واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: آمریکای ترامپ؛ پوپولیسم از کدام نوع؟!
در انتخابات 1890 در آمریکا یک جریان پوپولیستی شکل گرفت که واقعا مردمی بود و از آن به عنوان پوپولیسم روستایی آمریکای قرن نوزدهم یاد می شود
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را بسیاری از تحلیلگران به منزله سرایت پوپولیسم به قلب سرمایه داری و قوی ترین کشور سیاسی، اقتصادی و نظامی جهان ارزیابی یا از آن به عنوان پوپولیسم آمریکایی یاد می کنند.
وجه طعنه آمیز قضیه اما این است که موج پوپولیسم پس از گذر از آمریکای لاتین، ایران و اروپا تازه به آمریکا رسیده است.
پیش تر پوپولیسم در ونزوئلا با هوگو چاوز، در ایتالیا با برلوسکونی، در فرانسه با نیکلا سارکوزی و البته در ایران با محمود احمدی نژاد شناخته می شد و اکنون و در پی شوک هشتم نوامبر 2016 در حالی به آمریکا رسیده که در نقاط دیگر دنیا پوپولیست های مشهور جای خود را به چهره های متفاوتی داده اند.
حالا شاید در ونزوئلا، ایتالیا، فرانسه و ایران گفته شود آنچه برای ما خاطره شده برای آمریکایی ها تازه آغاز شده است! در ونزوئلا البته رییس جمهوری کنونی نیز خود را ادامه دهنده راه هوگو چاوز می داند اما مانند او پول فراوان نفت در اختیار ندارد و در واقع شبحی از پوپولیسم را با خود حمل می کند و فاقد کاریزمای سلف و مراد خود است.
اگر ترامپ شکست خورده بود با قاطعیت این گزاره مطرح می شد که عصر پسا پوپولیسم آغاز شده اما اکنون می توان گفت حتی آمریکا هم وارد دوران پوپولیسم شده است.
این سخن اما نباید ما را به ورطه این اشتباه بیندازد که همه جریانات پوپولیستی، فاشیستی اند و مهم تر از آن یادمان باشد که همین آمریکا در قرن 19 نیز تجربه پوپولیسم را از سرگذرانده آن هم از نوع مثبت.
در انتخابات 1890 در آمریکا یک جریان پوپولیستی شکل گرفت که واقعا مردمی بود و جامعه شناسان از آن به عنوان «پوپولیسم روستایی آمریکای قرن نوزدهم» یاد می کنند. حرکتی که در واقع جنبشی بود علیه بانک ها و کمپانی های راه آهن. آنها با تشکیل شبکه ها و گروه بندی هایی به نام «گرانژ» به یک جریان اجتماعی تبدیل شدند و با عنوان حزب مردم در انتخابات 1890 به پیروزی رسیدند منتها چون فاقد تجربه سیاسی بودند به مرور شعارهای آنان را دموکرات ها تصاحب کردند و حزب مردم از صحنه حذف شد.
اکنون پیروزی ترامپ این پرسش را به میان آورده که او یک پوپولیست است یا نه. همه رفتارهای او در دوران تبلیغات و مناظره ها و کاراکتر شومن گونه و هوچی گرانه او البته از پوپولیسم حکایت می کند ( پوپولیسم به معنی ادعای راه حل های فوری برای مشکلات و تهییج احساسات به جای برانگتخن نیروی خرد) اما چنان که گفته شد آمریکا نوع دیگری از پوپولیسم را هم تجربه کرده و ترامپ این فرصت استثنایی را هم دارد که پوپولیسمی متفاوت با نوع لاتینی و اروپایی و آسیایی را نیز عرضه کند ضمن این که رسانه های رسمی و سینمای هالیوود نیز با تصویر سازی های غیر منطبق با واقعیت های عینی نوع غیر محسوسی از پوپولیسم را اعمال می کردند.
پوپولیسم ترامپ اگر یادآور پوپولیسم قرن نوزدهم باشد حتی می تواند بر اعتراض ها فایق آید و مدعی پوپولیسم خوب شود اما واقعیت این است که این فرد اگر اهل برنامه ریزی به معنی بها دادن به نخبگان بود رفتارهای متفاوتی از او سر می زد و به همین خاطر بیشتر یک شومن تصور شده و منتقدان حتی به رغم ثروت فراوان و شهرت برند های او می گویند ترامپ ثروت مند است و شرکت و ملک و پول دارد اما او را نباید کارآفرین دانست چون کمپانی های مجموعه او کجا و امثال مایکرو سافت و اپل کجا؟ و آیا واقعا می توان ترامپ را در ردیف بیل گیتس و استیو جابز قلمداد کرد و به فرض اگر چنین باشد آیا بیل گیتس می تواند در عرصه سیاست هم موفق باشد؟ به همین خاطر برخی پیش بینی می کنند کار ترامپ به استیضاح می کشد و جمهوری خواهان که با نردبان او به کنگره و سنا بازگشته اند در موقع لازم یا در صورت بروز بحران برای پایین کشیدن او اقدام می کنند.
گرفتاری ترامپ این است که اگر بخواهد پوپولیسم مثبت قرن 19 را احیا کند باید به کارهایی مانند گسترش بیمهها به سبک اوباما بپردازد در حالی که به جد منتقد آن است. اگر هم بخواهد پوپولیسم چپ را به راه اندازد که با روح سرمایهداری سازگار نیست و حتی دموکرات ها نیز آرای شبه سوسیالیستی سندرز را تاب نیاوردند و او را کنار زدند چه رسد به جمهوری خواهان.
دونالد ترامپ البته در جاذبه های شخصیتی واقعا فوق العاده است. او از مهم ترین ویژگی یک پوپولیست که غافل گیر سازی و غیر قابل پیش بینی بودن است برخوردار است و کافی است به یاد آوریم در ایران خود ما آثاری از او درباره فوت و فن موفقیت پولی و کسب ثروت به چاپ رسیده و می داند چگونه در مخاطب نفوذ کند اما اگر خواهد برای خود شخصیت کاریزماتیک قایل شود و به کیش شخصیت ادامه ذهد و همه را تنها حول و حوش خود سامان دهد دموکراسی آمریکایی در عمل به یک سیستم اقتدار گرا بدل می شود و این نیز به عنوان نشانه ای از پوپولیسم بد از جانب جامعه مدنی آمریکا تحمل نخواهد شد. یادمان باشد او دولت و قدرت را در دست می گیرد و نه زمام جامعه مدنی را.
خطرناک تر از همه البته این گزاره است که پوپولیسم او به فاشیسم منتهی شود و شایعاتی درباره احتمال به کارگیری چهره های افراطی مانند جان بولتون نگرانی هایی از این دست را دامن می زند و در ایران سیاسیون تنها باید بر این وجه قضیه و نوع مواجهه او با برجام تمرکز کنند و تحلیل های دیگر را به چهره های خارج از عرصه رسمی بسپارند.
آلن تورن میگوید: پوپولیسم بیماری کودکانه دموکراسی است.
زمان مشخص می کند که بیماری دموکراسی آمریکا تا چه حد جدی است یا اساسا بیماری است یا نه.
اما اگر احساس یا ثابت شود که به پوپولیسم گرفتار شده اند و از نوع قرن نوزدهمی هم نیست آن گاه شاید آمریکایی های فراوانی از این بایت شرمگین شوند که در حال تجربه یا تحمل پدیده ای هستند که در جاهای دیگر از سر گذرانده اند!
تاریخ انتشار: ۰۸:۵۷ - ۲۱ آبان ۱۳۹۵ - 11 November 2016
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 92]