واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: سرعت، سبقت و خط پايان زندگي!
آمار تلفات جادهاي در سراسر جهان بالغ بر 2/1 ميليون نفر و معلوليتهاي ناشي از حوادث جادهاي بالغ بر 50 ميليون نفر در سال گزارش شده است...
نویسنده : سميه باستين
آمار تلفات جادهاي در سراسر جهان بالغ بر 2/1 ميليون نفر و معلوليتهاي ناشي از حوادث جادهاي بالغ بر 50 ميليون نفر در سال گزارش شده است. مرگ و مير ناشي از حوادث رانندگي دومين عامل مرگ و مير براي مردان زير 45 سال است. در هر روز 500 كودك و هر 6 ثانيه يك انسان بر اثر سوانح جادهاي كشته ميشوند. به اعتقاد بسياري از روانشناسان و جامعهشناسان اين تعداد حادثه و اين تعداد تلفات بيش از هر علتي به ويژگيهاي شخصيتي رانندگان برميگردد.
تاريخچه سوانح رانندگي
بيش از دو قرن از تاريخ نخستين تصادفات رانندگي در اروپا ميگذرد. در تاريخ 6 اكتبر1804 يك اتومبيل بخاري كه گنت نام داشت و تا آغار نخستين جنگ جهاني نيز در راههاي اروپا رانده ميشد با يك ديوار برخورد كرد. در آن روز علت اصلي اين رويداد ناآگاهي راننده از چگونگي كاركرد اتومبيل و برخورداري از ترمزهاي ضعيف نام برده شده بود كه در آن راننده آسيب جدي ديد. نخستين برخورد دو اتومبيل با يكديگر نيز در تاريخ 28 جولاي 1831 در انگلستان رخ داده است. در اين برخورد سرنشينان خودروهاي بخاري با آسيبهاي كوچك جان سالم به در بردند.
در تاريخ 3 آوريل 1834 در انفجار ديگ بخار يكي از همان ماشينهاي بخاري سه نفر جان خود را از دست دادند. در سال 1897 نيز نخستين تصادف رانندگي با يك اتومبيل بنزيني روي ميدهد و در سال 1898نخستين عابر پياده در برخورد با يك اتومبيل در شهر پويتيرس فرانسه جان خود را از دست ميدهد. اولين تصادف خودرو در ايران كه منجر به مرگ شد در سال 1305 هجري شمسي اتفاق افتاد و درويشخان موسيقيدان بزرگ ايراني را به كام مرگ كشاند.
نهمين عامل مرگ و مير
سازمان بهداشت جهاني معتقد است منطقه آسيا با داشتن 16 درصد خودروهاي جهان 60 درصد تلفات ناشي از تصادفات رانندگي را دارد. هر چند در دهههاي اخير ميزان مرگ و مير جادهاي در كشورهاي پردرآمد كاهش پيدا كرده است اما آمارها نشان ميدهد در بسياري از نقاط جهان اين آمار همچنان در حال افزايش است. طبق آمار، حوادث ترافيكي و سوانح جادهاي در سال 2004 نهمين عامل مرگ و مير در جهان بوده است و اگر اقدامات مناسب در اين زمينه صورت نگيرد، پيشبيني ميشود مرگ و مير جادهاي تا سال 2030 به پنجمين عامل مرگ و مير جهاني تبديل شود.
انسان، عامل اصلي تصادفات
از ديدگاه مهندسان ترافيك، عوامل مؤثر و متأثر از تصادفات در سه حوزه طبقهبندي ميشوند. عوامل انساني، وسيله نقليه و راه. تجزيه و تحليل درصد تصادفات براي شناخت عوامل پديدآورنده آن، حاكي است كه عامل انساني 60 تا 90 درصد، عامل محيطي يا همان راه 1 تا 30 درصد و وسيله نقليه 5 تا 10 درصد در بروز تصادفهاي ترافيكي نقش دارند. علاوه بر اين بررسيهاي به عمل آمده نشان ميدهد، بيشتر تصادفات و ضايعات ناشي از آن به دليل خطاي انساني به وقوع ميپيوندد.
تحقيقات در خصوص رانندگي نشان ميدهد 90 درصد سوانح رانندگي با ويژگيهاي اخلاقي و رفتاري راننده در جاده ارتباط مستقيم دارد. برآوردها اين مهم را تأييد ميكند، در 90 درصد تصادفات ترافيكي خطاي انساني تنها عامل خطرآفرين است. به عنوان مثال در نوروز سال 1387 بيست درصد از تصادفات در استان اصفهان كه داراي بهترين شرايط جادهاي در كشور است رخ داد و درست در همان زمان جاده چالوس با وجود مخاطرات ويژه و شرايط خاص طبيعي، كمترين ميزان تلفات را داشت. اين نكته بيانگر اين واقعيت است كه عامل انساني و خواست رانندگان در رعايت قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي در كاهش ميزان سوانح و تلفات جادهاي نقش اساسي دارد. حتي اگر تمام جادهها بزرگراهي باشند و خودروها مجهز به جديدترين فناوري ايمني باشند، مادامي كه رانندگان مقررات راهنمايي و رانندگي را ناديده بگيرند يا با سرعت غيرمجاز در محورها تردد كنند و حركات خطرساز انجام دهند نميتوان جلوي رشد سوانح جادهاي را گرفت.
شخصيت در رانندگي
اولين تحقيق پيرامون احراز شايستگي براي رانندگي و اثرات حالت رواني راننده در سال 1929 انجام گرفت. محور اين تحقيقات، رفتار انساني راننده بوده است. اين تحقيق داراي دو مرحله بود. بخش اول، بر روي رانندگاني متمركز شد كه مسائل اخلاقي، عامل عمده تصادفات آنان بود، به اين اميد كه مسائل تربيتي - آموزشي و تقويت رفتارهاي مناسب آنان منجر به حل مشكلات ترافيك شود. تحقيقات علمي بعدي ثابت كرد كه تقريباً 96 درصد حوادث رانندگي توسط رانندگاني كه تجربه كافي دارند به وقوع ميپيوندد، با آنكه بعضي از آنان در طول چندين سال رانندگي هيچ تصادفي نكرده بودند. تحقيقات مشابهي نيز از طرف كشورهاي مختلف صورت پذيرفته است كه درستي نتايج فوق را نشان ميدهد.
خصوصيات رفتاري و روانشناختي را ميتوان به وقوع تصادفها ربط داد. اضطراب، بيحوصلگي، خستگي و خوابآلودگي، خطاهاي ادراكي، مصرف مواد توهمزا و محرك، ويژگيهاي شخصيتي، خصوصيات رشدي و... در بروز تصادفات نقش دارند. در يك بررسي رانندگاني كه با عصبانيت رانندگي ميكردند را در دو گروه قرار دادند. روي يك گروه طرح درماني پياده شد و گروه ديگر درمان نشدند، سپس رفتار آنان را مورد مطالعه قرار دادند، نتايج اين بررسي نشان داد رانندگاني كه طرح درماني را نگذرانده بودند با عصبانيت بيشتري رانندگي كرده و در نتيجه ميزان تصادفات بيشتري نسبت به گروه اول داشتند و رانندگان عصباني (با ميزانهاي مختلفي از عصبانيت) با هم تفاوتي نداشتند. نتايج اين تحقيق تأييدكننده نقش عصبانيت در بروز تصادف بود.
رانندگان تهاجمي را بشناسيم
رفتار تهاجمي در رانندگي يعني نشان دادن يك رفتار فوقالعاده افراطي و آسيبزا در جادهها يا خيابانها يا در يك موقعيت و شرايط خاص. بديهي است رفتار افراطي ميتواند در آزار و اذيت ديگران، توهينها، اهانتهاي اجتماعي، آسيبهاي عاطفي و رواني و سرانجام ديگرآزاري و خودآزاري حتي به صورت قتل يا خودكشي نمايان شود. به سخن ديگر رفتار تهاجمي در رانندگي ميتواند به صورت خطرپذيري متبلور شود. هر قدر افراد از شخصيت تهاجمي، خصمانه، متزلزل، ناامن و ناپايدار برخوردار باشند، در غالب موارد هنگام رانندگي شاهد خطرپذيري و رانندگي تهاجمي ايشان در خيابانها و جادهها خواهيم بود. صاحبان شخصيتهاي ناآرام با شرايط ناخوشايند عاطفي و هيجانزدگي و تهييجطلبي بيش از ديگران در معرض خطرپذيري و رانندگي تهاجمي آسيبزا قرار دارند. به طور كلي ميتوان رانندههاي تهاجمي را با توجه به ويژگيهاي شخصيتي، ناآرام، منش ناپايدار، ناامني رواني و ناپختگي عاطفي ايشان به پنج دسته يا طبقه خاص سرعتيها، سبقتيها، خودنماها، «قانونگريزها و لجامگسيختهها» و نهايتاً رقابتيها تقسيم كرد.
سرعتيها اكثراً از سرعت غيرمجاز در هر موقعيت و شرايطي لذت ميبرند و بعضاً سبب حوادث وحشتناك ميشوند. سبقتيها به دليل ناامني و ناپختگي شخصيتي، عموماً حوصله و صبر لازم در حركت با حداكثر سرعت مجاز پشت سر خودروي مقابل را ندارند و در هر موقعيت و شرايطي سعي ميكنند، عجولانه بدون توجه به اينكه موقعيت مناسب و مجاز باشد يا نامناسب و غيرمجاز از اتومبيل يا اتومبيلهاي پيش رو و مجاز سبقت بگيرند. از جمله پيامدهاي اين قبيل رانندهها تصادفات مرگبار است. خودنماها عموماً آن دسته از رانندههاي تهاجمي هستند كه ميخواهند با حركات نمايشي غيرعادي و خطرناك توجه ديگران را به اتومبيل يا نمايش رانندگي تهاجمي خود جلب كنند و بسياري از مواقع از توجه و تمركز لازم در هدايت مطلوب اتومبيل خود بازميمانند و زمينه آسيبپذيري و تصادفات را فراهم ميكنند.
قانونگريزها و لجامگسيختهها گروهي از رانندههاي تهاجمي با شخصيت فوقالعاده ناامن و متزلزل هستند كه بعضاً با مصرف مواد روانگردان و مواد مخدر يا الكل هيچ گونه احساس تعهد و تقيدي به مقررات، تابلوها و چراغهاي راهنما يا حضور پليس از خود نشان نميدهند و اعتناي چنداني به حقوق ديگران ندارند. لجامگسيختگي اخلاقي و فرهنگي از اصليترين مشخصههاي اين گونه رانندههاي تهاجمي است.
رقابتيها از جمله رانندههاي تهاجمي هستند كه در جاده و خيابان همه رانندهها را رقيب خود ميدانند و ميل سلطه و برتريجويي بر پيكره شخصيت ناامن و ناآرام پر از عقده و ناكامي آنها حاكم ميشود.
اهميت حالات رواني و تأثير آنها در رانندگي
اولين بار دكتر باتريزي (پزشك ايتاليايي) بر اهميت حالات رواني و عقلي آن در رانندگي تأكيد و لزوم صدور گواهينامه را مطرح كرد. او معتقد بود صرف دارا بودن ديد خوب يا سلامت بدني براي صدور گواهينامه كافي نيست، بلكه لازم است انسان در حضور يك گروه متخصص، از نظر عقلي، اجتماعي و تربيتي مورد آزمايش قرار گيرد و گواهينامه تنها در صورتي صادر شود كه از عهده اين آزمايشات برآيد.
براساس مطالعات انجام شده در كشورهاي مختلف، اكثريت قابل توجه رانندههاي تهاجمي مجرد بوده و از نظر سني كمتر از 35 سال هستند. ظرفيت هوشي و تحصيلات آنان از ميانگين بهره هوشي و تحصيلات همسالان غيرمهاجم خود به طور معنيدار كمتر بوده و عموماً از يك شخصيت تهييجطلب، تهاجمي و خصمانه برخوردار هستند. خلأ عاطفي و عدم دلبستگي امن به كانون خانواده از ديگر ويژگيهاي رانندههاي تهاجمي است.
در خاتمه بايد گفت بدون شك شخصيت و رويكردهاي رانندگي قابل يادگيري و تعميم ميباشد، و نقش آموزش در كاهش تصادفات بسيار تعيينكننده است. بنابراين ميتوان اميدوار بود مانند سال 2008 كه از سوي سازمان ملل به عنوان سال كاهش تلفات جادهاي نامگذاري شد، در سالهاي آتي شاهد كاهش آمار تصادفات باشيم.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۳ آبان ۱۳۹۵ - ۲۱:۰۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 98]