واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا:
یک پژوهشگر مسائل ترکیه با بررسی دیدگاهای مربوط به کودتای نافرجام در ترکیه گفت: طبق یک دیدگاه که توسط دولت عنوان میشود، کودتا ناشی از دخالت "جماعت خدمت" وابسته به فتحالله گولن است و براساس دیدگاه دیگر این کودتا نتیجه اعمال سیاستهای چند ساله اردوغان در رابطه با ارتش است. سیامک کاکایی در گفتوگو با ایسنا،در رابطه با موضعگیری ایران در قبال کودتای نافرجام در ترکیه خاطرنشان کرد:جمهوری اسلامی ایران خواهان حکومت قانون در ترکیه است و نسبت به کودتاچیان با دید تردید نگاه میکند و قطعا ثبات در ترکیه با ثبات و آرامش در منطقه نیز همراه خواهد بود. او همچنین درباره تأثیر کودتای ترکیه بر منطقه نیز خاطرنشان کرد: ترکیه کشوری مهم و تاثیرگذار در منطقه است و ایران هم کودتا را از همان ابتدا محکوم کرد چرا که کشورمان نسبت به بیثباتی کشور همسایه خود حساس است و با حساسیت آن را پیگیری خواهد کرد. نباید فراموش کرد که بیثباتی مسألهای نیست که نسبت به کشورهای همسایه خواهان آن باشیم.
این کارشناس مسائل ترکیه با بیان این که کودتای نافرجام نظامی در ترکیه بحثهای زیادی را در مورد چگونگی و چرایی کودتا مطرح کرد افزود: در آینده نیز به عنوان نقطه عطفی در تحلیل مسائل مربوط به نگرش به نظامیان، میزان نقش آنها در ساختار قدرت و چگونگی تعامل و یا تقابل دولت آ.ک.پ و اردوغان با منتقدان و مخالفانش خواهد بود. وی ادامه داد: در کودتایی که رخ داد برخی شاخصهها برجسته بود. مثل نقش مردم در مواجهه با کودتا و در توقف عملیات کودتا از سوی نظامیان که این نقش کودتای فعلی را با چهار کودتای قبلی نظامیان در ترکیه متمایز میکند. کاکایی با بیان این که عامل آگاهیبخشی و نقش رسانه در به میدان آوردن مردم و تأثیر آنها بر پیشبرد ملاحظات سیاسی که وجود داشت در کودتای ترکیه کاملاً خودنمایی میکرد، افزود: یکی دیگر از شاخصههای مهم در کودتا شبکههای اجتماعی بود. هر چند کودتاچیان با تصرف رسانههای تلویزیونی فکر میکردند که توانستهاند نبض قدرت رسانهیی را به دست بگیرند ولی دیدیم که قدرت رسانهیی در دست شهروندانی بود که به سرعت به خیابانها آمده و با کودتا مقابله کردند. در واقع حضور مردم در خیابانها نه به کودتا بود. او ادامه داد: دوره کودتا در ترکیه و در منطقه به سر آمده است و حتی اگر کودتاچیان موفق میشدند اداره مناطق مختلف شهر را به دست بگیرند مشخص نبود که بتوانند گستره نفوذ خود در کشور را بیشتر کنند. این پژوهشگر مسائل ترکیه با تأکید بر این که کودتای اخیر ترکیه همهگیر نبود، خاطرنشان کرد: نظامیانی که در بدنه ارتش نسبت به اقدامات و نگرش اردوغان در حکومت ناراضی بوده و تقابلی 14 ساله داشتند، دست به کودتا زدند. وی ادامه داد: در رابطه با همهگیر نبودن کودتا نکتهای که جلب توجه میکند این است که اقدامات ارتش تنها محدود به دو شهر استانبول و آنکارا شد. در مناطق دیگر سازماندهی و انسجام درونی در میان کودتاچیان وجود نداشت که با برنامهای حساب شده شهرهای بزرگ را هدف قرار دهند. کاکایی با بیان این که شخص رجب طیب اردوغان، جنبش خدمت و فتحالله گولن را عامل این کودتا معرفی کرده است و از آمریکا خواسته است با توجه به این که او ساکن پنسیلوانیا است او را تحویل ترکیه بدهند، خاطرنشان کرد: جنبش خدمت وابسته به فتحالله گولن است. او شخصیتی مذهبی دارد و در ساختار اجتماعی و نهادهای امنیتی ترکیه نفوذ داشته است. همچنین تقابلی چندین ساله بین دولت عدالت و توسعه با جنبش خدمت وجود داشته است. سالهای پیش بسیاری از مدارسی که وابسته به این جنبش بودند بسته شدند. این پژوهشگر مسائل ترکیه با اشاره به این که گولن قبلاً به حامیان خود گفته بود که باید در شریانهای اصلی نهادهای دولتی و مراکز قدرت ترکیه نفوذ داشته باشیم، گفت: عقیده او این بود که از این طریق به تدریج قدرت به دست حامیان او خواهد افتاد. این نگاه دولتی نسبت به تحلیل ماجرای کودتا و ربط دادن آن به جنبش فتحالله گولن است. او ادامه داد: در عرصه کارشناسی نسبت به کودتا دیدگاهی وجود دارد مبنی بر این که در بدنه نظامیان ترکیه نارضایتیهایی وجود داشته است و در سالهای پس از 2003 که حزب عدالت و توسعه روی کار آمده است تاکنون در چند مرحله تقابل جدی بین نظامیان و عدالت و توسعه همچنین شخص اردوغان ایجاد شده است. کاکایی با بیان این که چند سال پیش اردوغان اعلام کرد نظامیان قصد انجام کودتا دارند و به همین بهانه تعداد زیادی از ژنرالهای ارشد ترکیه از سالهای 2004 تا 2007 بازداشت شدند و بعد از آن هم در ژاندارمری، پلیس و سایر نهادهای مربوط به ارتش افسران زیادی ارشد و حتی درجات پایینتر دستگیر شدند، ادامه داد: تقابل بین ارتش و جنبش عدالت و توسعه وجود داشته است ولی از سال 1997 و آخرین کودتای نظامیان ترکیه که از آن به کودتای پست مدرن یا کودتای سفید علیه دولت قانونی اربکان یاد میشود پس از آن چنین کودتایی در ترکیه نداشتیم. منتها تقابل دولت با نظامیان همواره وجود داشته است و در نهایت چند سال پیش و پس از اصلاح قانون اساسی ترکیه نقش نظامیان در قدرت و سیاست کم شد. عملاً نظامیان به حاشیه و کاخ شیشهای سیاست رانده شدند و همین وضعیت در بین بسیاری از نظامیان باقی ماند. کاکایی تأکید کرد: برخی دیگر هم کودتا را یک بازی و سناریویی میبینند که برای افزاش قدرت حزب عدالت توسعه و شخص اردوغان برنامهریزی شد. این تنها یک نظر است و نمیتوان روی آن مانور داد. وی ادامه داد: در هرصورت زمانی که دیدگاههای متفاوت را کنار هم میگذاریم نتیجه میگیریم که ترکیه در شرایط اجتماعی و سیاسی آبستن چنین تحولاتی بوده است و وقتی به صحنه سیاست خارجی بازمیگردیم شاهد انتقادها نسبت به رویکرد سیاست خارجی اردوغان در گذشته بودیم و در داخل ترکیه نیز سطوح نابسامانی و تقابل بین دولت با کردها و همچنین سایر گروههای دیگر مانند علویان و جنبش خدمت در کنار مقابله با نظامیان به چشم میخورد. اما مسأله مهمتر در ارتباط با کودتا واکنش گروهها و جریانهای سیاسی است که مانعی بر سر به نتیجه رسیدن کودتا بود. همچنین وجه دیگر، مواضع واحد تمامی جریانها و گروههای سیاسی شامل ملیگراها، کردها، حرکت ملی و... بود که همگی کودتا را محکوم کردند و بین دو موضوع تفکیک قائل شدند؛ یکی انتقادها به دولت اردوغان و دیگری تمایز آن با کودتا. این پژوهشگر مسائل ترکیه با بیان این که ارتش و نظامیان در ترکیه از 1923 که جمهوری ترکیه تشکیل شد تا یک دهه پیش نقش بارز و مستقیمی در اداره حکومت و سیاست در ترکیه داشتند، خاطرنشان کرد: چهار دوره کودتا در ترکیه به وقوع پیوسته است. قبل از آن نیز کمال پاشا آتاتورک خود یک ژنرال بود و نظامیان کاملاً قدرت را در دست داشتند. او ادامه داد: امروز با وجود این که تقابل با نظامیان و به حاشیه راندن آنها در مدار سیاست اردوغان خواهد بود ولی ارتش یک بازیگر در صحنه داخلی ترکیه است و دولت نمیتواند به طور کامل آنها را از معادلات داخلی و خارجی دور کند. کاکایی در رابطه با نقش خارجیها در کودتای نافرجام ترکیه، گفت: من به چنین جمعبندی نرسیدم؛ دولت ترکیه تنها در این زمینه نقش داشته است. فتحالله گولن در آمریکا ساکن است، اردوغان خواهان تحویل دادن او شده است. در رابطه با واکنش سریع آمریکا تاملی وجود دارد ولی فعلاً نمیشود در رابطه با این مورد گمانهزنی کرد. وی در رابطه با این که اردوغان میتواند امنیت بیشتری در کشور ایجاد کند، خاطرنشان کرد: دولتها در سیاست خارجی خود بر دو اصل اهداف و منافع ملی حرکت میکنند. در سالهای اخیر سیاست خارجی ترکیه دستخوش تنشهایی شده است. به ویژه در ارتباط با سوریه و در دو ماه اخیر نیز شاهد چرخش در سیاست خارجه ترکیه مبتنی بر بازگشت به منطقه و تنشزدایی با روسیه و توجه به گرم کردن روابط با همسایگان هستیم. از نتایج کودتا در عرصه سیاست خارجی ترکیه نیز میتوان این احتمال را مطرح کرد که اردوغان پس از فروکش کردن فضای کودتا به تعدیل در سیاست خارجه ترکیه و ایفای نقش جدید در منطقه اقدام کند. انتهای پیام
دوشنبه / ۲۸ تیر ۱۳۹۵ / ۱۲:۲۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]