واضح آرشیو وب فارسی:عیارآنلاین: با توجه به اینکه در همسایگی ایران ظرفیت های خیلی مناسبی برای صادرات فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی وجود دارد، به نظر می رسد جایگزین مناسب برای ساخت پالایشگاه در خارج از کشور، توسعه روابط منطقه ای با اتکا بر ظرفیت منابع انرژی کشور از طریق ساخت پالایشگاه داخلی و تولید و صادرات فرآورده های نفتی به کشورهای همسایه است.به گزارش عیارآنلاین ، مدتی است برخی مسؤولان وزارت نفت، به ویژه مسؤولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، خرید بخشی از سهام یا مشارکت در ساخت پالایشگاه مشترک خارجی در کشورهایی مثل هند، یونان، آفریقای جنوبی و همچنین اندونزی، مالزی، برزیل و اسپانیا را مطرح می کنند. موافقان این ایده، آن را ابزار مناسبی برای کاهش حجم فشارهای بین المللی بر تولید نفت ایران و همچنین مقاومت برابر بازگشت احتمالی تحریم ها در آینده می دانند. عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی که ۱۹ آبان سال ۹۴ در گفت وگو با خبرگزاری ایرنا گفته بود برای افزایش صادرات نفت باید در خارج از کشور تقاضا ایجاد کنیم تا از طریق آن، فروش بلندمدت نفت کشورمان تضمین شود؛ ۱۷ فروردین ۹۵ نیز در مصاحبه با همین خبرگزاری، به شرح آخرین وضعیت مذاکره برای ساخت این پالایشگاه ها پرداخت و سرمایه گذاری در پالایشگاه های خارج از کشور را رایج ترین و مطمئن ترین روش برای افزایش صادرات نفت خام بیان کرد. ایران در سال ۹۴ به طور میانگین ۹ تا ۹٫۵ میلیون لیتر در روز بنزین وارد کرد و حتی در صورت بهره برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس تا سال آینده، پیش بینی مصرف حاکی از آن است که ایران فقط تا سال ۱۴۰۷ صادرکننده بنزین خواهد بود و در صورتی که تا آن موقع پالایشگاه جدیدی به بهره برداری نرسد دوباره واردکننده بنزین خواهد شد. قابل توجه است که از میان ۷ پالایشگاهی که با عنوان «طرح هفت خواهران پالایشی» در اوایل دولت نهم مطرح شد، فقط پالایشگاه ستاره خلیج فارس پیشرفت فیزیکی داشت و مابقی آنها از جمله پالایشگاه های آناهیتا، پارس و هرمز هر کدام به ظرفیت ۱۵۰، ۱۲۰ و ۳۰۰ هزار بشکه به دلیل کمبود منابع مالی در حد طرح باقی مانده اند. ساخت پالایشگاه در خارج از کشور شاید راه حل خوبی برای افزایش سطح تولید و صادرات نفت ایران در دوران پساتحریم باشد (که این اقدام را هم می توان تلاش برای خام فروشی بیشتر دانست) اما اگر تحریم ها مجددا بازگردند، پالایشگاه های خارجی تقریباً هیچ عوایدی برای ایران نخواهند داشت و مانع تحریم نفت ما نخواهند شد، زیرا آمریکا یک بار تا انتهای این مسیر را رفته است و تحریم مجدد ایران برایش آسان تر از مرتبه اول است. می توانیم بررسی کنیم که ابزارهای آمریکا برای تحریم نفت ایران چه بود؟ و آیا ساخت پالایشگاه در خارج از کشور خواهد توانست مانع تحریم نفت خام شود؟ یکی از راه های تحریم، جلوگیری از بیمه کشتی ها و نفتکش ها بود که مجدداً کارآیی خود را برای آمریکا خواهد داشت. راه دیگر عدم سوخت رسانی، بانکرینگ و خدمات دهی به نفتکش های ایران در بنادر و خلیج ها بود. اتفاقاً کشورهایی که تاکنون بیش از بقیه برای خرید سهام پالایشگاه مطرح شده اند، کشورهای خیلی دور مثل برزیل، اسپانیا و تایلند هستند که کشتی های حامل نفت ایران، برای رسیدن به این مقاصد نیاز قطعی به بانکرینگ دارند. راه سوم بازگشت پول نفت به ایران بود که شاهد هستیم با گذشت چندین ماه از رفع تحریم ها هنوز هم این مشکل پابرجاست. تمام این روش ها در صورتی که ایران یک یا چند پالایشگاه خارجی حتی با تملک ۱۰۰ درصد هم داشته باشد، برای تحریم مجدد نفت ایران قابل اجراست. البته هیچ کشوری اجازه نخواهد داد ایران ۱۰۰ درصد سهام یک پالایشگاه را در خاک آن کشور داشته باشد یا در صورت وضع مجدد تحریم ها، ایران بتواند قوانین گمرکی آن کشور را زیرپا بگذارد. شاید هیات مدیره و سهامداران پالایشگاه مذکور حتی در صورت تحریم ایران ابتدا در برابر پذیرش آن مقاومت کنند و تمایل داشته باشند نفت خام خود را از ایران تامین کنند اما مطمئناً اراده آنها برابر اعمال حاکمیت دولت آن کشور و فشارهای بین المللی آمریکا برای تحریم ایران کاری از پیش نخواهد برد. به عنوان مثال کشور یونان که یکی از خریداران سنتی نفت خام ایران بود و بخش قابل توجهی از نفت پالایشگاه های خود را از ایران تامین می کرد، جزو کشورهایی بود که تا مدتی برابر تحریم های آمریکا علیه ایران ایستادگی کرد و نفت ایران را به صورت غیرمستقیم خریداری کرد اما سرانجام مجبور به پذیرش تحریم نفت ایران شد. آسان تر اینکه آمریکا براحتی می تواند پالایشگاه خارجی ایران را در لیست تحریم قرار دهد و فراتر از همه اینکه ایران پول نقد خود را به یکسری ماشین آلات و تجهیزات فلزی در کشورهای بیگانه تبدیل کند که حتی ممکن است روزگاری کل آنها توسط دشمنان ایران مصادره و اصل پول نیز از دست ایران خارج شود. به همین دلیل به نظر می رسد راه جایگزین مناسب، توسعه روابط منطقه ای با اتکا بر ظرفیت منابع انرژی کشور از طریق ساخت پالایشگاه داخلی و تولید و صادرات فرآورده های نفتی به کشورهای همسایه است. در همسایگی ایران ظرفیت های خیلی مناسبی برای صادرات بنزین، گازوئیل، محصولات پتروشیمی و… وجود دارد. کشور عراق با وجود اینکه کشور نفت خیزی است ولی نیازمند سوخت خودرو است. کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، آذربایجان و حتی ترکیه نیز می توانند بازار صادراتی خوبی برای محصولات نفتی ایران باشند. این روش به ۲ علت زیر راه حل مناسب تری نسبت به ساخت پالایشگاه خارجی برای خنثی کردن تحریم های احتمالی در آینده است: ۱- در ساخت پالایشگاه خارجی، ایران مجبور است نفت خام را از اینجا تا کشور مقصد از طریق کشتی حمل کند که براحتی قابل ردیابی است. ۲- کیفیت نفت خام ایران منحصربه فرد و به راحتی قابل شناسایی است در حالی که وقتی این نفت به فرآورده تبدیل شود، کیفیت یکسان و استاندارد پیدا می کند و ردیابی صادرات آن سخت تر می شود. آسان ترین راهی که ایران می تواند با برنامه ریزی بلندمدت آن، به مقاوم سازی پیکر اقتصاد، تجارت و صادرات خود بپردازد، وابسته کردن کشورهای همسایه به انرژی ایران است. این یعنی نقطه قوت کشور ما در برابر نقطه ضعف کشورهای همسایه. در این روش انتقال فرآورده ها معمولا از راه های غیردریایی و اصطلاحاً از طریق «شبکه توزیع مویرگی» صورت می گیرد. در انتقال با خودروهای تانکر یا خط لوله، رصد مسیر حرکت حامل انرژی سخت تر است. ضمن اینکه برای برگشت پول براحتی می توان از پیمان های پولی دوجانبه یا حتی تهاتر پول نفت با کالاها و خدمات وارداتی از کشور همسایه استفاده کرد. این روش موجب اشتغالزایی و رونق اقتصادی و پرهیز از خام فروشی نیز می شود. همچنین دستیابی به یک دیپلماسی فعال و وابستگی کشورهای همسایه به انرژی ایران مهم ترین مزیت این روش است. ساخت پالایشگاه مشارکتی در خارج از کشور یا خرید بخشی از سهام، بدون دست یافتن به لیسانس تکنولوژی آن، تجربه ای است که عربستان سعودی از سال ها پیش دنبال کرد و امروز می بینیم نتیجه ای جز فرو رفتن بیشتر در خام فروشی و وابسته شدن اقتصادش به نفت نداشته است. مضاف بر اینکه این روش با کل خط مشی سیاسی کشورهایی مثل عربستان که شریک سیاسی آمریکا محسوب می شوند همخوانی دارد اما برای ایران کارآیی چندانی نخواهد داشت. منبع: وطن امروز
جمعه ، ۲۸خرداد۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عیارآنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]