واضح آرشیو وب فارسی:کاشان نیوز: کاشانیوز ــ محمد مشهدی نوش آبادی: در یکی از دور دست ترین آبادی های منطقه کوهستانی کاشان در منطقه ییلاقی چشمه «آب درازه» آزران جشنی کهن برگزار می شود. ویژگی های عمده این جشن عبارت است از برگزاری آیین با تاریخ شمسی، طلب باران، موقعیت قدمگاهی چشمه ای آب درازه، جشن آب پاشان و عنصر هویت بخش آیینی. ۱- این آیین مانند چند آیین دیگر از جمله سی و ششمین روز بهار در روستای «اسفنجان» آذربایجان شرقی و قالی شویان اردهال کاشان به تاریخ شمسی برگزار می شود. این در حالی است که آیین ها و جشن های اسلامی به تاریخ قمری و به مناسبت رخدادهای تاریخی قرون اول اسلامی برگزار می شود. بنابر این اگر آیینی بر اساس تقویم شمسی برگزار شود نشان دهنده بن مایه ایرانی آن است، گرچه رنگی از فرهنگ اسلامی به خود گرفته باشد. آیین جمعه آب درازه آزران با توجه به اوضاع جوی معمولا در جمعه آخر اردیبهشت یا اول خرداد انجام می شود. این آیین امسال در جمعه نهم بهار مصادف با ۳۱ اردیبهشت ماه برگزار شد. در واقع نقطه ضعف برای برنامه ریزی و اطلاع رسانی، نامشخص بودن زمان دقیق مراسم است. ضعفی که در جمعه قالی فینی ها به چشم نمی خورد. ۲- تحقیقات نگارنده نشان می دهد که موقعیت هایی که در آن چشمه مقدس قرار دارد، معمولا با حضور یک شخصیت قدسی در پیوند است، گرچه اساس قداست در این مناطق وجود موقعیت های چشمه ای است که ریشه در قداست آب و چشمه های شگفت دارد که ایرانیان آن را به ناهید ایزد چشمه ها و آب های پاک مربوط می دانستند. این گونه مناطق معمولا در کنار شکاف یا غاری است که ــ به باور معتقدان ــ شخصیتی قدسی در رویا یا عالم واقع در آن حضور یافته است. در همه این گونه موقعیت ها چه در پیران گاه های زرتشتیان یزد و چه در موقعیت های قدمگاهی اسلامی، داستانی از حضور یا غیبت چهره ای مقدس مطرح است. بر این اساس اهالی معتقدند در غار محوطه چشمه آب درازه نیز دو امام زاده ای که در روستای ازوار (سده) مدفون اند، شب پیش از کشته شدن، در این غار به سر برده اند و از این روست که این منطقه جایی برکت بخش و مورد احترام است. ۳- هدف اصلی از برگزاری این آیین، طلب باران است، مردم به این نیت به چشمه آب درازه می روند تا باران ببارد و سالی پر برکت و پر محصول داشته باشند و باور دارند که بعد از انجام مراسم به گونه ای معجزه آسا باران خواهد بارید. طلب باران از مهم ترین آیین هایی است که در نقاط مختلف جهان از هزاران سال پیش تاکنون برگزار می شود. امروزه نیز کم و بیش در ایران صورت های مختلف طلب باران برگزار می شود و به نظر می رسد همه آن ها بن مایه ای جادویی دارد. یعنی انجام اعمالی به قصد تحریک آسمان به باریدن که صورت معمول آن انجام نمادین ریزش باران و یا تقلید صدای چک چک باران است. ۴- جشن آب ریزان یا آبریزگان و آب پاشان از آیین های باستانی ایرانی است و برخی آن را همان جشن تیرگان می دانند. درون مایه اصلی جمعه آب درازه نیز آب پاشی است که همان جادوی باران است. از موقعی که مراسم در چشمه آب درازه تمام می شود، مردم در مسیر چند کیلومتری بازگشت به آزران باید هر لحظه منتظر خیس شدن با آب سرد چشمه و قنات ها باشند. در آغاز این مسیر چند نفر در وانت باری قرار گرفته و بر سر همه عابران چه سواره و چه پیاده آب می پاشند. در میان راه هم که جوی آبی است جوانانی دایم ظرف های خود را پر می کنند و بر سر آیین گزاران می ریزند. پیران آزرانی نقل می کردند هنگام بازگشت زوار آب درازه، عده ای بر سر دروازه ورودی آبادی و بام خانه ها نشسته و تمام آنان را در بدو ورود به آبادی خیس می کردند. ۵- به لحاظ اجتماعی این آیین برای آزرانی ها عنصری است هویت بخش؛ عزم تمام اهالی به برگزاری آیینی چند هزار ساله، دور هم نشینی ها، برخوردهای گرم و صمیمی، مهربانی و مهمان نوازی، شیوه سلوک با بزرگان و پیران که با عزت و احترام توسط فرزندان و نوادگان همراهی و مشایعت می شوند و هم دلی و همراهی در یک روز مقدس چیزی است که برای جوامع فاقد هویت امروزی حکم کبریت احمر دارد. امسال حدود ۵۰۰ نفر در مراسم حاضر بودند. ۶- تدارکات مراسم از حدود ساعت ۹ صبح شروع می شود. ابتدا دو دیگ را جهت پخت آش رشته آماده کرده و مشغول پخت می شوند. وسایل تعزیه را در میدان گاه قرار داده و منتظر می مانند، رفته رفته سر و کله اهالی پیدا می شود، خانواده ها دسته دسته آمده و در منطقه وسیع و باصفای آب درازه دور هم می نشینند، گاهی چند خانوار در کنار هم می نشینند و تنقلاتی مانند نخودچی کشمش و مغز بادام همراه با چای آتشی صرف می کنند. هنگام ظهر هر خانواده نهاری که از قبل تهیه کرده اند را صرف کرده و منتظر آیین تعزیه خوانی می شود. تعزیه علی اکبر یا ابوالفضل خوانده می شود و مردم به تماشای آن می نشینند. پس از پایان تعزیه و سینه زنی مختصر آش بین اهالی تقسیم می شود. آن گاه در مسیر راه بازگشت آب بر سر آیین گزاران پاشیده و منتظر باران می شوند. گاهی در حین تعزیه باران می بارد و مردم را سخت متاثر می کند. جمعه آب درازه احتیاج به مراقبت بیشتر دارد و قرار است در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شود؛ آیینی با بن مایه های ایرانی در بستری اسلامی.
یکشنبه ، ۲خرداد۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کاشان نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]