه هر فرد با توجه به آموزه های پیشین خود که می داند قبل، حین و بعد از زلزله چه باید کند به سایرین کمک رسانی می کند. کارشناسان بر این باورند که تنها با آموزش دادن چنین مهارت هایی می توان از پس خسارت های زیاد زلزله در ایران برآمد. نبود نظارت کافی بر ساخت و ساز از اول انقلاب تاکنون جمعیت تهران چند برابر شده است. پس با این تفاسیر۸۰ درصد ساختمان های ما در تهران زیر ۳۰ سال عمر دارند. فرونشست زمین به دلیل برداشت بیش از حد آب از منابع زیرزمینی و همچنین ورود کشور به دوره خشکسالی، تهدیدی برای امنیت خانه هاست. حال این سوال مطرح می شود که چند درصد از مردم همان قدر که به زیبایی، چشم انداز و نمای یک خانه توجه دارند، به ایمنی آن و مقاومتش در برابر حوادث توجه می کنند؟ نمی شود خانه های تار عنکبوتی ساخت و بعد توقع ایمنی و مقاومت داشت و انتظار اینکه حادثه ای رخ ندهد. این در حالی است که اگر یک زلزله چهار ریشتری هم در تهران بیاید بیشتر خانه ها در برخی از محله های بافت فرسوده خراب می شود. وجود سازه های غیراستاندارد یک عضو شورای شهر تهران درباره ایمنی ساخت و سازها در شهر تهران به «آرمان» می گوید: رسیدگی به ایمنی شهر تهران بر عهده سازمان نظام فنی مهندسی کشور است و بروز هر گونه بی توجهی در ایمنی ساخت و سازها در کشور به دلیل عدم توجه و نظارت موثر این سازمان رخ داده است. محمد مهدی تندگویان می افزاید: با بررسی وضعیت تمام مناطق شهر تهران باید گفت که ۷۰ درصد اراضی روی گسل قرار دارد و سازه های ساخته شده یا در حال احداث نیز در مجاورت گسل قرار دارند. طبیعتا در این شرایط باید هر یک از سازه ها به شکل مقاوم طراحی شوند تا توانایی مقابله با زلزله را داشته باشند. با وجود دستورالعمل های موجود نظام فنی و مهندسی نظارت واقعی و کافی را در اجرا لحاظ نمی کند. در این شرایط سازه ها در مقیاس های گوناگون از استانداردهای لازم برای مواجهه با زلزله برخوردار نیستند. او در جواب این سوال که در سطح شهر تهران ساختمان های به اصطلاح نوساز گوناگونی مشاهده می شود، اما اکثر این ساختمان ها از استاندارد مناسب برخوردار نیستند، این سهل انگاری و بی توجهی نسبت به ایمنی در ساخت و سازها را چگونه می توان توجیه کرد؟ می گوید: تا وقتی سازمان فنی مهندسی کشور نظارت قاطع و مناسب را در دستور کار خود قرار ندهد نمی توان انتظار تغییر عملکردها را داشت. همگان باید بدانند که فقط با نظارت و جلوگیری به موقع از احداث ساختمان های غیر ایمن می توان ایمنی را در ساخت و ساز های کشور لحاظ کرد. در ضمن شهرداری در زمینه نظارت بر کیفیت ساخت و سازها فقط ضابط اجرایی است. سازمان فنی مهندسی کشور بنا بر رسالت خود باید با نظارت اصولی و مناسب جلوی فعالیت سازه های غیر استاندارد را گرفته و به این ترتیب شهرداری هم ضابط اجرایی داشته باشد. برای مثال هیچ ساختمان یا سازه ای در شهر تهران وجود ندارد که پایان نامه اخذ کرده اما از سوی سازمان فنی مهندسی تاییدیه نداشته باشد؛ بنابراین نسبت به کم و کیفت استانداردهای هر سازه باید سازمان تایید کننده پاسخگوی شرایط موجود باشد. تندگویان با بررسی شرایط ساختمان ها در شهر تهران می گوید:با وقوع زلزله در شهر تهران یکی از بزرگ ترین ویرانه های جهان ثبت می شود و از لحاظ جمعیتی مرگ و میرهای فراوان، تخریب سازه ها و... را در این کلانشهر شاهد خواهیم بود. با توجه به عدم ارائه کارنامه مناسب از سوی سازمان فنی مهندسی کشور در زمینه استانداردسازی سازه ها، اما دیگر سازمان ها نیز در زمینه اطلاع رسانی و فرهنگسازی مقابله با زلزله و اشاعه فرهنگ آن در بین مردم آن طور که باید و شاید اقدام خاصی را در دستور کار قرار نداده اند. تندگویان می گوید: متاسفانه در کشور ما اغلب موضوعات بین بخشی از عدم تعامل مناسب رنج می برند. برای مثال در رسیدگی به آلودگی هوا، هنوز تعیین کننده و تصمیم گیرنده اصلی مشخص نیست، چون مسئولیت رسیدگی به این امر در بین سازمان های متعدد توزیع شده و به نسبت نیز نمی توان آن را از نهاد خاصی در این زمینه بازخواست کرد. برای رسیدگی به زلزله باید شهرداری، دولت، وزارت راه و شهرسازی و... با همکاری یکدیگر وارد عمل شوند. در اصل وضعیت نامطلوب سازه ها در شهر تهران به دلیل کوتاهی شهرداری و دیگر سازمان های مربوطه است. چون در کشور ما اقدامات بین بخشی بدون مسئول و نظارت اداره می شود و به نسبت بروز چنین نارسایی هایی مشاهده می شود.
یکشنبه ، ۵دی۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پایداری ملی]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 26]