واضح آرشیو وب فارسی:598: یکی از اساسی ترین استدلال هایی که برای استحکام حقوقی برجام در سطح بین المللی مورد اشاره حامیان آن قرار گرفته، قطعنامه 2231 شورای امنیت است اما چنین ادعایی تا چه حد می تواند صحیح باشد؟به گزارش پایگاه 598 به نقل از فارس، پیروزی غیرمترقبه دونالد ترامپ در انتخابات هفته گذشته ریاست جمهوری آمریکا، بلافاصله در محافل عمومی ایران سوالاتی را در خصوص برجام و سرنوشت آن ایجاد کرد. ولید فارِس، مشاور لبنانی الاصل رئیس جمهور منتخب آمریکا از زمان انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری دو بار بر لزوم اصلاح و تغییر در برجام تاکید کرده است. جان بولتون، یکی از گزینه های احتمالی وزارت امور خارجه آمریکا نیز گفته که ترامپ باید در همان آغازین روزهای ریاست جمهوری اش، کار برجام را یکسره کند. در نقطه مقابل، اتحادیه اروپا و روسیه تاکید دارند که برجام باید همچنان اجرا شود. هر چند روشن است که از منظر سیاسی خروج یک جانبه آمریکا از برجام چندان محتمل نیست و از دیگرسو، ایجاد تغییر در برجام نیز مستلزم موافقت ایران و 5 کشور دیگر است که چنین موافقتی نیز بعید به نظر می رسد، اما سوال اساسی اینجاست که آمریکا به صورت یک جانبه و از منظر حقوقی تا چه اندازه قابلیت ابطال برجام را خواهد داشت؟ یکی از اساسی ترین استدلال هایی که برای استحکام حقوقی برجام در سطح بین المللی مورد اشاره حامیان آن است و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز مرتبا آن را تکرار می کند این است که «برجام توافقی با یک کشور یا یک دولت نیست بلکه به عنوان یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تثبیت شده و با تصمیم یک دولت قابل تغییر نیست». منظور از قطعنامه شورای امنیت قطعنامه 2231 است که به برجام مشروعیت بین المللی بخشید. اما حالا باید دید قطعنامه مزبور تا چه اندازه از این نظریه حمایت می کند که «با تصمیم یک دولت قابل تغییر نیست»؟ * بندهای 11 و 12 قطعنامه 2231 اصلی ترین هنر قطعنامه 2231، لغو قطعنامه های ضدایرانی پیشین است. بر اساس بند هفتم قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد، مفاد قطعنامه های 1969 مربوط به سال 2006، 1737، مربوط به سال 2006، 1747 مربوط به سال 2007، 1803 مربوط به سال 2008، 1835 مربوط به سال 2008، 1929 مربوط به سال 2010 و 2224 مربوط به سال 2015 لغو شده اند. بدترین این قطعنامه ها، قطعنامه 1929 بود که خانم هیلاری کلینتون، رقیب ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در شکل گیری آن نقشی اساسی داشت. اما لغو قطعنامه های مزبور، مشروط به شرایطی است که از آن تحت عنوان «مکانیسم ماشه» (Snapback) یاد می شود. در زمان صدور قطعنامه 2231، بسیاری در ایران از وجود این مکانیسم در قطعنامه 2231 انتقاد کردند و اکنون معلوم می شود که چرا انتقادات آنان صحیح بوده است. بند 11 قطعنامه 2231 می گوید اگر یکی از دولت های طرف برجام در خصوص هر مساله ای که مصداق عدم پایبندی اساسی به برجام است، اعلامیه ای صادر کند، ادامه اجرای بند 7 یعنی ادامه اجرای لغو قطعنامه های لغو شده، باید ظرف 30 روز مجددا در شورای امنیت به رای گذارده شود. در بند 12 هم تصریح شده است که اگر ظرف 30 روز از اعلام رسمی دولت مزبور در خصوص نقض اساسی برجام، شورای امنیت نتواند به تصویب یک قطعنامه جدید مبنی بر ادامه لغو قطعنامه های قبلی برسد، آن گاه از روز سی و یکم تمام قطعنامه های قبلی مجددا جاری گردیده و اجرای آنها همان طور که قبل از صدور قطعنامه 2231 ساری و جاری بود، از سر گرفته می شود. حال فرض کنید، ایالات متحده به هر دلیل و بهانه ای، مدعی نقض اساسی برجام از سوی ایران شود و با تلاش ها در کمیسیون برجام هم نخواهد که قانع شود. آن گاه باید ظرف 10 روز از اعلام واشنگتن، یکی از اعضا پیش نویس قطعنامه ای را برای ادامه لغو قطعنامه های سابق تسلیم شورای امنیت کند. اگر تا روز دهم هیچ یک از اعضا پیش نویس را ارائه نکند، رئیس شورای امنیت باید این مسئولیت را بپذیرد. ظرف 30 روز از اعلام ایالات متحده، باید در خصوص پیش نویس فوق الذکر رای گیری شود و همان طور که همه می دانند، تصویب هر قطعنامه ای در شورای امنیت، نیازمند عدم مخالفت 5 عضو دائم شوراست. یعنی واشنگتن به راحتی می تواند خود ادعای نقض اساسی برجام را نموده و سپس خود پیش نویس ادامه لغو قطعنامه ای سابق را وتو کرده و قطعنامه های تحریمی پیشین از جمله 1929 را دوباره به جریان اندازد. «مکانیسم ماشه که می گفتند، همین است.» * این طراحی اوباما بود نه ترامپ! طراحی مکانیسم ماشه، طراحی دولت باراک اوباما بود و حالا دولت دونالد ترامپ می تواند از آن بهره ببرد. در واقع تیم اوباما – کری قطعنامه 2231 را به گونه ای طراحی کردند که هر گاه به بازگرداندن قطعنامه های تحریمی نیاز داشتند، با مانعی نظیر وتوی روسیه و چین مواجه نشوند. بر اساس آنچه قطعنامه 2231 می گوید، آمریکا خود به تنهایی برای بازگرداندن قطعنامه های تحریمی پیشین کافی ست و نیازی به همکاری دیگر کشورها ندارد. بر این اساس، قطعنامه 2231 شورای امنیت، تضمین چندان معتبری برای برجام نیست و دست کم از بعد حقوقی و بر روی کاغذ، حق زنده کردن قطعنامه های پیشین را به واشنگتن می دهد. البته این بعد حقوقی ماجراست. حقوق بین الملل همیشه ابزار دست سیاست بین الملل بوده است. احتمالا خروج از برجام به همان راحتی نیست که قطعنامه 2231 پیش بینی کرده است، اما قطعا استناد به این قطعنامه به عنوان تضمین بین المللی برجام نیز نادرست و غیرواقعی ست. قطعنامه 2231 به هر یک از طرف های دارای حق وتو در شورای امنیت عملا این حق را می دهد که برجام را از مشروعیت بین المللی بیندازد. اینکه گزینه هایی نظیر باب کورکر یا جان بولتن و امثال اینها، چه استفاده ای از قطعنامه 2231 خواهند کرد، به مرور زمان مشخص خواهد شد.
جمعه ، ۲۸آبان۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: 598]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]