واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: آسيب شناسي اجلاس استانبول- محمد مهدي مظاهري* سيزدهمين نشست سران كشورهاي اسلامي در حالي در واپسين روزهاي هفته گذشته برگزار شد و به پايان رسيد كه شعار "اتحاد و همبستگي براي صلح" براي آن برگزيده شده بود. اتحاد و صلح! دو حلقه مفقوده در خاورميانه سالهاي اخير است.
كشورهاي اسلامي از زمان شكلگيري سازمان كنفرانس اسلامي در سال 1969 تا كنون روابط پرفراز و نشيبي را پشت سر گذاشتهاند.تفاوتهاي موجود در نظام سياسي، مذهب، نوع روابط بينالمللي و موقعيتهاي متفاوت ژئوپليتيكي سبب شده است تا با وجود اين درك كه كشورهاي اسلامي نيازمند اتحاد و همبستگي هستند، هيچ گاه همبستگي و همگرايي لازم بين اين كشورها شكل نگيرد. با وجود اين در سالهاي اوليه تشكيل سازمان همكاري اسلامي، آرمان فلسطين و كمك به آزادي قدس از دست رژيم صهيونيستي كه از اهداف اوليه و اصلي ذكر شده در منشور اين سازمان است، تا حدودي مواضع اين كشورها را به هم نزديك ميكرد. شكاف و بحران اصلي از آنجا آغاز شد كه رژيم اشغالگر قدس در سياستي طرح ريزي شده كوشيد تا خود را از سيبل دشمني كشورهاي اسلامي نجات داده و براي ايجاد يك جايگزين متفاوت، تنشهاي قوم گرايانه و ايران هراسانه را در بين كشورهاي عرب ترويج كند. زمزمههاي عملياتي شدن اين سياست از نشستهاي پنهاني شيوخ عرب خليج فارس با مقامات اسرائيلي و گشايش دفتر حافظ منافع اسرائيل در برخي از اين كشورها آغاز شد و حال به نقطهاي رسيده است كه ميتوان گفت تمامي دشمنان استراتژيك اسرائيل به طرفهاي مورد غضب برخي كشورهاي اسلامي تبديل شدهاند.تركيب كشورهاي شركت كننده در سيزدهمين نشست سران كشورهاي اسلامي، جو حاكم بر آن و متن و محتواي بيانيه پاياني كه هرگز قرائت نشد همگي حاكي از آن است كه: اول؛ تنشها و اختلافات بين كشورهاي اسلامي در مقطع كنوني به اوج خود رسيده است. بر خلاف آرمان اوليه شكلگيري اين سازمان، در اين نشست، نه خبري از گفتوگو و رايزنيهاي چند جانبه براي حل بحرانهاي جدي جهان اسلام بود و نه حتي برخورد دوستانه و نزديكي بين سران كشورهاي اسلامي. ايران و عربستان كه از بازيگران مهم جهان اسلام هستند، اما روابط ديپلماتيك ندارند و تمامي روابط و رايزني آنها در راستاي اهداف جهان اسلام به يك عبور سرد از مقابل يكديگر خلاصه شد. رييس جمهوري مصر به دليل اختلافات موجود با تركيه اساساً در اين نشست شركت نكرد و بر خلاف عرف رايج نشستهاي اين سازمان حاضر نشد به طور رسمي رياست اين سازمان را به تركيه تحويل دهند. روابط ايران و تركيه نيز در سالهاي اخير همراه با تنش بوده است؛ هر چند مقامات دو كشور تلاش ميكنند اين جو سياسي نامطلوب را تغيير دهند.دوم؛ متن بيانيه پاياني قرائت نشده كه بدون اجماع نظر همه كشورهاي حاضر و البته از قبل تدارك ديده شده بود، حاكي از آن است كه عربستان كه همواره داعيه رهبري جهان اسلام را داشته است، حال مهمترين مجمع كشورهاي اسلامي را به ابزاري براي پيشبرد اهداف سياست خارجي خود تبديل كرده است. اين كشور با طراحي بيانيه در غياب ايران، كوشيده بود تا حمله نظامي خود به يمن را مثبت جلوه داده و با طرح لزوم همراهي همه كشورهاي اسلامي در اين امر، نوعي فرار به جلو انجام داده و بر نتيجه فلاكت بار سياست خارجي تهاجمي خود سرپوش بگذارد. از سوي ديگر متهم كردن ايران و حزبالله لبنان در چهار بند اين بيانيه بخوبي نشان ميدهد كه تلاش براي ايجاد همبستگي اسلامي در قالب اين سازمان جاي خود را به جديت در تأمين منافع اسرائيل داده است.بر اين اساس به نظر ميرسد خطر نفوذ و تأثير اسراييل بر برخي كشورهاي اسلامي و ابزاري شدن سازمان همكاريهاي اسلامي دو تهديد جدي هستند كه وحدت و همبستگي جهان اسلام و در نتيجه صلح در خاورميانه را تهديد ميكنند. در چنين شرايط پيچيدهاي دولت ايران به اين جمع بندي رسيده است كه بيماري جهان اسلام حادتر از آن است كه با انتقاد و خط و نشان كشيدنهاي متقابل بتوان درماني براي آن جست. در نتيجه رييس جمهوري ايران كوشيد با اتخاذ رويكردي مسالمت جويانه و بدون اتهام زني به ديگر سران اسلامي، خطر رشد افراط گرايي در منطقه و البته خطر اسرائيل را به همگان گوشزد كند تا شايد اين پيكره ناتوان، راهي براي درمان خود يافته و براي بازگشت به وظيفه اصلي خود يعني تأمين وحدت امت اسلامي و آزادي قدس حركتي كند.*استاد دانشگاهمنبع: روزنامه ايران 01/02/1395پژوهشم**1197**1717
01/02/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]