واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: بحران ريزگردهاي نمكي براي 7استان كشور
وقوع خشكسالي ها در سالهاي اخير در كنار استفاده بي رويه ازمنابع زيرزميني ،موجب شده تا برخي از اكوسيستم هاي طبيعي كشور در آستانه بحران قرار بگيرند. در چند سال گذشته برخي از درياچه هاي فصلي كشور براثر بحران بي آبي خشك شده اند كه دراين بين مي توان به درياچه هامون و مهار لو در استان فارس نام برد.
نویسنده : محمدرضا سوري
در حالي كه خشك شدن برخي از درياچه ها وتالابها تنها برهمان مناطق تاثير مي گذارد، اما در برخي ديگر اين موضوع چندين استان كشوررا تحت تاثيرخود قرار مي دهد كه به عنوان نمونه مي توان ازدرياچه اروميه در آذربايجان غربي وپس از آن حوض سلطان در استان قم نام برد كه به دليل نمكي بودن درصورت خشك شدن مي توانند تاثير فاجعه باري براستانهاي همجوار خود بگذارد.******حوض سلطان يكي از درياچه شور كشوربا240 کیلومتر مربع مساحت ،در ۴۰ کیلومتری شمال استان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران قرار دارد كه در بين افراد قديمي به نام هايي همچون شاهی و ساوه قم نيز معروف است.حوض سلطان 133سال قبل و درجريان ساخت جاده شوسه تهران قم ايجاد شد شد.این دریاچه از دو چالهٔ جدا از هم تشکیل شده، كه چالهٔ غربی به نام حوض سلطان و چاله شرقی به حوض مرده مشهور هستند که به وسیله یک آبراهه به هم وصل میشوند و در فصول پرآب ابتدا چاله مرده پرمیشود و سپس آب اضافی وارد حوض سلطان میشود.درحالي كه تا چند سال قبل حيات اين درياچه روند عادي داشت اما استفاده بي رويه از منابع آبي باعث شد تا وضعيت حوض سلطان بحراني شود .بحران براي درياچه وتالابها متاسفانه وقوع خشكسالي در كشور كه جزء مناطق گرم وخشك جهان به شمارمي آيد باعث شده تا بسياري از تالابها ودرياچه ها آسيب ديده ودر برخي از مناطق باعث جريان ريزگرده ها شود.معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست كشور با بحراني توصيف كردن وضعيت برخي از اين اكوسيستم ها مي گويد: حدود 250 تالاب در کشور وجود دارد که از این تعداد ۸۴ مورد آن از اهمیت حياتي دارند، ازآنجا كه برخي از آنها فصلي هستند ، در دوماه گرم تابستان خشك شده ودر فصل هايي كه بارندگي آغاز مي شود دوباره احيا مي شوند.مسعود باقرزاده کریمی مي افزايد: به عنوان مثال، بختگان يك تالاب فصلی است كه تا چند سال پيش فقط در دوماه از فصل تابستان وآن هم حدود 70 درصد خشک می شد ودر مابقي سال داراي آب فراوان بود، اما امروز مدت زمان خشکی آن، از دو ماه به 7 تا 8 ماه افزایش یافته است.اين كارشناس محيط زيست ادامه مي دهد:بر اساس آخرين آمارها حدود 40 تالاب کشور بین 50 تا 90 درصد دچار خشکی شده اند، به عنوان مثال دریاچه ارومیه در استان آذربایجان غربی 90 درصد، گاوخونی استان اصفهان 90 درصد، پریشان در شهرستان کازرون در استان فارس 80 تا 90 درصد و مهارلو در استان فارس 100 درصد خشک شده اند.به گفته وی برخی دریاچه ها مانند چغاخور و گندمان در استان چهارمحال بختیاری و ولشت در منطقه کلاردشت در استان مازندران نیز حدود 40 تا 50درصد خشک شده اند.كريمي دوموضوع را بالاي جان تالابها ودرياچه هاي فصلي ايرا ن مي داند ومي گويد: دخالت انسان بر اكوسيستم هاي طبيعي، مانند، ورود فاضلاب های خانگی، صنعتی، سموم شیمیایی دركنار برداشت بی رویه از منابع آبی مهمترين عامل خشک شدن تالاب ها ودرياچه هاي فصلي به شمار مي رود و از آنجا که در دوران خشکسالی قرار داریم، این دو عامل در کنارهم عامل خشك شدن 90 تا 100درصد برخی تالاب های کشور را خشک کرده اند.پس ازاروميه نوبت به حوض سلطان رسيدچند دهه قبل بود كه با كاهش سطح آبهاي موجود در درياچه اروميه كارشناسان محيط زيست با اعلام هشدار به وضعيت پيش آمده اعلام كردند كه اگر دراين خصوص چاره انديشي نشود واين درياچه خشك شود ،چند استان همجوار با آن دچار ريزگردهاي نمكي خواهد شد .آن زمان اعلام شد براي جلوگيري از اين بحران بايد حقابه درياچه رعايت شده وعلاوه برآن جلوي كشت محصولاتي كه به آب زيادي نيازدارند گرفته شود .روند سريع خشك شدن اين آكوسيستم به حدي بود كه معاون فنی و عمران شهردار تهران در دویست و پنجاهمین جلسه علنی شورای شهر تهران به بحران خشك شدن درياچه حوض سلطان تا 30سال آينده اشاره كرد وهشدار داد كه اگر در اين زمينه اقدام پيشگيرانه انجام نشود، اين بحران زيست محيطي تاثير منفي برروي تهران وشش استان ديگر كشورخواهد گذاشت.بررسي ها نشان مي دهد شور بودن اين درياچه موجب شده تا درصورت خشك شدن اين درياچه موجي از ريزگردها، استانهاي مختلفي همچون ، قم، تهران، مرکزی ، البرز ،همدان، اصفهان و زنجان را فرا بگيرد.معاون فنی اداره کل محیط زیست استان قم با اشاره به اينكه بحران اين درياچه درحال رسيدن به مرحله حاد است مي گويد: بحران دریاچه نمک قم ۵۰ سال قبل آغاز شد، اما از آنجا كه اين روند به كندي پيش مي رفت كسي به اين موضوع اهميت نمي دادتا اينكه از سال ۱۳۸۲ و با آغاز سالهای خشکسالی در كشور این بحران شدت گرفت بهگونهای که در ۱۰ سال اخیر بحران این دریاچه ،رشدي 40 برابري داشته است.شفیعی مي افزايد: روند اين خشكسالي ها در10سال اخير موجب شدتا كشاورزي منطقه به خاطر شورشدن منابع آبي براي هميشه به فراموشي سپرده شده و ۱۱روستا منطقه خالي از سکنه شود.وي ادامه مي دهد: خشکسالیهای پی در پی، وجود سد در بالادست این حوزه آبخیز،جمعآوری بیرویه حق آب دریاچه نمک، توسعه شهر نشینی،استفاده بیش از حد از آبهای زیرزمینی، نبود برنامههای مناسب مدیریت آب و مصرف فراوان این مایه حیات، موجب شده تا در حال حاضر این دریاچه درمعرض خشکی شديد قرار گرفته وعلاوه برآن موجب شور شدن خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی وبحران در بحران در منطقه شود.براي حل بحران چه بايد كرد به گفته كارشناسان از آنجا درپي خشك شدن اين درياچه هفت استان به طور مستقيم يا غير مستقيم دچار بحران خواهند شد، لذا بايدازهم لكنون به فكر چاره بود .معاون فنی و عمران شهردار تهران با اشاره به اينكه خشك شدن دریاچه نمک حوض سلطان يك بحران بالقوه براي پايتخت به شمار پایتخت به شمار مي آيد مي گويد: براي حل اين بحران بايد ازهم اكنون با ايجاد زیرساختها ومدیریت سیلاب، وهدايت آبهای سطحی و ساماندهی رود درهها به فكر چاره بود.علیرضا جاوید با اشاره به انجام برنامه ريزي ها براي حل اين بحران مي افزايد: برنامهای برای تهران تا سال ۱۴۰۴ تدوین شده است كه جاي دارد براي پس از آن نيز یک برنامه مناسب طراحی شود.اين كارشناس عمران ادامه مي دهد: با توجه به وضعيت بحراني درياچه حوض سلطان كه تا ۳۰ سال دیگر اتفاق مي افتد بايد از هم اكنون به فكر چاره بود و با هدايت آب هاي سطحي به اين منطقه جلوي يك فاجعه زيست محيطي را گرفت، چرا كه اگر آبی که از رودخانههای فرا دست جمع میشود به سمت اين منطقه هدايت نشود و آب این دریاچه از بین برود با كوچكترين وزش باد، همه نمک انباشته شده در آن، به سمت استانهاي همجوار مي رود.نگاهي به گذشته وقبل از بروز اين اتفاق نشان مي دهد دشت مسيله كه در حد فاصل درياچه نمك و درياچه حوض سلطان قرار دارد درزماني نه چندان دور پوشيده ازجنگلهاي كويري بود و با دريافت سيلابهاي مناطق بالادست و گونههاي جانوري و گياهي، اكوسيستمي بسيار غني را در مركز فلات ايران مركزي به خود اختصاص داده بود، اين درحالي است كه هم اكنون دشت مسيله بهدليل خشكسالي، ۹۵ درصد از اكوسيستم خود را از دست داده و به كوير و كانوني براي ريزگردها تبديل شده است.اگروضع به همين منوال باشد درآينده نه چندان دور پديده ريزگردهاي نمكي باعث بحران جبران ناپذيري در چندين استان كشور خواهد شد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۸ ارديبهشت ۱۳۹۵ - ۱۴:۵۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 57]