واضح آرشیو وب فارسی:قدس آنلاین: قدس آنلاین/ محبوبه علی پور: خانه محمدی و عظیمی در گرگان، دو بنای تاریخی ثبت شده اند که به گفته شاهدان، بخش زیادی از آن تخریب شده است و در اهواز نیز خبرهای بسیاری از روند تخریب روز افزون چنین بناهایی شنیده می شود.داستان تخریب بناهای تاریخی در سراسر کشور، اکنون به روایتی تکراری بدل شده که حتی مسؤولان نیز رغبتی برای شنیدنش ندارند، چنانکه وقتی بولدزرها، سینه دیوارهای خانه صابر را در شیراز شکافتند، صدایی از کسی شنیده نشد، درست همانند داستان خانه دارویی گرگان و خانه لاری در یزد که دیگر در خاطر کسی نخواهد ماند. شهرداری ها مهربان نیستند در گرماگرم سوداگری های عرصه ساخت و ساز، بسیاری از آثار تاریخی کشور روبه تخریب رفته است، چنانکه سیاستگذاران کشور تصمیم گرفتند در سند ششم توسعه مسؤولیت حفاظت از بناهای تاریخی و فرهنگی را به شهرداری ها واگذارکنند، اما آیا این اندیشه کارآمد خواهد بود؟ دکتر حسن کریمیان، استاد باستان شناسی دانشگاه تهران در پاسخ می گوید: همزمان با طرح پیش نویس برنامه ششم توسعه وتبصره 36 آن، واکنش هایی از سوی کارشناسان و صاحب نظران عرصه های مرمت و حفاظت میراث فرهنگی، باستان شناسان و تشکل های مردم نهاد این حوزه ابراز شد، واکنش هایی که به دور از واقعیت های موجود نبود، چراکه در حال حاضر و با توجه به شرایط موجود، این واگذاری اقدامی غیرکارشناسانه و غیرضروری محسوب شده ومنجر به تخریب آثار فرهنگی و بناهای تاریخی می شود، زیرا نوع تفکر حاکم بر شهرداری ها نسبت به مواریث فرهنگی به زیان این آثارخواهد بود . در سال های گذشته نیز شاهد نامهربانی های زیادی از جانب برخی شهرداران شهرهای دارای بافت تاریخی بوده ایم، مواردی که همان زمان از سوی انجمن های حوزه میراث فرهنگی و استادان همین عرصه مورد انتقاد قرار گرفت. تجربیات سودمند با نگاهی به کشورهایی که سابقه کهن مدنیت دارند می توان دریافت بسیاری ازاین مناطق هنوزهم نان همین پیشینه تاریخی را می خورند وبرای دوام این رویه، در حفاظت از آثارملی وفرهنگی خود کوتاهی نمی کنند. کشورهای اروپایی همانند پرتغال و هلند نمونه های روشنی ازاین رویه هوشمندانه به شمار می آیند. دکتر کریمیان، استاد دانشگاه در این باره معتقداست: براساس تجربیات کشورهای دیگری که دارای بافت های تاریخی هستند، مسؤولیت حفاظت از این بافت ها برعهده شهرداری هاست، چنانکه درانگلستان و در شهرهایی همانند یورگ ولندن که دارای بافت های تاریخی هستند، شهرداران مسؤولیت این امر را برعهده دارند، اما در شهرداری این شهرها زیرساخت هایی به وجود آمده و نحوه عملکرد و تفکر حاکم بر آن ها متفاوت است. از این رو شاهدیم در ساختار اداری و اجرایی شهرداری این گونه شهرها، کارشناسان خبره ای در حوزه میراث فرهنگی فعال هستند. همچنین شهرداری ها ضمن جلب حمایت مراکز دانشگاهی، به اجرای برنامه های مرمت و حفاظت از مواریث فرهنگی وتاریخی می پردازند. این در حالی است که به نظر می رسد در شهرداری های کشورمان زیرساخت های فکری و اداری برای صیانت از بافت های کهن شهرها به وجود نیامده است. چنانکه در برنامه های خود در جهت ساماندهی شهرها درنگاه به بافت های تاریخی شهر از واژه مفسده آمیز «بافت فرسوده» استفاده می کنند که به دنبال تذکرات مختلف صاحب نظران ، وزارت مسکن و شهرسازی در برابر به کارگیری این عبارت واکنش نشان داده و آن را ممنوع کرد. مشوق برای مالکان بافت های تاریخی کریمیان ادامه می دهد: در سیاست های تشویقی شهرداری در سال های اخیر مشاهده می کنیم که به مالکان خانه هایی که در بافت تاریخی قرار دارند، مشوق هایی داده می شود تا با تخریب و بازسازی منزل خود تا دوطبقه از پرداخت عوارض معاف باشند. در حالی که شایسته است شهرداری ها با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی و دانشگاه ها نسبت به شناسایی تمامی عناصر و اجزای معماری در بافت های تاریخی، مستندسازی و تعیین اولویت های حفاظتی واحدها اقدام کنند. براستی با توجه به این مسایل آیا می توان نسبت به حفاظت مواریث فرهنگی و تاریخی از سوی این دستگاه امید داشت؟ روند مخرب خصوصی سازی چند سالی است که شاهد واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی هستیم که از سوی صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی انجام می گیرد، چنانکه دریکی از تازه ترین موارد خبرهایی از واگذاری 10 بنای تاریخی استان مرکزی شنیده شد. آیااین روند می تواند این بناها را از تخریب محافظت کند؟ دکترکریمیان در پاسخ می گوید: متولیان میراث فرهنگی نیز در مواردی مدعی هستند که با واگذاری مواریث تاریخی و فرهنگی می توانند درزمینه حفاظت ازاین سرمایه های معنوی اقدام کنند. این امرنیز جای بحث دارد، زیرا به طورکلی هرگونه حرکت به سوی خصوصی سازی در حوزه مرمت، حفاظت و مطالعات مرتبط با مواریث فرهنگی مشکل آفرین است. وی با اشاره به وضعیت بناهایی که درتملک میراث فرهنگی قراردارد، می افزاید: با وجود آنکه این سازمان با ضعف ها وکاستی هایی در زمینه حفاظت از بافت های کهن مواجه است، اما باید پذیرفت که میراث فرهنگی تنها مرجع انجام این امور است و درحال حاضر از کارشناسان زبده ای در این زمینه بهره می برد. به این ترتیب اگر این کارشناسان کارهای چشمگیر و مؤثری انجام ندهند، به طور قطع خرابکاری نیز نمی کنند. ضرورت تشکیل یک شورا با توجه به آنچه بیان شد، این پرسش مطرح می شود که برای صیانت از بناهای تاریخی چه باید کرد؟ استاد باستان شناسی دانشگاه تهران می گوید: بارها در نشست ها ، مقالات و رسانه های گوناگون تأکید کرده ام که برای صیانت از مواریث فرهنگی وتاریخی موجود باید شورایی با عنوان «شورای عالی حفاظت از مواریث فرهنگی»در نهاد ریاست جمهوری تشکیل شود که مرکب از سازمان میراث فرهنگی ، وزارت مسکن وشهرسازی، سازمان اوقاف وامور خیریه ، تعدادی از شهرداری های دارای بافت تاریخی و برخی فعالان حوزه میراث فرهنگی باشد، چراکه درحال حاضر این دستگاه ها دچار پراکندگی هستند و تعامل سازنده وهمگونی با یکدیگر ندارند، بنابراین با تشکیل این شورا، اقدام های موازی، پراکنده و گاه مخرب، سامان یافته و با رویه ای علمی انجام می شود. حافظه تاریخی ما در دست کیست؟ دکتر کریمیان تأکید می کند: چند سال پیش در کنفرانس بین المللی «تحول شهر در ایران» (Urban change in Iran) که درلندن برگزار شد (و بنده نیز عضو کمیته علمی آن بودم) صاحب نظران تأکید داشتند که بافت های کهن شهرها حافظه تاریخی آن ها هستند و از آنجایی که هر گونه لطمه بر این حافظه به بی هویتی شهر منجر خواهد شد، بر صیانت از آن ها تأکید فراوان شد. حال چگونه درکشورما کارشناسان محترم سازمان برنامه و بودجه و نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی انتظاردارند این بافت های فرهنگی به دستگاه هایی واگذار شود که فاقد زیرساخت ها و کارشناسان و متخصصان آگاه هستند؟ آیا واقعاً عقلانی است که حافظه تاریخی شهرهای کهن کشورمان را در معرض چنین خطری قرار دهیم؟
یکشنبه ، ۱۵فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: قدس آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]