واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: طرح هوشمندانه شکایت ایران در «لاهه» **علی خرم صدور حکم دیوان عالی امریکا در مصادره اوراق قرضه دو میلیارد دلاری ایران که در یک حساب «سیتی بانک» در نیویورک به صورت امانت بود، مقامات ایران را بر آن داشت تا درصدد برآیند پرونده این اقدام امریکا را در دیوان بینالمللی دادگستری لاهه بگشایند.
طرح این موضوع از سوی ایران در محاکم قضایی بینالملل در حالی دنبال میشود که ارزش وجودی حاکمیت کشورها و همچنین مسئولیت آنها در نظام حقوق بینالملل محترم و مساوی بوده و کشوری نمیتواند اموال کشور دیگری را ضبط کند یا با دستکاری، در ارزش آن تغییر ایجاد کند. این امر بدان معناست که اگر کشوری مانند امریکا به طور یکجانبه به ضبط دومیلیارد دلار از اموال ایران در خاک کشور خود اقدام کند، از نظر حقوق بینالملل اقدام خلافی را مرتکب شده است و میتوان این موضوع را به محاکم قضایی بینالملل ارجاع داد. در این راستا دو مرجع جهانی رسیدگی به شکایات دولتها وجود دارد؛ یک مرجع، دیوان بینالمللی دادگستری لاهه است که کشورها با استناد به حقوق بینالملل در آن طرح دعوی میکنند. برای استفاده از این مجرای حقوقی، کشورهای طرف دعوی باید صلاحیت این دیوان را از قبل پذیرفته باشند.مرجع دیگر دیوان داوری بینالمللی است که کشورها براساس یک توافق دوجانبه به آن رجوع نموده تا به حل اختلافات فی مابین بپردازند. در مورد دعوای اخیر ایران و امریکا با توجه به اینکه این کشور صلاحیت دیوان بینالمللی دادگستری را پذیرفته است، راه برای ایران باز میشود تا شکایت خود را مطرح کند و دیوان هم آن را مورد رسیدگی قرار دهد. ضمن آنکه انعقاد قرارداد مودت 1955 بین ایران و امریکا که به موجب آن امکان دادرسی عادلانه را برای هر دو طرف فراهم میکند نیز زمینه را برای پیگیری شکایت ایران فراهم میکند. این در حالی است که موضوعات دیگری طی 20 سال اخیر وارد حقوق بینالملل شده است بدون آنکه تبدیل به اصول حقوق بینالملل شده باشد. از جمله دو موضوع تروریسم و حقوق بشردر حقوق بینالملل جایگاهی یافته است که ممکن است از راههای معمول قابل استحصال نباشد. به این ترتیب برخی کشورها این مسأله را مبنا قرار دادند که اگر هر یک از این موضوعات، منافع ملی آنها را به خطر بیندازد طبق قوانین خودشان با حاکمیت دیگر کشورها برخورد کنند.بر همین مبنا امریکا تقریباً 10 سال پیش قانون تروریسم خود را در ارتباط با امنیت داخلیاش بعد از واقعه 11 سپتامبر تصویب و به جهانیان هم اعلام کرد که از زمان تصویب این قانون، ضمن پایبندی به قوانین حقوق بینالملل، قانون تروریسم خود را نیز ملاک عمل قرار خواهد داد. اگر تعداد کشورهایی که در حال تصویب چنین قوانینی در حوزه مبارزه با تروریسم و حقوق بشر هستند، افزایش یابد یا آنها بتوانند مصوبات خود را به بخشی از قوانین حقوق بینالملل تبدیل کنند، این قوانین در حقوق بینالملل جنبه اجرایی پیدا میکند. حالا بر اساس قانون تروریسم امریکا اگر دولتها یا گروههای دیگر از طریق اقدامات مستقیم یا حمایتی، امنیت ملی یا شهروندان امریکا را در داخل و خارج امریکا به خطر بیندازند، در این صورت امریکا خود را مجاز میداند که از هرگونه اقدامات تنبیهی علیه این کشورها استفاده کند. این قانون دست قوه قضائیه امریکا را باز میگذارد تا اگر رأی به محکومیت ایران در حمایت از تروریسم در دادگاه بدوی و تجدید نظر این کشور تصویب شود و نهایتاً مورد تأیید دیوان عالی قرار گیرد، از نظر امریکا به یک قانون مسلم و قابل اجرا تبدیل میشود. واشنگتن حدود 10 سال پیش هم این قانون را تصویب کرد و اکنون فرانسویها و بلژیکیها هم در حال طی این مسیر هستند.با وجود اینکه این قوانین جزو حقوق بینالملل نیست، دیوان دادگستری بینالمللی آن را هم مد نظر قرار میدهد و از عوامل تأثیرگذار بر رأی آن محسوب میشود. در چنین شرایطی اگر ایران ادله حقوقی کافی مبنی بر اینکه هیچ ارتباطی با تروریسم ندارد را به دیوان بینالمللی دادگستری ارائه دهد، راه برای احقاق حقش باز میشود. ولی اگر ایران این شکایت را طرح نکند یا موفق به دفاع مؤثر از این موضوع نشود، دیوان براساس مفروضات خودش، کشورمان را محکوم میکند. بنابراین راه برای شکایت ایران باز است و فاکتورها و عوامل زیادی برای آن وجود دارد تا با بهرهبرداری مؤثر از این عوامل، خود را برای یک دفاع تمام عیار آماده کند. ضمن اینکه دیوان دادگستری بینالمللی هم تا حدودی از عوامل و نفوذ مقامات مختلف تأثیر میگیرد و نباید این گونه اندیشید که آنها در خلأ تصمیمگیری میکنند. در همین راستا نمونههایی وجود داشته است که دیوان رأیی صادر نموده که برخلاف خواسته امریکا بوده است. به عنوان مثال دیوان در قضیه احداث دیوار میان فلسطینیها و اسرائیلیها با وجود اینکه دو نفر از قضات امریکایی بودند، از اسرائیل خواست تا دیوار را برچیند در حالی که امریکا مخالف این تصمیم بود. بنابراین مسئولان دولت باید با قاطعیت و هوشمندانه به طریقی که فضای جهانی را با خود همراه سازند، پرونده مصادره اموال ایرانی در امریکا را در دیوان بینالمللی دادگستری مطرح کنند و مورد پیگیری جدی قرار دهند.نماینده پیشین ایران در سازمان ملل متحد منبع : روزنامه ایران 95/2/22پژوهشم ** 1546
22/02/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]