تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1814777092
پیشینه تاریخی کشاورزی در خراسان جنوبی
واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: سه‌شنبه ۴ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۰:۲۹
بررسی تاریخ کشاورزی خراسان جنوبی حاکی از آن است که در گذشته‌ای نه چندان دور این منطقه از کشاورزی مطلوبی با تولید بالا برخوردار بوده است. به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه خراسان جنوبی، بعد از تمدن سیلک نژادهای آریایی به سمت شرق ایران فعلی و حوالی زابلستان و گروهی به سمت نهاوند فعلی کوچ کردند. در نواحی جنوبی دو نوع محصول وجود داشت که بعدها به نواحی شرق ایران نیز گسترش یافت. هر دو نوع این محصول را "گاو" می‌خواندند، یکی از آن دو محصول دانه‌هایی کوچک بود که هنوز نیز در خراسان جنوبی به دانه "گاورس" مشهور است و دیگری دانه‌ای شبیه گندم، اما باریک‌تر و کشیده‌تر که مردم آن را نیز "گاو" می‌نامیدند، بر اثر مرور زمان و اینکه در الفبای عربی حرف گاف وجود ندارد به "جو" مبدل شده است. وضع اراضی ایران در قدیم با امروز متفاوت بود، حتی از صد سال قبل تا امروز در اراضی ایران تفاوت محسوس پدیدار شده است، این تغییر قسمتی مربوط به طبیعت و قسمتی مربوط مردم به است. به علت تغییرات اقلیمی قسمت وسیعی از خاک ایران رطوبت خود را از دست داده و کاهش آب باعث شد که اراضی مستور از جنگل و مرتع به بیابان مبدل شود. مردم نیز در انهدام جنگل‌ها نقش داشتند، سرانجام در ایران بیابان‌های خشک و وسیع به وجود آمد. دشت‌هایی از جمله ارتفاعات و تپه‌های مشجر در مناطقی که امروز خراسان جنوبی نامیده میشود، وجود داشت. بعد از حمله تورانیان به زابلستان، ایرانیان به منطقه کوهستان "قهستان" کوچ کردند آنها در منطقه قهستان اساسی جدید برای زندگی خود بنا نهادند و با مسرت متوجه شدند که می‌توان در دامنه حاصل‌خیز کوه‌های قهستان گندم و جو کاشت و مزارعی که در دامنه آن کوه‌ها به وجود می‌آید، مانند مزارع سابق "سیلک" احتیاج به آبیاری ندارند و گندم و جو به خودی خود رشد می‌کند و به ثمر می‌رسد. در قهستان وسایل پرورش دام فراهم بود و در دامنه کوه‌های آن منطقه مراتع وسیع وجود داشت که برای پرورش دام مناسب بود. ایرانیان در قهستان مبتکر تکمیل فن غذا پختن شدند و با آزمون و خطا توانستند با استفاده از گیاهان تنوعی در طعم ومزه غذا به وجود آورند. یکی از گیاهانی که در کوه‌های قهستان به مقدار زیاد وجود داشت، "آنغوزه" بود و ایرانیان متوجه شدند، که هر گاه ساقه و ریشه گیاهان را بجوند و شیره‌اش را بمکند، عطش آنها رفع میشود و هر کس در کوه احساس تشنگی می‌کرد و آب نمی‌یافت، یک بوته از گیاه آنغوزه را از زمین می‌کند و شاخه‌اش را می‌مکید وتشنگی‌اش رفع می‌شد. از گیاهان دیگری که در قهستان کشت شد "پونه" بود، ایرانیان تخم پونه را کاشته و آنچه که سبب زراعی شدن آن شد این بود که گیاهان مزبور همواره به دست نمی‌آمد و تنها در فصل بهار کنار نهرها می‌رویید. ایرانیان که از طبخ غذا با آن گیاه لذت می‌بردند در صدد بر آمدند که پیوسته پونه داشته باشند و در غذا بریزند و بعد مدتی که پونه را کاشتند، از تخم آن گیاهی خوش طعم‌تر به دست آوردند که امروز به اسم "نعناع" خوانده می‌شوند. آنها دریافتند که پونه دارای خاصیت پادزهری است و اگر آن را بکوبند و به شکل ضماد روی محل گزیدگی مار قرار بدهند از وخامت نیش مار کاسته میشود و مار گزیده زنده می‌ماند. از گیاهانی که در کوه‌های قهستان به مقدار زیادی وجود داشت، "جعفری" بود، اما جعفری نیز مثل پونه در فصل به خصوصی به دست می‌آمد. بررسی تاریخ کشاورزی خراسان جنوبی حاکی از آن است که در گذشته‌ای نه چندان دور این منطقه از کشاورزی خوبی با تولید بالا برخوردار بوده است. از دیگر محصولات نواحی غربی خراسان جنوبی، آیسک،سرایان، فردوس، بشرویه و سه قلعه، انگور، هندوانه و خربزه دیم،گندم و جو بوده است. بعد از مدتی به علت کاهش تدریجی آب کاشت محصولات با نیاز آبی کمتر از جمله انار و زعفران در این مناطق معمول گشته است. زمینهای زراعی بیرجند قدیم شهر بیرجند قبل از آن که چهره شهری پیدا کند، به صورت ده بزرگی بوده که کشاورزی و کشت کار پویش اقتصادی مهم آن بوده است. بعد از گذشت زمان که این ده بزرگ به شهر مبدل گشت هنوز آثار زمینهای زراعی که "کشمان" نامیده می‌شد در آن باقی مانده است. زمینهای زراعی بیرجند، کشمان‌ها، دشت‌ها، بندها و دیمه‌زارها بوده که مهم ترین کشمان‌های آن شامل کشمان‌های "قصبه" که از آب قنات قصبه آبیاری می‌شد. کشمان "ته‌ده" که از غرب کوچه اسدی تا رود پل باغ آغاز شده و به طرف غرب تا کشمان "کوشه" ادامه داشت. کشمان "سرده" از شرقی‌ترین نقطه جنوب بیرجند آغاز می شد و غربی ترین حد آن راهی بود که از کوچه اسدی پس از گذشتن از منزل راغبی و باغ ارگ حسام الدواله به سوی جنوب تا رود پل باغ ادامه داشت. کشمان کوشه، این کشمان که در غرب و جنوب غربی کشمان ته ده واقع بوده و از آب قنات کوشه یا عباس آباد مشروب می‌شد. علاوه بر اینها دشت بیرجند مهمترین منطقه زراعی تولید گندم و جو بوده که دیمه‌زارها نیز از مناطق مهم کاشت دیم "غلات" در اطراف و نزدیکی شهر بوده است. مشکلاتی که کشاورزی سنتی با آن روبرو است مشکلات مرتبط با آب و آبیاری؛ با توجه به جوی های نامناسب که آب را از قنات به زمینهای کشاورزی می‌رساند، مقدار قابل توجهی از آب به هرز می رود. جدای از آن که در فصل پائیز و زمستان که زمینهای کشاورزی نیازی به آب ندارند بطور کامل آب قنات رها شده و استفاده‌ای از آن نمی‌شود، مگر اینکه سرمایه‌دارانی که قادر باشند مقداری از آن را که بسیار کم و جزئی برای زمان‌های مناسب ذخیره کنند. هفت ماه سال از آب قنات برای مصارف کشاورزی استفاده و پنج ماه سال آب قنات هرز می‌رود. همچنین رویش علف‌های هرز مانند "برم" در مسیر جوی‌ها هرچند که به استحکام جوی کمک می‌کند در عین حال مقدار قابل توجهی از آب را نیز به خود اختصاص می‌دهد. در هر نوبت آبیاری یک نفر موظف می‌شد تا در مسیر آب حرکت کند و تا جایی که امکان دارد جلوی هرز رفتن آب از کناره جوی‌های نامناسب را بگیرد که این فرد اصطلاحاً "جوی پا" نامیده میشود. کار جوی‌پا موقعی سخت‌تر میشود که نوبت آب در شب باشد و از آن مشکل‌تر زمانی است که جوی‌ها نامناسب و از کنار دامنه کوه‌ها گذشته باشد. کناره جوی‌ها که از زمینهای کشاورزی می‌گذشت، مالکیت خصوصی داشت که از زمان‌های قدیم نسل به نسل گشته است. مالکان کنار جوی‌ها با کاشتن درختانی از آب جاری جوی استفاده می‌کردند، در واقع از یک طرف سیمان کردن جوی‌های آب‌رسانی در این گونه مناطق مغایر منافع مالکان سرجوبه و از طرف دیگر جوی‌های فعلی باعث گرفتن قابل توجهی از آب می‌شد. مالکان سرجوبه با کاشتن درختانی مثل بیدمشک، صنوبر، حداکثر استفاده را از آبی که از جوی‌های سنتی هرز رفته، می‌کردند. جوی‌هایی که از داخل محله و مناطق مسکونی می‌گذشت این فرصت را برای بعضی از افراد ساکن ایجاد می‌کرد تا با شستن لباس، ظروف و ریختن آشغال به داخل آن و قرار دادن هرز آب منزل به داخل جوی باعث آلوده شدن آب‌های کشاورزی به مواد شیمیایی شوند. مالکیت‌های کوچک مالکیت‌های کوچک باعث شده تا اندازه بالایی آزادی عمل از دست کشاورزان گرفته شود، به راحتی در جای جای زمینهای کشاورزی می‌توان مالکیت‌های 2-3 نفری بیشتر یا کمتر بر یک جریب زمین را مشاهده کرد. پراکندگی زمین کشاورزان هرچند با توجه به تفاوت خاک، آب و هوا باعث ایجاد تنوع محصول شده، اما از طرف دیگر باعث اتلاف نیروی کشاورز و محدودیت عمل و مشکلات بسیار دیگر میشود . شایان توجه است که پستی و بلندی‌های زمینهای کشاورزی در روستا امکان استفاده از مکانیزه کردن کشاورزی در سطح وسیع را مانع میشود، اما بطور حتم مزایای تجمع زمینهای یک کشاورز در یک جا مزایای در خور توجهی می‌تواند داشته باشد. راه یکی از مشکلات کشاورزان سنتی نبود راه برای زمین‌ها است. زمین‌هایی که پایه و اساس آن در زمان‌های قدیم گذاشته شده، سعی در حداکثر استفاده از زمین را کرده‌اند و تنها راه مال رو که می‌تواند بسیار کم عرض باشد برای زمین در نظر گرفته شده است. برای کشاورزان این یک اصل است که گفته میشود: "راه زمین از راه جوی آب آن است" یعنی جوی آبی که آب قنات را به طرف زمین می‌برد، نشانی از راه زمین می‌دهد. نبود راه مشکلات فراوانی را پیش روی کشاورز قرار می‌دهد از جمله اینکه رفت و آمد بین منزل و زمین با وسیله نقلیه امکان پذیر نمی‌شود، بردن کود برای زمین با وسیله‌های باری امکان پذیر نیست و باید به صورت سنتی از الاغ یا فرقون استفاده کرد، جابجایی محصول از جمله گندم، جو برای خرد کردن و محصولات دیگر از زمین به منزل با وسیله امکان پذیر نمی‌شود. حیوانات وحشی یکی دیگر از مشکلات کشاورزان آسیب‌های فراوانی است که از طرف حیوانات وحشی مانند گراز، شغال، تکنه به زمینهای کشاورزی وارد میشود. مبارزه با این گونه حیوانات در زمان‌های قدیم با چیدن پجید و نگهبانی به نوبت در شب به وسیله کشاورزان صورت می‌گرفت، اما اکنون به راحتی این گونه حیوانات محصولات زمین‌ها را از بین می‌برند. مشکلات مربوط به عدم آگاهی جامع و کامل به مسائل کشاورزی ورود اطلاعات علمی و دستگاه‌های جدید و کودهای شیمیایی در کشاورزی باعث شده اطلاعاتی که به صورت سنتی در بین کشاورزان رواج داشت با اطلاعات جدید، دانشی مخلوط ایجاد کند که شاید نتوان آن را قابل قبول دانست. از طرفی تجربه‌های ارزشمندی که حاصل تلاش سال‌های متمادی کشاورزان بود در اثر ورود مسائل جدید برای کشاورزان به فراموشی سپرده و به نسل جوان منتقل نشود. کشاورز سنتی به تجربه دریافته که زمان چک هر درختی چه موقع است و چیدن میوه برای نگهداری طولانی مدت، چه موقع و چند روز بعد از اتمام زمستان بهترین وقت آب کردن زمین است. او به تجربه دریافته که کود حیوانی را چگونه بپروراند تا حداکثر استفاده از آن صورت گیرد و شروع و پایان آبیاری چه موقع است، چه درختانی در بهار زودتر باید آب شود و چه درختانی دیرتر، کشاورزان سنتی آگاهند چگونه با درختان رفتار نمایند تا آفت نگیرد. اما کشاورز امروزی با آمدن کود شیمیایی بدون اطلاعات کافی از طریقه استفاده، آن را جایگزین کود ارزشمند حیوانی می‌کند، کشاورز امروزی آنچنان از سموم مختلف استفاده می‌کند که نه تنها آفت درختان را از بین می‌برد بلکه خاک، درخت و محصول را فوق العاده آلوده به سموم می‌سازد و آن را راهی شهر برای فروش می‌کند و این عدم آگاهی از تجربه و دانش روز باعث شده که روز به روز کیفیت محصولات پائین بیاید. هرچند که در کشاورزی عمده، به بخش بسته‌بندی محصولات توجه بیشتری میشود، اما در کشاورزی سنتی مسئله بسته‌بندی به دلایلی، مورد توجه قرار نگرفته است. در صورتی که اگر به مجموع محصولات کشاورزی سنتی حاصل از باغ‌ها و زمین های متفرق بعنوان واحد نگاه شود، لزوم پیدا کردن راه حلی منطبق بر نیازها و محدودیت‌های این بخش امری مهم و ضروری به نظر می‌رسد. محصولات قابل توجه کشاورزان سنتی که به صورت خرد و پراکنده و با بسته بندی‌های نامناسب وارد بازار میشود در صورت متمرکز شدن و بسته بندی مناسب و پیدا کردن بازارهای مناسب داخلی و خارجی، متناسب با نوع محصول و نیازهای خریداران، می‌تواند کمک بسیاری به این بخش عظیم از جامعه باشد. از طرفی تغییرات روی بعضی از محصولات به وسیله خود کشاورزان مانند تهیه مربا، رب، شیره و محصولاتی از این دست فراتر از خانگی و بصورت صنعتی در منطقه و متناسب با محصول، نیازها و محدودیت‌ها می‌تواند کمک بیشتری به بهینه تر شدن این بخش باشد. مشکلات مربوط به نیروی انسانی بطور حتم نیروی انسانی کشاورزان که در اثر شرایط نامناسب زمین، نبود راه، جوی نامناسب و مسائل بی‌شمار دیگر به هدر می‌رود، سرمایه ملی است که همگان در برابر آن مسئول هستند. در صورتی که شرایط مناسب‌تر در کشاورزی سنتی امکان پذیر باشد، نه تنها کشاورزان را به خوبی تامین می‌کند، بلکه فرصت شغلی سالم و مناسبی برای جوانان نیز به شمار می‌رود. اعتقاد داریم ظرفیت‌ها و استعدادهای بالقوه این بخش نه تنها قابلیت حل مشکلات و نیازهای خود را دارد بلکه یک منبع سودآور و سالم برای بخش عظیمی از جامعه محسوب میشود. گزارش از سپیده قلندری اسفدن خبرنگار ایسنا منطقه خراسان جنوبی انتهای پیام
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[مشاهده در: www.isna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9]
-
گوناگون
پربازدیدترینها