واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یادداشت/«همایش ملی قیام گوهرشاد»؛ مهمترین واقعه مغفولمانده در تاریخ مشهد
متأسفانه بخشی از تاریخ مشهد در طول سالهای گذشته؛ چه قبل و چه بعد از انقلاب به دلایلی مغفول مانده است. البته کمکاری تاریخدانها که تاکنون نتوانستهاند این قیام را در قد و قواره ملی معرفی کنند را نمیتوان نادیده گرفت.
به گزارش خبرگزاری فارس ار مشهد، محمد آصفی یزدی نایب رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر مشهد درباره واقعه گوهرشاد یادداشتی نوشته و آن را در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است که در ذیل آن را میخوانید: در خصوص ماجرای واقعه گوهرشاد ما باید نگاهی عمیق تاریخی با رویکرد سیاسی به این ماجرا داشته باشیم. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم تحولاتی در منطقه خاورمیانه پدید آمد. از جمله این تحولات راه افتادن جریان استکباری و استعماری انگلیسی-اروپایی به دنبال تغییر نقشه جغرافیای سیاسی منطقه بود. کشورهای استکباری و دول غربی باید در مسیری حرکت میکردند تا بتوانند منافع خود را در منطقه خاورمیانه پایدار و مستحکم کنند. از طرفی با توجه به اتفاقاتی که در اروپا به لحاظ اقتصادی رخ داده بود باید از طریق نظامی نیز کارهایی انجام میگرفت. وقوع جنگ جهانی اول و دوم در همین زمینه تحلیل میشود. باید تحولاتی به لحاظ فرهنگی در کشورهای خاورمیانه به وجود میآمد تا کشورهای اروپایی راحتتر بتوانند به اهداف طمعجویانه خود در این کشورها دست یابند. آنها در اندیشه غارت منابع گرانسنگ این منطقه از جمله نفت و منابع با ارزش زیرزمینی بودند و همچنین به دنبال بازاری در این کشورها که بتوانند کالاهای خود را در آن عرضه کنند. ازهمینرو تصمیم گرفتند این هدف خود را تحت عنوان رفورم از طریق عوامل دستاندرکار خود در کشورهای خاورمیانه پیاده کنند. رضاخان؛ دنبال رو آتاتورک نقطه عطف این اقدامات از مرکزیت حکومت عثمانی و استانبول بود. مصطفیکمال آتاتورک، بنیانگذار استانبول یا همان ترکیه توانست مأموریتی که به او محول شده بود را به سرانجام برساند. بعد از استانبول نوبت سایر نقاط جهان اسلام از جمله ایران بود. در ایران رضاخان میرپنج که دنباله روی آتاتورک بود، مأمور به سرانجام رساندن مأموریت محول شده از سوی غربیان بود. او باید با استفاده از شگردهایی مأموریت خود را به انجام میرساند. مأموریت اجرای رفروم یا تغییر در سبک و سیاق زندگی ملت ایران را مأموریتی بود که رضاخان بر عهده داشت. تغییری که همچون سکه دو رو بود؛ یک طرف این سکه مدرنیته و مدرنسازی بود و طرف دیگر آن استعمار و استثمار. قیام گوهرشاد تقابل استعمار شروع کار رضا شاه با ماجرای کشف حجاب آغاز شد. کشف حجابی که به نوعی نمادی از مدرنیته و مدرنسازی در حوزه فرهنگی محسوب میگردید، زمینهای بود برای فراهم کردن بازار کالاهای مصرفی اروپا. اگر جامعه ایران میخواست به همان سبک سنتی خود ادامه دهد، درهای کشور ما بر روی بازارهای غربی بسته میماند. قیام خونین گوهرشاد در واقع در تقابل با این جریان استکباری و استعماری شکل گرفته است. اینکه ما این واقع را محدود به ماجرای کشف حجاب کنیم، صحیح نیست. حجاب، دژ و سنگر مستحکمی بود در برابر تجاوز استعماری و استثماری دول غربی به جهان اسلام. مغفول ماندن مهمترین واقعه تاریخ مشهد یکی از موضوعات مهم در قیام گوهرشاد پرداختن علمی به این واقعه تاریخی مهم است. رویکرد علمی در عرصه تاریخ، یعنی رویکرد واقعگرایانه، یعنی داشتن اطلاعات دقیق پیرامون هر موضوع تاریخی. متأسفانه بخشی از تاریخ مشهد در طول سالهای گذشته؛ چه قبل و چه بعد از انقلاب به دلایلی مغفول مانده است. یکی از دلایل اینمغفول ماندن فاصله این شهر با پایتخت کشور است. هویت تاریخی مشهد و مشهدی بودن در سالهای گذشته به دلایلی آسیب جدی دیده است. متأسفانه این انگیزه هویتی هم در حوزه کارشناسان و هم در حوزه خواص و عموم مردم کمرنگ شده است. البته کمکاری تاریخدانها که تاکنون نتوانستهاند این قیام را در قد و قوار ملی معرفی کنند را نمیتوان نادیده گرفت. واقعهای داخلی با مدیریت خارجی استاد تاریخ مرحوم حائری در جایی گفتهاند که ورود غرب استعماری، استکباری و استثماری به جهان اسلام به مثابه سکهای دو رو بود که جهان اسلام و کشورهای اسلامی بهویژه خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داد. یک رو استعمار و استثمار بود و روی دیگر آن کارشناسی و علم و دانش بود. متأسفانه طبقه تحصیلکرده ما در آستانه قرن بیستم و بهتبع آن سالهای بعد بیشتر روی سکه علم و دانش و کارشناسی را میدیدند. خوب همین نگاه را هم ما در طبقه فرهیخته آن زمان نیز میبینیم. واقعه گوهرشاد، واقعی تاریخی بود که با مدیریت غربیها در کشور ما دنبال میشود، از همینرو کسی به دنبال آن نبود. یکی از دلایل مغفول ماندن این ماجرا همین اهمیت نداشتن در زمان خودش بود. تاریخ شفاهی؛ ذخایر بزرگ تاریخی برگزاری همایشهایی از این دست با استناد به تاریخ شفاهی و با اتکا به روشهای علمی، بستهای تاریخی میتواند باشد که بهعنوان ذخیره بزرگ تاریخی در اختیار این نسل حاضر و نسلهای آیند قرار گیرد. بستهای که هزاران ورق دارد و به استناد اظهارات ثبت و ضبط شده شاهدان عینی این واقعه بزرگ تاریخی گردآوری شده است و ارزش تاریخی بسیار میتواند داشته باشد. این بسته همچنین میتواند بستری باشد برای پژوهشگران، مورخان و اندیشمندان کشورمان تا با بهرهگیری از فضای به وجود آمده و استفاده از اسناد و مدارک برای شفافسازی و افشاگری چرایی رخ دادن این واقعه تاریخی حرکتهایی را آغاز کنند. بصیریت، پیام گوهرشاد پیام امروز واقعه گوهرشاد، بصیرت است. نسل امروز باید از تحلیل و نگاه عمیق به ماجرای واقعه گوهرشاد به بصیرتی برسد که حیلهها فرهنگی و مادی غرب را در حوزههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و سیاسی به شایستگی درک کند. بعد با این آگاهی و شناخت تلاش کند برای حفظ هویت انسانی، تاریخی، فرهنگی و سیاسی خود گام بردارد. هویت سیاسی که همان استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی و تمامیت اسلام است. حفظ پاکدامنی؛ پیام گوهرشاد قیام گوهرشاد همچنین میتواند یک پیام جزئیتر هم برای زنان مردان جامعه داشته باشد. و آن اینکه مردان ما از این واقعه درس غیرت، عفت و پاکدامنی گرفته و آن را سرلوحه کار خود قرار دهند و زنان ما هم بدانند که حفظ هویت همه جانبه ما در گرو داشتن دخترانی پاک و مادرانی محجبه و مقید به عفت و پاکدامنی است. مادرانی که تربیت نسلهای آینده بر عهده آنهاست. اگر عمق بصیرت و اهمیت حفظ عفت و پاکدامنی سرلوحه کار دختران و مادران سرزمینمان قرار گیرد، میتوانیم نسلی پویا، سرزنده، کارآمد داشته باشیم. نسلی که مایه رشد و توسعه ایران اسلامی را در ابعاد مختلف علمی، فرهنگی، اقتصادی و ... باشد. همه پای کار باشند پرداختن به این واقعه تاریخی بزرگ نباید به برگزاری یک همایش محدود شود. قیام گوهرشاد باید تبدیل به یک رویداد بزرگ فرهنگی شود. باید تمام اندیشمندان، اساتید دانشگاه و حوزه نه صرفاً در حوزههای علوم انسانی، بلکه در سایر رشتههای علمی را درگیر این موضوع کنیم. به لحاظ اجرایی نیز ما نیازمند کارگروههای تخصصی هستیم تا با توجه به نیاز نسل امروز برنامههای را تعریف کند. جای خای نمایشگاه در همایش چه خوب است در کنار این همایش، نمایشگاهی هم برپا شود که مجموعه اقدامات هویت شهری در خصوص تاریخ شفاهی و حوزه جمعآوری اسناد و مدارک قیام گوهرشاد را در معرض نگاه عمومی قرار میداد. تولیدات محتوایی و هنری جمعآوریشده مرتبط با این واقعه میتوانست در حاشیه نمایشگاه به تصویر کشیده شود. پیوند رسانهای برگزاری این همایش میتواند در ماندگار شدن واقعه تاریخی گوهرشاد خیلی اهمیت دارد. در این زمینه نه تنها رسانههای داخلی که حتی حضور رسانههایی از بیرون در انعکاس این اتفاق تاریخی میتواند تأثیرگذار باشد. خوشبختانه یکی از سیاستهای شورای اسلامی دوره چهارم توجه جدی به این واقعه تاریخی رخ داده در مشهد است. این شورا در این مسیر توانسته نظریات اندیشمندان دانشگاهی، پژوهشگران و کارشناسان تاریخ به این موضوع بپردازد و گامهایی را برای زنده کردن هویت تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و انقلابی بردارد. انتهای پیام/3268/ت40
95/04/18 :: 13:48
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 135]