واضح آرشیو وب فارسی:سینا پرس: هفته گذشته آسمان خبرهای حوزه محیط زیست باز هم آفتابی و نیمه ابری همراه با بارش های پراکنده در نقاط آسیب پذیر بود.مواردی که در ادامه آن ها را مرور خواهیم کرد تنها شمه ی کوچکی از رویدادهای محیط زیستی ایران و جهان در هفته ای که گذشت، هستند. قنات های ایران گوی سبقت میراث جهانی یونسکو را ربودند ثبت ۱۱ قنات ایران بعنوان میراث جهانی یونسکو، بدون تردید یکی از مهمترین خبرهای حوزه محیط زیست در هفته گذشته بود. در حال حاضر قنات های قصبه گناباد خراسان رضوی، بلده فردوس خراسان جنوبی، زارچ یزد، حسن آباد و آسیاب آبی میرزا نصرا… مهریز یزد، جوپار کرمان، اکبرآباد و قاسم آباد بروات بم، مون در اردستان، وزوان و مزدآباد اصفهان و ابراهیم آباد اراک در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند. قنات تکنیکی واجد ویژگی های استخراج معادن عنوان شده که عبارت است از بهره برداری از سفره آب های زیرزمینی به کمک دهلیزهای زهکشی آب. در قنات هم چاه و هم دهلیز وجود دارد. دهلیز از نقطه ای که سفره آب پدیدار می شود، شروع نمی شود بلکه مسافت نسبتاً زیادی را در زمین های سترون، یعنی فاقد آب به پیش می رود بنابراین دهلیز در واقع نوعی میان بر است که تنها وظیفه آن کمک به جاری شدن آب است. برای ایجاد قنات سه فاکتور می بایست به دقت مدنظر قرار گیرد: ویژگی های اقلیمی، هیدرولوژیکی (آب شناسی) و توپوگرافی (شکل ظاهری زمین). ماکسیم سیرو (Maxime Siroux) در کتاب کاروانسراهای ایران می نویسد: «علی رغم حقارت ابزاری که تقریباً به قبل از تاریخ تعلق دارد، مهندس حاضر در مقابل مهارت مقنی ها شگفت زده می ماند. اشتباه در مسیر عملاً وجود ندارد. شیب قنات منظم و استوار است و این شیبی است که از شسته شدن بستر جوی جلوگیری می کند و علیرغم شکل زمین در بالای قنات به قدری ملایم است که موجب تحدید فرسایش خاک می شود.» ثبت کویر لوت در فهرست میراث جهانی یونسکو در حدود یک سوم سطح خشکی های کره زمین را صحراها تشکیل می دهند. صحراها مناطق خشکی هستند که معمولاً دو ویژگی بسیار مهم دارند: نخست اینکه میزان بارندگی در آن ها سالانه کمتر از ۱۰ اینچ (۲۵۴ میلیمتر) است و دوم اینکه میزان تبخیر در آن ها دو برابر میزان بارندگی است. صحرای کالاهاری با مساحت تقریبی ۹۰۰ هزار کیلومتر مربع واقع در جنوب غربی قاره آفریقا، صحرای عرب بزرگترین منطقه بیابانی که تقریباً تمامی شبه جزیره عربستان را تحت پوشش قرار داده، صحراهای خشک ترین قاره قابل سکونت جهان یعنی استرالیا، صحرای چی هوآهوآن موسوم به صحرای بارانی واقع در ناحیه شمال مرکزی مکزیک و جنوب غربی آمریکا، صحرای تار واقع در هندوستان و صحرای مونته آرژانتین از جمله شناخته شده ترین صحراهای گرم جهان هستند. اما بدون اغراق یکی از زیباترین صحراهای جهان، کویر لوت است که روز جمعه مورخ ۲۵ تیرماه از سوی کمیته جهانی یونسکو بعنوان میراث جهانی ثبت گردید. کویر لوت که با مساحت تقریبی ۱۷۵ هزار کیلومترمربع، حدود ۱۰ درصد از وسعت کل کشور را شامل می شود از نظر تاریخی نیز حائز اهمیت تلقی می شود چرا که پیشینه تاریخی آن به بیش از ۵ هزار سال قبل برمی گردد و ضمناً کشف قریب ۳ هزار اثر تاریخی در این منطقه آن را در نوع خود بی بدیل ساخته است. هامون تشنه حقابه خود را می گیرد؟ دشت سیستان در ظرف سال های اخیر زخم های متعدد و عمیقی را از جانب خشکسالی دریافت کرده است. میانگین بارندگی سالیانه در این دشت تقریباً معادل ۵۷ میلیمتر و دمای آن نیز بین منفی ۹.۵ تا مثبت ۴۵ درجه سانتیگراد تخمین زده شده است. تالاب هامون که زمانی یکی از شاخصترین ویژگیهای دشت سیستان و قلب تپنده آن بود، اکنون تشنه تر از قبل در انتظار دریافت حقابه خود است. روز پنج شنبه مورخ ۲۴ تیرماه طبق مصوبه کارگروه استانی احیاء تالاب هامون، نسبت به رهاسازی آب به میزان ۲۰ میلیون مترمکعب از حقابه تالاب از محل چاه نیمه ها با هدف کنترل ریزگردهای محلی در نقاط رهاسازی آب و حفظ فرآیندهای پایه اکولوژیک اقدام شد. اینهمه در حالی صورت گرفت که در ظرف روزهای اخیر هامون نشینان شاهد گرد و غباری فراتر از مرز تصور بودند و غلظت ریزگردها در سیستان به گفته کارشناس هواشناسی سیستان و بلوچستان به ۳۹ برابر حد بحرانی رسید. بدیهی است که این غلظت از آلودگی نه تنها برای انسان های سالم بلکه برای کلیه زیستمندان می تواند بشدت خطرناک و مشکل زا باشد. کارشناسان تنها راه حل بحران سیستان را جلوگیری از هدر رفت مختصر آبی که در تالاب هامون وجود دارد و تاکید بر اقدامات اساسی در کانون های بحران و تثبیت شن های روان عنوان کرده اند. در حال حاضر وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان شرایط را به نوعی بغرنج تر ساخته است. بادهای بسیار قوی و تابستانه ۱۲۰ روزه که زمان وزش آن ها از اوایل خرداد آغاز و تا شهریورماه ادامه می یابد، هر ساله نواحی شرقی و جنوب شرقی فلات ایران را می پیمایند. از آنجایی که مدت زمان وزش این بادها قریب ۴ ماه طول می کشد لذا به آن ها ۱۲۰ روزه می گویند. خبرها حاکی از آن است که وزش این بادها در ظرف روزهای اخیر باعث شده که بیش از ۳.۵۰۰ نفر روانه بیمارستان و بیش از ۴۰۰ روستا هم دفن شوند. مهار بیماری هایی که ناقل آن ها حشرات هستند در حال حاضر شیوع گسترده بیماری هایی که ناقل آن ها حشرات هستند، نگرانی های متعددی را بوجود آورده و دانشمندان درصدد هستند که در مورد این نوع بیماری ها اطلاعات بیشتری را کسب کنند. یکی از این بیماری ها زیکا است. زیکا نام ویروسی از جنس (Flavivirus) و خانواده (Flaviviridae) است که از طریق نیش پشه به انسان منتقل می شود. ویروس های جنس (Flavivirus) از جمله مشهورترین ها و خبرسازترین ها در نوع خود هستند که از نمونه های شناخته شده تر آن ها می توان به ویروس نیل غربی، ویروس دنگی، ویروس آنسفالیت برگرفته از ساس و کنه، ویروس تب زرد، ویروس زیکا و سایر ویروسهای مولد آنسفالیت یا همان التهاب مغز اشاره کرد. روز پنج شنبه مورخ ۲۴ تیرماه مجله ساینس آنلاین، نحوه پراکنش بیماری هایی مانند زیکا را که ناقل آن ها حشرات هستند، زیر ذره بین قرار داد. مقاله ساینس به این جمع بندی رسیده که راه حل بیماری هایی از این دست را باید در شناخت گذشته و زیستگاه اصلی ناقلین بیماری ها و مهمتر از آن بکار بست راهکارهای جدید جستجو کرد چرا که ظاهراً این بیماری ها قرار نیست با روش های رایج امروزی مهار شوند. تاریخچه بیماری زیکا می تواند موید این واقعیت باشد چنانکه کشف آن نخستین بار در کشور اوگاندا و در سال ۱۹۴۷م. صورت گرفت، اما نخستین مورد عفونت در بدن انسان دقیقاً ۶ سال بعد آنهم در نیجریه تایید شد و تا سال ۲۰۰۷ هم تنها موارد معدودی از این بیماری گزارش شد. حتی تاثیر این بیماری بر زنان باردار نیز تا همین اواخر که در برزیل اتفاق افتاد، شناخته شده نبود. بنابراین این بیماری و سایر بیماری های مشابه نیازمند بازنگری های تاریخی و زیستگاه ناقلین بیماری هستند. نقشه مغز نخستی سانان تکمیل شد به گزارش مجله دیجی کالا،یکی از خبرهای جالب هفته گذشته، تکمیل نقشه مغز نخستی سانان بود. دانشمندان در حال حاضر بر روی اطلس مولکولی جامع مغز نخستی سانان کار می کنند. البته این تجزیه و تحلیل شامل کدهای ژنتیکی زیرلایه مغز نخستی سانان نمی شود. این تحقیق که توسط موسسه پژوهشی الن (Allen Institute) به همراه دانشمندان دانشگاه دیویس کالیفرنیا و مرکز تحقیقاتی نخستی سانان کالیفرنیا در دست انجام است، می تواند درک بهتری را از وضعیت سلامت مغز نخستی سانان و بیماری های مرتبط با آن در اختیار محققان بگذارد. اکثر نخستی سانان مانند شامپانزه ها حیواناتی باهوش هستند که توانایی ساخت ابزار را مانند کلاغ ها دارند. اغلب آن ها برای جنگ با رقبایشان از استراتژی های خاص استفاده می کنند یا حتی توانایی نقشه کشیدن دارند. نخستی سانانی مانند شامپانزه ها بشدت به گروه های اجتماعی شان وابسته هستند و حتی زبان و آداب و رسوم متفاوت دارند چنانکه جابجایی آن ها از یک گروه به گروه دیگر باعث می شود که نتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. دانشمندان دلیل این ویژگی های منحصربفرد را کارکرد متفاوت مغزی نخستی سانان می دانند لذا در حال حاضر تحقیقات گسترده ای بر روی مغز آن ها در دست انجام است.
جمعه ، ۱۵مرداد۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سینا پرس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 78]