واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: سايه شوم حاشيهنشيني را کنار بزنيد
حاشيهنشيني از جمله مشکلاتيست که مسئولان شهری اغلب براي برطرف کردن آن با فراز و نشيبهاي بسياري مواجه هستند. اين معضل اغلب با رشد بيرويه مهاجرت، نبود مسکن، بیکاری و اشتغال کاذب آميخته شده و اگر به درستی اين وضعيت مدیریت نشود بايد در انتظار افزايش اعتیاد، سرقت، خشونت، فقر در بين جمعيت حاشيهنشين بود. یکی از مهمترین راههای مقابله با آسیبهای اجتماعی در مناطق حاشیهنشین، باور کردن آنان و ارائه خدمات و نظارتهای مورد نیاز دراین حوزههاست. اين پدیده اغلب در پی مهاجرت بسیاری از افراد برای کسب رفاه، آسایش و اقتصاد بیشتر در زندگی به شهرها صورت ميگيرد که پس از نقل مکان از خواب شيرين بيدار ميشوند و خود را در مسير مشکلات مييابند.
نویسنده : ميترا شهبازي
زندگي در مناطق روستايي در سالهاي دور از اهميت بيشتري نسبت به عصر حاضر برخوردار بود و اغلب مردم ترجيح ميدادند در چنين مناطقي زندگي کنند، اما امروزه با رشد شهرنشيني و تمرکز امکانات در مناطق شهري، اغلب روستاييان به اميد رسيدن به رفاه بيشتر و زندگي بهتر کوله بار خود را از خانه و ديار خود ميبندند و به شهرها نقل مکان ميکنند. جمعیت شهرنشین در کشور رو به افزایش است به طوری که در برخی از مناطق جمعیت روستاییان مهاجر به شهرها که بیشتر در حاشیه شهرها سکونت میکنند به اندازه جمعیت یک شهر یا استان است. اين مهاجران در حالي براي رفاه بيشتر به شهرها نقل مکان ميکنند که در مقابل زندگی شهرنشینی هم مقاومت میکنند و بر خرده فرهنگهای خود استوار هستند و نميتوانند از آنها دل بکنند. بر همين اساس نيز سکونت در کنار شهرها را انتخاب میکنند که این شروعي براي زندگياي پرفرازو نشيب است که حتي از آن امکانات و رفاه روستايي هم در اين مناطق خبري نيست. در مناطق حاشیه شهرها، آشفتگی در زندگی اجتماعی و فردی افراد با هم آميخته شده است. با اينکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، ساکنان مناطق حاشیهای افراد متدین، با اخلاق و نجیب هستند ولی فضای حاشیه نشینی به مرور زمان، تاثیرات خود را بر ساکنانش ميگذارد و آنها را به سمت اعتیاد، سرقت، خشونت، فقر ميکشاند. به طوري که در اين مناطق بيشتر شاهد حضور افراد معتاد، کارتن خوابها، دختران فراری، فروشندههای مواد مخدر و اجناس قاچاق خواهيم بود. افزايش زندگي در مناطق حاشيه شهرها و حاشيهنشيني و کنش متقابل اعضای آنها با یکدیگر عامل به وجود آورنده فرهنگ خاصی است که با فرهنگ متداول حاکم بر جامعه شهری تفاوت ویژه دارد. از آنجا که تعداد زیادی از حاشیه نشینان از قومیتهای گوناگون گردهم آمدهاند، خرده فرهنگ ناشی از این همنشینی، گاهی ارزشها و گرایشهای جدیدی را خلق ميکنند که نتیجه آن میتواند منجر به رفتارهای ناهنجار شود. ارتقا خدمات درماني در مناطق حاشيهنشين تبريز کلانشهر تبریز به عنوان یکی از چهار شهر پرجمعیت کشور مدتهاست مبتلا به حاشیهنشینی شده و ساکنان این مناطق در عین نزدیکی به ساکنان دیگر بخشهای شهر، از نظر امکانات رفاهي در محروميت بسيار به سر ميبرند. از اين رو معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز با اشاره به وضعیت درمانی و بهداشتی حاشیه شهرها در استان آذربایجان شرقی ميگويد: متاسفانه حدود 500 هزار نفراز جمعیت استان در حاشیه شهرها مستقرند که از این تعداد 430هزار نفر در حاشیه کلانشهر تبریز سکونت دارند. جمعيت حاشيهنشين تا زماني که در روستا ساکن بودند، مسائل پیشگیری، درمان و مراقبتشان به صورت منسجم ازسوی خانههای بهداشت روستایی انجام ميشد اما اکنون این خدمات در حاشیه شهرها ارائه نمیشود و ساکنان اين مناطق براي دريافت خدمات درماني و بهداشتي با فراز و نشيبهاي بسياري روبه رو هستند. جعفر صادق تبریزی با اشاره به مشکلات پيش روي ارائه خدمات درماني به حاشينهنشينها ميافزايد: برای نخستین بار در کشور در سال 1392 به طراحی مدل ارائه خدمت برای حاشیه شهر در استان اقدام کردیم و اردیبهشت 1393با جلب موافقت وزارت بهداشت درخصوص اجرایی کردن این طرح توانستیم نخستین مجتمع سلامت کشور را در 12 خرداد ماه همان سال در حاشیه شهر تبریز راه اندازی کنیم. وظیفه مجتمعهای سلامت ارائه خدمات فعال به تمام ساکنان حاشیه شهرها اعم از کودکان، میانسالان و سالمندان است. وي ادامه ميدهد: براي ارائه خدمات بهتر به مناطق حاشيهنشين از خانوادههای مستقر در این مناطق درخواست کرديم به مراکز سلامت مراجعه و برای تمام اعضای خانواده پرونده سلامت الکترونیک ایجاد کنند. اکنون پنج مجتمع و 26مرکز سلامت در حاشیه شهر تبریز مستقر هستند بطوری که هر فرد با پای پیاده در کمتر از 15 دقیقه میتواند به نزدیک ترین مرکز سلامت برسد.
سکونت 11 ميليون نفر در مناطق حاشيهاي از ديگر شهرهاي کشور که درگير معضل حاشيه نشيني است، ميتوان به شهر شيراز اشاره کرد. مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری فارس با اشاره به اينکه حاشیه نشینی به دلیل عدم تعادل و توازن برنامهریزیهای توسعه ای در مناطق و استان های کشور ایجاد شده، ميگويد: متاسفانه معيار توسعه بر اساس اقتصاد متمرکز شده و کمتر به رشد انسانی و عدالت اجتماعی توجه شده است. سید علی محمد موسوی با اشاره به اينکه با انجام برنامهریزیهای نامتوازن شاهد افزايش پدیده حاشیه نشینی و چند قطبی شد جامعه هستیم، ادامه ميدهد: متاسفانه اکنون عمده امکانات و فرصتها در کلانشهرها مستقر شده که موجب جذب و مهاجرت افراد برای زندگی و کار بهتر ميشود. البته مشکل به همين جا هم ختم نميشود و عواملي چون پدیده خشکسالی نیز بر دلایل مهاجرت افراد موثر بوده که بر این اساس در حال حاضر حدود 11 میلیون نفر در کشور در مناطق حاشیهشهرها زندگی میکنند. استان فارس و به ویژه شهر شیراز مدتهاست گرفتار پدیده حاشیه نشینی شده و اکنون 10 محله از جمله محلههای سعدی، سهل آباد، سلطان آباد، مهدی آباد، شهرک بهار، گل کوب، شیخ علی چوپان و کوشک میدان در شیراز و محلاتی در اطراف شهرستانهای مرودشت و کازرون با وسعت حدود هزار و 200 هکتار و جمعیت بالغ بر حدود 250 هزار نفر زندگی میکنند. حاشیه نشینان اغلب به دلیل عدم توانایی شغلی و دوری از منطقه خود منزلت اجتماعی و شان زندگی خود را از دست میدهند و به همین دليل سريعتر گرفتار آسیبهای اجتماعی میشوند. از اين رو ساماندهی مناطق حاشیهنشین بايد یکی از موضوعهای مورد دولت باشد و که با اجرای برنامهها و برنامه ریزیهای مناسب ابعاد زندگی فرهنگی و اجتماعی حاشیهنشینان را با زندگی اجتماعی شهر ادغام شود. ريشه کن شدن پديده حاشيهنشيني نيازمند مشارکت مردم اکثر افرادي که در مناطق حاشیه شهرها و سکونتگاههای غیر رسمی زندگی میکنند به شغلهایی از جمله کشاورزی و دامداری مشغول بودهاند که پس از مهاجرت هیچ شغلی ندارند اکنون بايد به این افراد از طریق آموزشهای فنی و حرفه ای حرفه و شغل آموزش داده شود. استاندار سيستان و بلوچستان نيز با اشاره به اينکه پديده حاشيه نشيني در اين استان نيز رو به افزايش است، ميگويد:براي ريشهکن کردن معضلات حاشينه نشيني، بايد طرح ساماندهی حاشیه نشینی اجرا شود که اين امر نيز نیازمند مشارکت آحاد مردم است تا موفقيت حاصل شود. علی اوسط هاشمی با اشاره به اينکه خشکسالی، پراکندگی جمعیت و زایش روستاهای جدید از جمله عواملی هستند که در سیستان و بلوچستان سبب رشد مهاجرت غیرمعقول مردم شده، ميافزايد: در اجرای طرح ساماندهی مناطق حاشیهای شهرهای سیستان و بلوچستان مکانیزم های تشویقی برای مردم نیز در نظرگرفته شود تا این طرح در بین آحاد جامعه نفوذ پیدا کند. کار ساماندهی حاشیه نشینی کاملا اجتماعی است نه خدماتی، به همین سبب باید مردم در آن مشارکت جدی داشته باشند. وی با اشاره به اقداماتي که براي جلوگيري از گسترش حاشيه نشيني بايد انجام شود، ادامه ميدهد: 51 درصد جمعیت سیستان و بلوچستان در روستاها سکونت دارند که برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها باید روستاها از امکانات لازم برخوردار شوند. اگر واقعیت های تلخ موجود در استان مورد ارزیابی قرار نگیرد حاشیه نشینی در شهرها بیشتر می شود که باید در این زمینه راهکار مناسب ارایه شود. چهار شهر زابل، زاهدان، چابهار و ایرانشهر با جمعیت حدود سه میلیون نفر، یک میلیون و 82 نفر حاشیه نشینند که از این تعداد 327 هزار نفر تنها در حاشیه زاهدان سکونت دارند، از اين رو برای جلوگیری از حاشیه نشینی در استان باید نگاه ها عمیق و بلند و برای 10 سال آینده نیز برنامه مدون وجود داشته باشد.با توجه به رشد روزافزون جمعيت حاشيهنشينان کشور، متوليان امر بايد توجه ويژهاي به اين امر داشته باشند که تمامي امکانات در يک منطقه خاص متمرکز نشود تا از مهاجرت نيروي کار روستاها به مناطق حاشيهاي شهرها جلوگيري به عمل آيد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۴ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۵:۱۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 109]