واضح آرشیو وب فارسی:برترین ها: روزنامه شرق - اردشیر زارعیقنواتی: مذاکرات سهجانبه بین روسیه، ایران و سوریه در مسکو در حالی مورد بیتوجهی جریان اصلی رسانه بینالمللی قرار گرفت که این نشست از اهمیت زیادی درباره همکاریهای منطقهای و حلوفصل سیاسی بحران سوریه برخوردار بود.
این ضلع ژئوپليتیک در تأثیرگذاری بر بحران سوریه به دلیل سیاست شفافتر و انسجام همکاری، تا حدود زیادی سطوح بازی را در مناقشات منطقهای و بهویژه موضوع سوریه تغییر میدهد، اما در طرف مقابل یعنی محور آمریکایی- اروپایی و عربی– ترکی که هر کدام با اهداف و سیاستهای متناقض و پارادوکسیکال فاقد یک برنامه منسجم و مشخص هستند، چنین تأثیری دیده نمیشود.
این در حالی است که ائتلاف به رهبری آمریکا و متحدان منطقهای آن در ماههای اخیر بارها نشستهای گسترده و چندجانبهای داشتهاند اما هرگز موفق به ارائه یک پلتفرم و راهحل مشخص که همه بازیگران داخلی و خارجی مخالف دولت «بشار اسد» را بتواند حول یک سیاست واحد وارد بازی کند، نشدند.
در نشست مسکو که در دو سطح مذاکرات سهجانبه حول بحران سوریه و مذاکرات دوجانبه مسکو– تهران حول تعیین سیاست همکاریهای دو کشور در عرصه بینالمللی انجام گرفت، اعضای شرکتکننده بنا بر توضیحات وزيران خارجه خود در نشست مطبوعاتی به توافقات استراتژیک دست پیدا کردند. تأکید «سرگئی لاورف»، «محمدجواد ظریف» و «ولید معلم»، وزيران خارجه روسیه، ایران و سوریه بر «راهحل سیاسی» به عنوان تنها گزینه ممکن برای حلوفصل نهایی بحران سوریه در کنار مبارزه قاطع با تروریسم و حمایت از یکپارچگی این کشور، در واقع ارائه سه محور کلیدی و نقضناپذيری بود که دقیقا در چارچوب قوانین و حقوق بینالملل بر آن تأکید شده و در نشستها و مذاکرات پراکنده یا دوجانبه بین روسیه و واشنگتن نیز بر آن مهر تأیید زده شده بود.
تحرکات و اقدامات میدانی این محور متحد در عرصه عملیاتی جنگ و بهویژه در جبهه «حلب» نیز خلاف تبلیغات رسانهای و پروپاگاندای سیاسی طرفهای مقابل، مبتنی بر رعایت آتشبس شکستخورده مورد توافق لاورف–کری و حتی اقدامات یکجانبه مبتنی بر بمباراننكردن مواضع شورشیان در شرق حلب بوده است. تأکید وزیر خارجه روسیه در کنفرانس مطبوعاتی مبنی بر تعهد سه کشور برای همکاری با سازمان ملل متحد در زمینه کمکرسانی به مناطق تحت محاصره و حمایت از یک طرح بینالمللی جامع برای امداد مالی براي بازسازی زیرساختهای سوریه، تا حدودی نشاندهنده عزم طرفین برای تعیین مکانیسم حقوقی و اجرائی دوران «پساجنگ» در سوریه جنگزده فعلی بود که حامل یک پیام سیاسی مبتنیبر عزم آنان برای ایفای نقش تعیینکننده در فرجام این بحران است.
هر سه کشور متحد بهخوبی میدانند تحولات بینالمللی و بهویژه نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در مسیر مصالحه و کاهش تنش حرکت نمیکند و باید از قبل برای مقابله با رخدادهای پیشبینیناپذير آمادگی لازم را داشت. بدون تردید آنچه در کنفرانس مطبوعاتی سه وزیر بیان شد، فقط رئوس کلی مذاکرات بوده است و به احتمال زیاد در جریان مذاکرات نقشههای عملیاتی و سیاست «بازدارندگی» نیز مورد بررسی یا توافق قرار گرفته است.
بههمیندلیل ذات این نشست در این مقطع زمانی خاص نشان میدهد محور حامی دولت دمشق بر سر اصولی کلی توافق کردهاند که هیچیک از اعضای این محور به صورت یکجانبه و بدون درنظرگرفتن منافع جمعی دست به معاملات پشت پرده و بهنوعی «خنجر از پشتزدن» به همپیمانان نزند. اما آنچه در خروجی این نشست ازسوي مذاکرهکنندگان روی آن تأکید شد حداقل در بیانات رسمی فاقد یک عنصر مهم و احتمالا مورد اختلاف در شرایط عینی بحران سوریه در هفتههای اخیر بوده است. بدونشک نقش ترکیه در بحران سوریه یک نقش دوگانه و ناقض تمامیت ارضی این کشور تلقی میشود که در تقابل با نقش دوگانه نیروهای کردی منطقه «روژاوا» در آینده میتواند تأثیر مهمی بر تحولات منطقه و عرصه عملیاتی بحران سوریه بگذارد.
هرچند هر سه کشور قبلا تجاوز ترکیه به قلمرو ارضی سوریه را به صورت رسمی محکوم کردهاند و در یک مورد نیز ارتش سوریه به حمله به تروریستهای متحد آنکارا اقدام کرده است، اما به نظر میرسد هنوز این محور متحد درباره جایگاه ترکیه و روژاوا موفق به تعیین یک استراتژی منسجم نشده است، از یک طرف روسها هم درباره موازنه منفی با رقیب هژمونیک خود آمریکا از اهرم ترکیه در برهمزدن استراتژی تعیینی رقیب استفاده میکنند؛ بههمیندلیل هم سیاستهای منطقهای و هم دوگانه ترکیه – روژاوا یک مجموعه پارادوکسیکال و متغیرهایی را ایجاد کرده است که فرجام و پاسخ به آن میتواند در تعیین نقشه راه بحران سوریه بسیار بااهمیت به حساب آید.
از طرف دیگر، هماکنون ترکیه به عنوان یک عضو مهم پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) درگیر یکسری موضوعات پرچالش و اختلافبرانگیز با همپیمانان سنتی خود است که فرجام آن بدون تردید در تنظیم مناسبات با روسیه نقش تعیینکنندهای را ایفا خواهد کرد. این موضوع درباره کردهای سوریه در منطقه روژاوا هم صدق میکند و این نیروها بعد از پایان ماه عسل خود با آمریکا و زمانی که واشنگتن در سیاست پشتپرده خود با آنکارا در تهاجم این کشور به یگانهای مدافع خلق راه مماشات و سکوت را پیشه کرد، احساس کردند بر باد تکیه زدهاند و بعد از حل اختلافات واشنگتن – آنکارا، آنان قربانی این معامله خواهند بود.
از طرف دیگر، به همان نسبت که مذاکره با ترکیه از اهمیت برخوردار است، تلاش برای مذاکره و ترمیم روابط با کردهای سوریه نیز برای روسیه، ایران و سوریه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود و در هفتههای آتی که به احتمال زیاد تضاد و برخورد منافع بین آنان و ارتش ترکیه بیشازپیش شدت میگیرد، باید دست به یک انتخاب بزرگ زد. توافق با روژاوا حول یک سیاست تعهدآور درباره حفظ تمامیت ارضی سوریه و همکاری با محور سهجانبه میتواند مانع از دستاندازی نیروهای خارجی به سوریه شده و مانع خطر سوءاستفاده محور رقیب از آنان شود.
۰۹ آبان ۱۳۹۵ - ۰۶:۴۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: برترین ها]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 27]