واضح آرشیو وب فارسی:فرهنگ نیوز:
منازعات قومی در منطقه 4:
پازل قومی در افغانستان چگونه شکل گرفت؟ هرگونه آشتی سیاسی و مصالحه در افغانستان از رهگذر افزایش هارمونی و تقویت حس هویت ملی و کاهش تنش های قومی در این کشور می گذرد.
گروه سیاست خارجی فرهنگ نیوز، محمدجواد قهرمانی: افغانستان کشوری است که در آن گروههای قومی متعدد با فرهنگهای مختلفی در آن زندگی می کنند. البته این به معنای آن نیست که در این کشور ملت بودگی و حس تعلق به یک ملت وجود ندارد. در این کشور وفاداری های قومی و قبیله ای ثابت نبوده اند و موضوع مذاکره سیاسی هستند. اما به دلایل مختلف همواره تضادها و منازعاتی بین این گروههای قومی وجود داشته است. به گونه ای که اکنون این تضادها خود را در ابعاد مختلف به نمایش می گذارد. با توجه به این مسائل هرگونه آشتی سیاسی و مصالحه در افغانستان از رهگذر افزایش هارمونی و تقویت حس هویت ملی و کاهش تنش های قومی در این کشور می گذرد. در زیر گروه های قومی و جمعیت آنها در افغانستان را مشاهده می کنیم.
یک نکته مهم در این خصوص اینست که کشورهای همسایه می توانند در این منازعات نقش عمده ای را ایفا نمایند. یکی از دلایل این امر اینست که قومیت های افغاستان عمدتا جمعیت هایی را نیز در خارج از مرزهای خود در کشورهای همسایه دارند. برای مثال، بزرگترین گروه قومی افغانستان یعنی پشتون ها اعضایی را نیز در کشور پاکستان دارند. پشتون ها به واسطه خط مرزی استعماری دیورند به دو نیم تقسیم شده اند. که بخش اعظمی از آنها در پاکستان به سر می برند. این امر باعث شده است که دولت پاکستان از شکل گیری پشتونیستان همواره در هراس باشد.همچنین، این قضیه در خصوص تاجی کها، ازبک ها و ترکمن ها در کشورهای آسیای میانه در شمال افغانستان صدق می کند. بلوچ ها نیز در سه کشور افغانستان، پاکستان و ایران حضور دارند. به گونه ای که در طرح خاورمیانه بزرگ که از سوی آمریکایی ها مطرح شده است سرزمین های بلوچ نشین به کشور بلوچستان تبدیل خواهند شد. با وجود این مسائل، سیاست در افغانستان صرفا در چارچوب قومیت قابل درک نیست. به عبارتی، گروه های قومی در افغانستان خواسته های قویم جدایی طالبانه مخالف شدید با ناسیونالیسم ندارند، گرچه وضعیت کنونی برای دستیابی به وحدت ملی مناسب نیست.در ادامه ما چهار قوم عمده افغانستان را مورد بررسی قرار می دهیم:پشتونهاپشتونها حدود 40 درصد جمعیت افغانستان را در بر می گیرند. که عمدتا در مناطق جنوب و جنوب شرق این کشور سکونت دارند. در طول تاریخ افغانستان پشتون ها به جز در برخی دوره ها همواره قدرت را در دست داشته اند، به گونه ای که سنت ها و هنجارهای فرهنگی آنها مترادف با هویت ملی افغانستان پنداشته شده است. پشتون ها در این کشور به حدود 30 قبیله که هرکدام نیز به طوایف مختلفی تقسیم شدهاند. پشتون ها عمدتا مسلمان سنی هستند و دربرگیرنده گروه ها یا کنفدراسیون های عمده شامل دورانی، قیلزی، کارلانری و... می باشد. با وجود این پشتون ها دارای یک هویت قومی قوی هستند: اجداد مشترک، زبان متمایز هند و ایرانی یعنی پشتو و یک نظام نامه اجتماعی تحت عنوان پشتون والی.ظهور دولت افغان در اواسط قرن نوزدهم مصادف بود با ظهور قدرت قبیله ای دورانی در سطح ملی. بنابراین، پشتون های متعلق به قبائل دورانی قدرت خود را اغلب به زیان سایر گروه های قومی و قبیلهای بر دولت و جامعه تحکیم کردند. البته مقاومت پس از حمله شوروی در 1979 و همچنی جنگ های داخلی پس از آن به گروه های قومی غیرپشتون اجازه داد تا استقلال سیاسی و اقتصادی خود را هم از دولت و هم از تسلط قوم پشتون ابراز نمایند.از 1992 تا 1996، حزب تاجیک جماعت اسلامی به ریاست برهان الدین ربانی حکومت مرکزی را تحت سیطره خود درآورد. مخالفت پشتون ها با نظم سیاسی تحت سیطره تاجیک ها، و حمایت پاکستان و عربستان سعودی، راه را برای طالبان، به عنوان یک جنبش بنیادگرای پشتون که افغانستان را از 1996 تا 2001 تحت کنترل درآورد، هموار کرد.پس از حمله آمریکا به این کشور ، حامد کرزی، به عنوان یک پشتون، به ریاست دولت موقت رسید. با این حال رهبران شورای نظری شمال، که عمدتا تاجیک های دره پنجشیر بودند، بر کابینه مسلط شدند. با وجود آن که وزارتخانه های اقتصادی به پشتون ها سپرده شد( وزارتخانه های امنیتی به تاجیک ها سپرده شد) اما پشتونها همچنان احساس نارضایتی می کردند.
تاجیکهاتاجیکها که حدود 20درصد از جمعیت افغانستان را در بر می گیرند و با چهار میلیون تاجیک کشور تاجیکستان پیوند نزدیکی دارند. تاجی کها امروزه عمدتا در کل افغانستان قابل مشاهده اند، اما عمدتا در شمال، شمال شرق و غرب افغانستان سکونت دارند. تاجیک ها ساختار اجتماعی مشخصی نداشته و وفاداریهای آنها عمدتا حول روستا و خانواده میچرخد.تاجیک ها بعد از پشتون ها دومین گروه قومی پرجمعیت در افغانستان هستند که طی دو دوره بر افغانستان حکومت کرده اند. یکی نه ماه در سال 1929 تحت رهبری حبیب الله خان و دومین دوره، از 1992 تا 1996 به ریاست برهان الدین ربانی. نیروهای نظامی و اجتماعات تاجیک عمدتا توسط طالبان مورد حمله واقع شدهاند. نمونه این امر کشتار مزار شریف در سال 1998 بوده است.اما بعد از 2001، وضعیت تاجیکها به طو رقابل توجهی تغییر کرده است.مبارزین مقاومت تاجیک در آنچه که اتحاد شمال نامیده می شود متنفذ بوده اند.هویت قومی در نزاع های پشتون ها و تاجیک ها تأثیر فراوانی داشته است. به طوری که انسجام طالبان و نیروهای مسعود به آنها در ایجاد هماهنگی و ادامه جنگ های دخلی کمک کرد. فرماندهان اتحاد شمال اغلب از احساسات تاریخی ضد پشتونی در میان هزاره ها، ازبک ها و تاجیک ها جهت ایجاد وحدت در میان نیروهای خود، استفاده کرده اند و در مقابل، طالبان نیز از عدم تمایل پشتونها جهت پذیرش حکومت تاجیکی استفاده کردهاند. این امر منجر به قطبی شدن قومی جامعه افغانستان شده است.
هزارههاهزاره ها مردمانی عمدتا شیعه مذهب( دوزاده امامی) در افغانستان بوده که بیشتر در نواحی مرکزی افغانستان زندگی کرده و به زبان فارسی دری و با گویش هزارگی صحبت می کنند. اینها فرهنگی مشابه با دیگر اقوام ایران و افغانستان دارند.گفته می شود که هزاره ها در گذشته پرجمعیت ترین قوم افغانستان بوده اند و تا قبل از قرن نوزدهم حدود 67 درصد جمعیت این کشور را در بر می گرفته اند اما در اواخر قرن نوزدهم در سال 1893عبدالرحمن خان به کشتار آنها مبادرت کرد.بعد از روی کار آمدن کمونیست ها هزاره ها برای بدست آوردن حقوق برابر تلاش هایی صورت دادند. بعد از ورود ایالات متحده به افغانستان در سال 2001، نیز هزارها همواره بر این تلاش هایشان افزوده اند بگونه ای که در سال 2011 توانستند بیست درصد از کرسی های پارلمان را از آن خود کنند.بلوچهابلوچ های افغانستان عمدتا در ولایات نیمروز و قندهار سکونت دارند. تقریبا نیم میلیون جمعیت بلوچ افغانستان تهدیدی بصورت نزاع قومی عمده در این کشور ندارند. علاوه بر زبان بلوچی، بسیاری از اینها به زبان پشتو تکلم می کنند و پیرو اسلام سنی حنفی هستند.افغانستان در طول تاریخ از ملی گرایان جدایی طلب بلوچ در پاکستان به عنوان بخشی از تقاضاهای پشتونیستانش حمایت کرده است. در دهه 1970، افغانستان از یک شورش بلوچی حمایت و سپس به شورشیان پناه داد. کابل، همچنین، هنگامی که حکومت جدید با فشار نظامی گسترده تر از سوی طالبان مواجه شد حمایت سنتی خود را از بلوچ ها احیاء کرد. افغانستان پاکستان را متهم به پناه دادن به طالبان در کویته، پایتخت استان بلوچستان این کشور، می کند. این حمایت افغانستان از شوروش بلوچی در پاکستان و پناه دادن پاکستان به طالبان موضوعی مهم در نزاع میان این دو کشور بوده است. پاکستان، کابل را متهم به پناه دادن به این شورشیان کرده است.
95/2/7 - 10:23 - 2016-4-26 10:23:57
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهنگ نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]