واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: سينماي ايران سال90 را درحالي آغاز کرد که دريچههايي از اميد و پرباري را به روي خود گشوده ميبيند.جدايي نادر از سيمينجدايي نادر از سيمين و اخراجيها3، 2فيلمي هستند که اين دريچه را به روي اين صنعت در حال افول باز کردهاند، اما اينکه آثار بعدي تا چه اندازه موفق به ادامه اين راه باشند، سؤالي است که پاسخش را در ماههاي آينده و در جريان نمايش فيلمهاي ديگر ميتوان پيدا کرد. فيلم اخراجيها3 با بالاترين تعداد سالن نمايش شروع به اکران کرد و پس از آن جدايي نادر از سيمين. اين جريان بعد از تعطيلات نوروزي تغيير پيدا کرد و اينبار ساخته فرهادي بود که در تهران سالنهايش افزايش يافت، دليلش هم فروش روزانه بيشتر «جدايي...» است. آماري که از فروش اين دو فيلم تا به امروز ارائه شده فيلم اخراجيها3 را درصدر جدول قرار داده اما اينکه تا انتهاي نوبت اکران کداميک در صدر قرار بگيرند را حالا نميتوان پيشبيني کرد. اما آنچه در اين ميان مطرح ميشود نظرياتي است که در مورد استقبال فراوان مخاطبان از اين دو فيلم داده شده؛ استقبالي که اگرچه به نفع اين دو فيلم و سينماهاي کشور بود اما باعث متضرر شدن باقي فيلمهايي شد که در اين نوبت به اکران درآمدند. آنچه در ادامه ميآيد بررسي دلايلي است که باعث رونق گرفتن و فروش بالاي اين دو اثر شدهاند.فيلم اخراجيها3 با بالاترين تعداد سالن نمايش شروع به اکران کرد و پس از آن جدايي نادر از سيمين. اين جريان بعد از تعطيلات نوروزي تغيير پيدا کرد و اينبار ساخته فرهادي بود که در تهران سالنهايش افزايش يافت، دليلش هم فروش روزانه بيشتر «جدايي...» است.سکانس افتتاحيه سينماي ايران در سال90، دستکم از نظر گيشه، فوقالعاده بود. اکران همزمان 2 فيلم پرسروصدا، فضايي را رقم زد تا پس از سالها شاهد استقبال فوقالعاده مردم از سينما باشيم. با توجه به ميزان استقبالي که از 2قسمت قبلي «اخراجيها» شده بود، پيشبيني اينکه «اخراجيها3» نيز به اثري پرفروش تبديل شود، نياز به هوش چنداني نداشت. از سوي ديگر «جدايي نادر از سيمين» نيز در حالي به فروش فوقالعادهاي دست پيدا کرد که «درباره الي»، فيلم قبلي اصغر فرهادي نيز موفق شده بود در شرايط اکران نامطلوب به باشگاه ميليارديها بپيوندد، ضمن اينکه «چهارشنبهسوري» نيز در زمان خود گيشه پررونقي يافته بود. اينبار فرهادي با فيلمي که پيش از ديگر آثارش با تحسين و ستايش مواجه شده بود، به ميدان آمده بود. درخشش توأمان در جشنواره فيلم فجر و فستيوال برلين با فضاي رسانهاي بسيار مثبتي براي فيلم، کنار پيشينه کارگردان، آن را به اثري کنجکاويبرانگيز مبدل کرد.در مورد «اخراجيها3» نيز شهرت و محبوبيت 2قسمت قبلي، آن را به يک برند مطمئن در گيشه بدل کرده بود، ضمن اينکهجدايي نادر از سيمين اينبار پاي حاشيههايي تازه نيز به ماجرا باز شده بود. فيلمهاي دهنمکي بهعنوان آثاري که در دهه80 پاي بيشترين تماشاگر را به سالنهاي سينما باز کردند از اين منظر آثاري قابل مطالعه هستند. چه در نحوه رويکرد اين فيلمساز به ژانر کمدي، چه در پرداختش به مضاميني که پيش از او کسي در سينماي ايران به آنها نپرداخته و چه در شيوه روايت و پردازش تيپهاي نمايشي، 3قسمت «اخراجيها» بهشدت قابل بررسي است. در تحليل موفقيت گيشهاي، بيش از اينکه زيباييشناسي سهم داشته باشد زمينههاي جامعهشناختي اهميت مييابند. در مورد قسمت سوم بايد ارجاع فيلمساز به رخدادهاي واقعي را نيز اضافه کرد و سهم آن را در ميزان توفيق در گيشه در نظر آورد.در حالي که «اخراجيها3» پس از پايان تعطيلات نوروزي در تهران فروشش از «جدايي نادر از سيمين» پايينتر آمده، در شهرستانها همچنان نزديک به 3برابر فيلم فرهادي ميفروشد. سخنگوي انجمن سينماداران به بازگشايي برخي از سالنهاي تعطيلشده در شهرستانها بهواسطه اکران «اخراجيها3» اشاره کرده که نکته جالبتوجهي است. اينکه فيلمي ميتواند چنين چراغ سينماها را روشن نگاه دارد براي سينمايي که بهشدت دچار بحران مخاطب است اهميتي مضاعف دارد. از سوي ديگر بايد به «جدايي نادر از سيمين» اشاره داشت که توجه طبقه متوسط شهري را بيشتر به خود جلب کرده و چه از نظر لحن و چه به لحاظ ساختار در فضايي کاملا متفاوت از فيلم دهنمکي قرار دارد.«جدايي...» يک ملودرام مدرن است که لحني تلخ و گزنده دارد؛ چيزي که بهصورت سنتي ميگويند تماشاگر ايراني از آن استقبال نميکند، بخصوص که در سالهاي اخير اغلب فاتحان گيشه کمدي بودهاند و برخي اعتقاد دارند که تماشاگر چنان ذائقهاش به اين نوع فيلمها خو گرفته که تصورش از سالن سينما به محلي براي خنديدن تبديل شده است. فروش فوقالعاده «جدايي نادر از سيمين» که در تهران از کمدي اخراجيها بيشتر ميفروشد نشان ميدهد که چنين فرضيهاي نميتواند خيلي صحيح باشد يا دستکم طيفي قابلتوجه از مخاطبان وجود دارند که مشتري فيلم متعارف ايراني نيستند؛ گروهي که تعدادشان آنقدر زياد است که اگر فيلمي توجهشان را جلب کند آن را به اثري پرفروش بدل ميکنند.اين دو فيلم به لحاظ موضوع و شيوه روايت داستان در حد پسند مردم هستند؛ آثاري که با ذائقه مخاطب سازگارند و او را گيج نميکنند. مخاطب عام گاهي از فيلمهاي عميق استقبال ميکند و زماني هم از فيلمهاي سطحي. اما بيان اينکه چرا مردم از اين دو اثر استقبال کردهاند، بحث سادهاي نيست و نياز به جامعهشناسي و تحقيقات وسيع دارد و به راحتي نميتوان به آن پاسخ داد.آيينههاي روبهروبرنده خرس طلايي بهترين فيلم جشنواره برلين در نوروز90 برپرده سينماهاي کشور بهنمايش درآمد تا آندسته از مشتاقان و علاقهمنداني که در جشنواره فيلم فجر موفق به ديدن آخرين اثر اصغر فرهادي نشدهاند، فرصت ديدنش را پيدا کنند؛ فيلمي که بسياري از مخاطبان به يکبار ديدنش بسنده نکردند و براي دومين و حتي سومين بار نيز به ديدنش رفتند! جدايي نادر از سيمين، آخرين ساخته فرهادي در حالي به اکران درميآيد که مشتاقان زيادي در انتظارش بهسر ميبرند و از سويي در جريان رقابت با اخراجيها 3، همگي در انتظار آن هستند تا نتيجه نهايي اين رقابت را بدانند. اما آنچه در واقع اهميت دارد دانستن اين حقيقت است که اين فيلمها به چه دلايلي توانستهاند اين توفيق را پيدا کنند.وقتي با تهماسب صلحجو در اين زمينه صحبت ميکنيم به بيان چند جمله کلي در مورد فروش بالا و استقبال فراوان ازاخراجي ها 3 جدايي نادر از سيمين و اخراجيها 3 بسنده ميکند: اين دو فيلم به لحاظ موضوع و شيوه روايت داستان در حد پسند مردم هستند؛ آثاري که با ذائقه مخاطب سازگارند و او را گيج نميکنند. مخاطب عام گاهي از فيلمهاي عميق استقبال ميکند و زماني هم از فيلمهاي سطحي. اما بيان اينکه چرا مردم از اين دو اثر استقبال کردهاند، بحث سادهاي نيست و نياز به جامعهشناسي و تحقيقات ميداني وسيع دارد و به راحتي نميتوان به آن پاسخ داد.احمد طالبينژاد نيز در اين زمينه معتقد است: جدايي نادر از سيمين به اين دليل پرفروش است که اولا مردم خاطره خوبي از کارهاي فرهادي دارند، دوم اينکه اين فيلم معتبرترين جوايز جهاني را گرفته است و تمامي رسانههاي برونمرزي هم در موردش صحبت ميکنند و سومين دليلش هم اين است که هر کسي هنگام ديدن اين فيلم ميتواند خود را در آيينه اثر مشاهده کند و با آن احساس همذاتپنداري داشته باشد. اين فيلم به نوعي واقعيت محض اجتماع است که از کارگاه ذهن خلاق فرهادي عبور کرده و تبديل به تابلويي شده در برابر اجتماعي که دارد به دروغگويي، رياکاري و پنهانکاري عادت ميکند، بنابراين مردم دوست دارند آن را ببينند. بحث کيفيت اين دو فيلم هم قضاوتش برعهده خود مردم است؛ باتوجه به داستان قوي و قدرتمند و توجه به ريزهکاريهاي موجود در آنها.با توجه به آنچه بيان شد شايد بتوان يکي از دلايل پرفروش بودن اين فيلم را منوط به حضور کارگرداني دانست که خالق اين اثر است و چهبسا که اگر جوايز متعدد برلين هم نبود جدايي نادر از سيمين ميتوانست با اقبال عمومي مواجه شود و همين اعتباري را که امروز به آن دستيافته، پيدا کند.حکايت همچنان باقي است...؟شايد روزي که مسعود دهنمکي فيلم اخراجيها1 را ميساخت خودش هم تصور نميکرد که در روزهاي اکران چناناخراجي ها 3 استقبالي از فيلمش به عملآيد تا انگيزه قويتري شود برايش که با خيال آسوده اقدام به ساخت قسمتهاي دوم و سوم آن بکند. 2سال پيش که اخراجيها 2 به نمايش درآمد تماشاگران با پيشينهذهنياي که از اخراجيها 1 داشتند، پشت در سينماها و در صفهاي طولاني و در سانسهاي فوقالعاده نيمهشب به انتظار نشستند تا اين فيلم را تماشا کنند. با اينکه اين اثر دهنمکي هم فروش خوبي داشت اما همچون کار قبل او نتوانست مخاطبان را راضي از در سينما به بيرون هدايت کند. نوروز90 ميرسد و باز دهنمکي با ساخت سومين بخش اخراجيها، بيشتر سينماهاي کشور را به تصرف خود درميآورد و در صدر جدول فروش هم خانه ميکند.وقتي با محمدرضا صابري، سخنگوي انجمن سينماداران در مورد فروش بالاي اين فيلم صحبت ميکنيم، ميگويد: يکي از اصليترين دلايل پرفروش بودن اين فيلم، درخشش و موفقيتي است که اخراجيها 1و2 داشتند. به همين دليل مردمهر لحظه در انتظار ديدن اخراجيها3 بر پرده سينماها بودند. دومين دليل آن هم مربوط است به کاري که آقاي دهنمکي انجام دادند. موضوع فيلم مربوط ميشود به مسائل روز جامعه و يک طنز سياسي است که تا حدودي هم توانست نظر مخاطبان را بهخود جلب کند. طالبينژاد هم ميگويد: پرفروش بودن فيلم اخراجيها مسئله عجيب و حيرتآوري نيست. اين فيلم بر تداوم يک ميل پيچيده است که در مردم وجود دارد؛ يعني مردم ميروند فيلم مسعود دهنمکي را با توجه به گذشته او ببينند که چه فيلمي ساخته و چه شوخيهايي با تابوهاي اجتماعي و فرهنگي ميکند. بنابراين اين استقبال خيلي بعيد نيست و فکر ميکنم شوخيها و کنايات آن در راستاي عقدهگشاييهاي جامعه هم هست.اخراجيها 3 به پشتوانه اخراجيها 1 و 2 امروز و بيان آزادي که در فيلم دارد، بارديگر توانست توجه تماشاگران بسياري را بهخود جلب کند و چه بسا که اگر اخراجيها4 هم ساخته شود طرفداران سينماي دهنمکي به همين شکل از آن استقبال کنند.تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 603]