واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: عضوهیات علمی دانشگاه رامین: کشت وصنعت های خوزستان از هدف خود دور شده اند اهواز – ایرنا – عضو هیات علمی دانشگاه کشاورزی رامین گفت: کشت و صنعت های خوزستان متناسب با اهداف اولیه خود رشد و توسعه نیافته و انتظارات زمان تاسیس را برآورده نکرده اند.
به گزارش ایرنا "مارچوبه" نخستین محصول کشت و صنعت در کشور بوده است. در اوایل دهه 40 و پس از اجرای قانون اصلاحات ارضی، "هاشم نراقی" سرمایه دار و کشاورز موفق پس از بررسی بسیار، زمین های کشاورزی دزفول را بهترین محل برای کشت "مارچوبه" تشخیص داد. او نخستین کشت و صنعت های کشور را به نام های "ایران شل" و "ایران کالیفرنیا" برای تولید و صادرات مارچوبه به اروپا و آمریکا پایه گذاری کرد، که به صنعت سودآوری تبدیل شد. پس از آن شرکت های کشت وصنعت نیشکر هفت تپه و کارون راه اندازی شدند. تاسیس هفت واحد کشت و صنعت نیشکر و صنایع جانبی در سال 1369 تعداد کشت و صنعت های نیشکر در این استان را به عدد 11 رساند و خوزستان را در رده های نخستین کشور در داشتن کشت و صنعت قرار داد. سرنوشت کشت و صنعت ها اما در این استان با موفقیت همراه نبوده است. نخستین کشت و صنعت ها به بخش خصوصی واگذار شدند و بقیه نیز بلاتکلیف میان دولت و بخش خصوصی سرگردان هستند. واگذاری کشت و صنعت هفت تپه، ورشکستگی کشت و صنعت کارون و تبعات زیست محیطی کشت و صنعت نیشکر و صنایع جانبی، سرانجام طرح هایی است که روزی آرمان متولیان کشاورزی در کشور به شمار می آمدند. محمد جعفر بهتاش عضو هیات علمی دانشگاه کشاورزی رامین در بررسی مشکلات کشت و صنعت ها در خوزستان با بیان اینکه نمی توان کشت و صنعت ها را جزو بخش خصوصی قلمداد کرد، گفت: بر اساس اصول اقتصادی، در خصوصی سازی باید تمام افراد به عنوان سهامدار بتوانند با توجه به سرمایه ای که دارند سهام خریداری کرده و سهام داشته باشند ولی در کشت و صنعت ها اینگونه نیست. وی افزود: هم اکنون 51 درصد سهام کشت و صنعت ها در اختیار دولت است و گرایش ها و سمت و سوها بیشتر به سمت بخش دولتی است؛ تصمیم گیری ها نیز همه از طریق وزارت جهاد کشاورزی انجام می شود؛ به طور مثال در خوزستان یک کشت و صنعت نداریم که توسط یک نفر علاقمند و مستقل از دولت راه اندازی شده باشد بنابراین نمی توان آنها را خصوصی اطلاق کرد. بهتاش که در تاسیس و اجرای برخی کشت و صنعت های خوزستان نقش داشت، اظهار کرد: به دلیل اینکه سامانه کشاورزی ما ناپایدار و با سود نامطمئن بوده هیچ سرمایه گذاری به این بخش جذب نشده است و سرمایه گذاری ها بیشتر توسط دولت صورت می گیرد بنابراین کشت و صنعت ها را باید با توجه به شرایطی که دارند بررسی کرد. وی گفت: کشت و صنعت ها متناسب با اهداف اولیه خود رشد و توسعه پیدا نکرده و آنچنان که باید توفیق نداشتند، چرا که طرح های اولیه سودمند بوده اما به واسطه بعضی عوامل از سیر اصلی خود منحرف شده اند و انتظاراتی که در ابتدا در اساسنامه آنها بوده برآورده نشده است. این استاد اقتصاد کشاورزی، مشکلات و موانع کشت و صنعت ها را به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم کرد و افزود: نخستین مشکل در زمینه مشکلات و عوامل درونی، این است که از ابتدا در اجرای کشت و صنعت ها به نظرات علمی توجهی نشد، به طور مثال مشکل نیاز آبی به ویژه در محصول نیشکر و تطابق نداشتن آن با نیاز آبی و ظرفیت منابع آبی منطقه مورد بی توجهی قرار گرفت. به گفته وی مشکل اصلی این بود که متولی آب هیچ تضمینی برای تامین آب نیشکر نداشت البته مقصر آنهایی بودند که برنامه ریزی را بدون توجه به مسائل علمی انجام دادند. وی افزود: بنا به دلایل مختلف راندمان بهره وری از منابع و نهاده های موجود (آب، نیروی انسانی و ماشین آلات) در کشت و صنعت ها پایین است و همین مساله باعث شده به طور مثال کشت و صنعت نیشکر و صنایع جانبی به سمت کشت گندم برود. بهتاش گفت: نیشکر باید در زمین های با کلاس پایین (طبقه سه تا پنج) اجرا تا موجب بهبود اراضی شود ولی آنها را در بهترین اراضی (طبقه یک و 2) خوزستان پیاده کردند که باعث شد نه تنها به این هدف نائل نشوند بلکه زمین های با کیفیت را نیز شور کردند و راندمان بهره وری را به شدت کاهش دادند. وی مشکل مهم دیگر کشت و صنعت ها را تبعات منفی زیست محیطی دانست و اظهار کرد: سوزاندن ضایعات و استفاده از مواد شیمیایی در آب و خاک از جمله این موارد است به طور مثال هرگاه بقایای نیشکر را آتش می زنند شهرهای شوش، دزفول، اندیمشک، شوشتر و اهواز با آلودگی زیادی روبه رو می شوند و آثار آن در آب و خاک شهرهایی همچون شوش، شادگان، خرمشهر و آبادان به وضوح دیده می شود که باعث بالا رفتن شوری آب و خاک می شود. بهتاش با بیان اینکه مستهلک شدن ماشین آلات و جایگزین نشدن به موقع از دیگر مشکلات کشت و صنعت هاست افزود: ماشین آلات عمر مفید معینی دارند و کیفیت و راندمان کاری به این مساله بستگی دارد، در حالی که ماشین آلاتی که در این کشت و صنعت ها استفاده می شود حدود 20 سال عمر دارند. به گفته وی، نبود اعتبار و سرمایه گذاری مانع از نوسازی ماشین آلات در این بخش شده است. این استاد دانشگاه تغییرات مدیریتی و رفتارهای گوناگون مدیران و نبود انسجام در مدیریت را از دیگر مشکلات این شرکت ها عنوان کرد و گفت: ماهیت کار کشاورزی می طلبد که مدت زمان زیادی برای برنامه ریزی اختصاص یابد، این در حالیست که عمر مدیریتی در کشت و صنعت ها دو تا سه سال است. وی افزود: این تغییر مدیریت ها آفت است و ارتباطی به شایستگی نیز ندارد. بهتاش ادامه داد: مشکل بعدی نبود ثبات وضعیت استخدامی و حقوقی کارشناسان و کارکنان است به طوری که بسیاری از کارکنان، اطمینان لازم را برای تداوم کار ندارند و تحت تاثیر مسائل اقتصادی قرار می گیرند که این مساله بویژه برای کارگران فصلی و نیمه وقت مانند کارگران نی بر مساله ساز بوده است. وی گفت: استفاده نکردن از کارشناسان و متخصصان بومی و محلی از دیگر مشکلات این کشت و صنعت هاست و بویژه در ابتدای اجرا مکرر با جوانانی روبه رو می شدیم که از کرمان، شیراز و اصفهان جذب طرح می شدند و جوانان تحصیلکرده خوزستانی بیکار می ماندند. * فرار سرمایه از کشت و صنعت ها این عضو هیات علمی دانشگاه کشاورزی رامین همچنین درباره تاثیر عوامل بیرونی بر کشت و صنعت ها اظهار کرد: نبود سرمایه گذاری کافی در کشاورزی بویژه در کشت و صنعت ها از جمله این مشکلات است زیرا سرمایه گذاری در بخش کشاورزی به نسبت سایر بخش های سیستم اقتصادی به ویژه در 15 تا 20 سال پیش ناچیز بوده است. وی یکی از این عوامل را تغییر سیاست های کشاورزی و تاثیر آن در تولید نیشکر دانست و گفت: در کشور سیاست واحد کلان برای یک مدت زمان قابل ملاحظه در کشاورزی نداریم تا بر مبنای آن بتوانیم حرکت و برنامه ریزی کنیم که این مسائل تاثیر خود را در کشت و صنعت های نیشکر گذاشته است که نمونه بارز آن وجود انبوهی از محصولات در انبارهاست که با واردات شکر روی دست تولیدکننده مانده است. بهتاش افزود: توازن و همکاری لازم بین سامانه پولی و بانکی کشور با کشت و صنعت ها وجود ندارد به این معنی که سامانه بانکی به نوعی مالک کشت وصنعت هاست ولی تسهیلات لازم برا برای آنها فراهم نکرده و در زمان نیاز حمایت مالی را نمی کند. وی با بیان اینکه جایگاه اصلی کشت و صنعت ها در اقتصاد کشور مشخص نیست اضافه کرد: متولی اصلی این شرکت ها هم اکنون وزارت جهاد کشاورزی است اما آب مورد نیاز را باید وزارت نیرو تامین کند و وزارت صنایع هیچ اطلاعی از آنها ندارد. بهتاش اظهار کرد: وجود مسائل فرهنگی اجتماعی در منطقه نظیر مالکیت اراضی و نزاع های طایفه ای از دیگر مشکلات کشت و صنعت ها بوده است زیرا اشتباه در نحوه مالکیت باعث شده واحدهایی همچون کشت و صنعت های نیشکر دهخدا، دعبل و فارابی هنوز با این مساله دست به گریبان باشند. * غفلت از مسائل اجتماعی این استاد دانشگاه همچنین معتقد است: برخی مشکلات در کشت وصنعت ها ریشه دار است و نخستین کشت و صنعت ها اگر چه بسیار سودآور بودند اما در زمان اجرای آن به مسائل طبقاتی و اجتماعی ناشی از تغییرات توجهی نشد به طور مثال یکباره بهترین زمین های کشاورزی دزفول و شوش را بدون در نظر گرفتن جنبه های اجتماعی به یک کشت و صنعت واگذار کردند. وی گفت: این کشت و صنعت ها پس از اصلاحات ارضی اجرا شده بود که همه خرده مالکان را تصاحب کردند بدون اینکه مردم را در نظر بگیرند و همین مساله باعث شد مشکلاتی بین صاحبان اصلی و این شرکت ها بوجود آید که تاکنون ادامه دارد. بهتاش افزود: دو کشت و صنعت رجایی و بهشتی دزفول به عنوان نخستین ها در خوزستان و کشور، از نظر سازمانی بهتر بودند اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل مسائل سیاسی در واگذاری آنها نوعی شتابزدگی اتفاق افتاد که باعث شد به بیراهه بروند و همه چیز در آنها تغییر کند. 7151/ 6037
31/03/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 111]