واضح آرشیو وب فارسی:الف: جایگاه ویژه شهید آیت الله سید محمد باقر صدر را پاس بداریم
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۶ فروردين ۱۳۹۵ ساعت ۲۲:۱۵
در اختتامیه هفته بزرگداشت شهید صدر بیان شد:آیتاللّه محسن اراکی: ما با فقه فردی نمیتوانیم نظام بانکی درست کنیم؛ حاکمیت باید روح ربا را از بین ببرد، نه صورت ربا. به گزارش الف کتاب به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر، آیتالله محسن اراکی در اختتامیه هفته شهید صدر که به همت پژوهشگاه تخصصی شهید صدر و با همکاری دانشگاه امام صادق علیهالسلام و در سالن شهید صدر این مجموعه آموزشی برگزار شد به تبیین مبانی فقه نظام که یکی از نوآوریهای بسیار مهم شهید صدر است، پرداخت.وی در ابتدا به تبیین اجمالی معنای فقه نظام پرداخت و گفت: ما در اسلام دو نوع فقه داریم که یکی فقه فردی و دیگری فقه نظام است که ما از آن به فقه کلان نیز تعبیر میکنیم. فقه در تعریف رایج «بیان احکام رفتار مکلف از ادله تفصیلی است». ما دو نوع مکلف داریم که یکی مکلف فردی و دیگری مکلف جمعی یا به عبارت دیگر وجود اجتماعی است، پس برخی تکالیف مربوط به فرد است و برخی تکالیف مربوط به رفتار جمعی و مسائل جامعه که فقه نظام به این بخش از تکالیف میپردازد.آیتالله اراکی در توضیح بیشتر تعریف فقه نظام افزود: آیات و روایات متعددی بر وجود فقه نظام و وجود اجتماعی جامعه دلالت میکنند که یکی از مشهورترین آنها حدیث غدیر است که در آن پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم دو بار از مردم اقرار ولایت میگیرد و در یکی از آنها میفرماید: «ألست أولی بالمؤمنین من انفسهم» و در دیگری با عبارتی دیگر میفرماید: «أ لست أولى من كلّ مؤمن بنفسه» که این تکرار و تأکید آن عبارت قبل نیست، بلکه اشاره به دو نوع وجود و به تبع دو نوع ولایت است که یکی وجود فردی و دیگری وجود اجتماعی است و پیامبر نیز هم بر وجود فردی و هم بر وجود اجتماعی ولایت داشت.دبیر کل مجمع جهانی تقریب با تبیین معنای وجود جمعی اظهار داشت: اگر جامعهای بخواهد به جامعهای واحد تبدیل شود باید یک مرکزیت داشته باشد که این مرکزیت، فرماندهی آن جامعه را بر عهده بگیرد و سپس جامعه افزون بر اطاعت، او را یاری کند. وی با اشاره به آیه ۷ سوره مائده و ۱۱۱سوره توبه تأکید کرد: جامعه زمانی واحد می شود که یک اراده واحد بر آن حاکم شود و فرمانروایی واحدی در آن جامعه شکل بگیرد و مردم آن جامعه نیز از فرمانروا اطاعت کنند و او را یاری نمایند. در واقع هر جامعهای با دو میثاق اطاعت و نصرت شکل میگیرد و اگر این دو پیمان در جامعهای نباشد آن جامعه، یک جامعه واحد نخواهد شد. حتی در حکومتهای غیر اسلامی نیز دو ویژگی و پیمان اطاعت و نصرت وجود دارد و برای نمونه در جامعه امریکا که کاملاً نقیض و متضاد جامعه اسلامی است نیز این دو پیمان وجود دارد و مردم هم از قوانین حاکم اطاعت میکنند هم به نصرت او میپردازند و اساساً اگر این طور نباشد جامعه از هم میپاشد. آیت الله اراکی با اشاره به اینکه این دو میثاق کاملاً عقلی است، به ویژگیهای فرمانروا در ولایت فقیه، اشاره کرد و اظهار داشت: اصل ولایت در همه حاکمیتها وجود دارد، اما در مبنای اسلامی همین فرمانروا باید هم دانا به عدل و هم عادل باشد تا فرمان عادلانه بدهد و سپس بتوان با این فرمانروا وارد دو پیمان اطاعت و نصرت شد.وی با بیان اینکه وقتی پیمان با فرمانروا بسته شد و یک جامعه واحد شکل گرفت یک شخصیت جمعی به وجود می آید، اظهار داشت: ایجاد حکومت یک رفتار و تکلیف جمعی است و همانطور که ایجاد حکومت یک رفتار جمعی است، ایجاد نظام اقتصادی در آن حکومت نیز یک رفتار اجتماعی است که تا اراده جمعی برای تحقق آن نکوشد آن نظام محقق نخواهد شد.دبیر کل مجمع جهانی تقریب در ادامه با انتقاد از نبود اقتصاد اسلامی در جامعه، اظهار داشت: یکی از مشکلات جامعه ما این است که اکثریت افراد آن اهل نماز و مسجد بوده و به صورت فردی انسانهای مؤمنی هستند، اما آن اراده جمعی که بخواهد آنها را یکی کند، تحت تأثیر امواج بیرونی و نظامهای بینالمللی است و این نظام های بینالمللی هستند که بر اراده جمعی در عرصه اقتصاد تأثیر میگذارند و در نتیجه جامعه با اقتصاد اسلامی همراه نمیشود.وی در اشاره به یکی از علل عدم تحقق اقتصاد اسلامی در جامعه تأکید کرد: ما با نظام عقود اسلامی، بانک اسلامی پیدا نکردیم؛ زیرا نظام عقود اسلامی، فقه فردی است و ما با فقه فردی نمیتوانیم نظام بانکی درست کنیم. بانک اسلامی قواعد خاص خود را دارد؛ چون یک پدیده اجتماعی است و مقوله بانکداری مربوط به نظام اقتصاد اسلامی است و نباید آن را فقط در اجرای برخی عقود فردی خلاصه کرد.وی با اشاره به یکی از تفاوتهایی که در فقه نظام اقتصادی با فقه فردی در مسئله بانکداری وجود دارد گفت: در فقه فردی، فرد اگر صورت عقد خود را به شکلی شرعی ترتیب بدهد، حاکمیت نمیتواند آن را مؤاخذه کند و مثلاً اگر با حیل شرعی صورت ربا را از بین برد، اشکالی ندارد، اما حاکمیت نمیتواند این کار را بکند. تکلیف حاکمیت تطابق صوری با احکام نیست، بلکه باید دنبال واقع و مصالح حقیقی باشد. بنابراین حاکمیت باید روح ربا را از بین ببرد، نه صورت ربا. آیت الله اراکی در پایان با اشاره به جایگاه بلند شهید صدر، اظهار داشت: ما باید جایگاه ویژه شهید آیت الله سید محمد باقر صدر را پاس بداریم. ایشان اولین فقیهی بود که بحث فقه نظام را مطرح کرد، ولی متأسفانه نوشتههای این فقیه گرانقدر بهویژه اقتصادنا بهخوبی مطالعه و بررسی نمیشود. در حالیکه اقتصادنا با اینکه به تعبیر خود ایشان گام اول است، کتاب بسیار مهمی است و باید به شکل رسمی تدریس شود. به نظر من حتی یکدرصد کارشناسان اقتصادی ما این کتاب را نخواندهاند و اگر خواندهاند خوب نخواندهاند. باید از اینها پرسید شما که منابع گوناگون اقتصادی را میبینید، چرا یک بار این کتاب را بهخوبی تحصیل نمیکنید؟ اشاره میشود که ویژه برنامههای ایام سالگرد شهادت شهید صدر با همکاری پژوهشگاه تخصصی شهید صدر و دانشگاه امام صادق علیهالسلام از ۱۹ فروردین آغاز شده است و عصر سهشنبه، ۲۴ فروردین با سخنرانی آیتالله محسن اراکی پایان یافت. علاقهمندان به آشنایی بیشتر با شخصیت آیتالله محمدباقر صدر و مطالعه آثار و پیگیری پژوهشهای مربوط به ایشان میتوانند به سایت پژوهشگاه تخصصی شهید صدر به آدرس www.mbsadr.com مراجعه کنند یا با شماره تلفن ۰۲۵۳۷۶۰۰۷۰۷ با کارشناسان پژوهشگاه ارتباط برقرار نمایند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]