محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830086604
چرا - زاها حدید - اسطوره معماری جهان سومی ها شده است؟ + تصاویر
واضح آرشیو وب فارسی:قم پرس: مشرق نوشت: زاها حدید درگذشت. این خبری بود که به سرعت راه خود را در میان انبوه خبرها یافت و به موج عظیم رسانه ای برای ادای احترام و رثای این بانوی معمار بدل شد. تا آنجا که همه قشرهای مردم نیز این خبر را در گروه های غیر تخصصی و شبکه های اجتماعی دست به دست بازنشر می کردند. مگر زاها حدید که بود؟ چرا باید جامعه غیرحرفه ای ایران نیز او را بشناسد و در سوگ او جامه عزا بر تن کند؟ نسبت فرهنگی ما با زاها حدید چیست و در مسیر معماری ما چه جایگاهی دارد؟ و چرا زاها حدید محبوب جهان سومی هاست؟ زاها حدید کیست؟ زاها حدید (1950-2016) بانویی معمار و تبعه انگلیس و به گفته خود او، مسلمان بود که با طراحی حدود 940 پروژه در 44 کشور جهان (از جمله ایران)، در زمره مشهورترین معماران جهان بود که البته بخش عمده آنها اجرا نشدند. طرح های آزادانه و حیرت انگیزش از او پدیده ای ساخت که منبع الهام بسیاری از معماران جوان در دنیا و به ویژه ایران شد. وی در سال 1328 هجری در بغداد از مادری شیرازی به دنیا آمد و به همین سبب مسلط به زبان فارسی بود و همچنین پدری عراقی داشت که به او تباری عربی داد. او در دانشگاه آمریکایی بیروت به تحصیل ریاضی پرداخت و سیاق هندسی معماری او بر ریاضیات پیچیده ای بنا می شد که آن را در این دانشگاه به خوبی فراگرفته بود. معماری را در مدرسه AA لندن فراگرفت و در فرآیند زاها حدید شدن، ابتدا به شرکت OMA رم کولهاس رفت و سپس در همکاری با دفتر پاتریک شوماخر به آمیزه ای هیجان انگیز از فرم های پویا و بدیع در تلازم معماری، لنداسکیپ و زمین شناسی، دست یافت. وی در سال 1357 دفتر خود را در لندن با نام «معماران زاها حدید» تاسیس نمود. 16 سال بعد (1373)، ایستگاه آتش نشانی در پردیس ویترا در آلمان را طراحی کرد که برخلاف عمده کارهای او، اجرا شد و البته بعدها به دلیل ضعف های عملکردی تبدیل به گالری شد. به هرحال این بنا را باید آغاز زاها حدید دانست. زاها حدید با برنده شدن مهم ترین و معتبرترین جوایز معماری همچون پریتزکر پرایز 2004، جایزه استرلینگ و مدال طلایی ریبا یکی از پرافتخارترین زنان معمار بود و در لیست قدرتمندترین ها، خلاق ترین ها و حتی یکی از صد متفکر برتر هفته نامه تایم قرار گرفته است و در آخر، به خانه آخرتی که 65 سال آن را معماری کرده بود، شتافت. نورمن فاستر در واکنش به خبر درگذشت حدید، او را اینچنین معرفی می کند: «به گمان من مهمترین پیروزی زاها فرا رفتن از خیالات گرافیکی زیبای حاکم بر روحیه ی مجسمه سازانه ی آثارش و ساختن آن ها بود، واقعیاتی که برخی از منتقدینش را آشفته می کرد.» این مضمون به نکته دقیقی اشاره دارد. معماری مجسمه گونه! آشنایی زدایی راز جذابیت معماری تندیس گراست. بهره جستن از جوهره ی مجسمه سازی در معماری، پدیده ای نا آشنا و غریب را به چشم ناظر می کشاند و از جذابیت فیگوراتیو مجسمه سازی در معماری هزینه می کند. چراکه فرم های آشنا، چشم را به ورطه عادت کشانده اند و آشنایی زدایی از کاربر بنا و یا ناظر، لزوما «برخلاف آمد عادت» اوست و زدودن عادت ملازم است با جذابیت! فرم های بدیع، خلاقانه، متهورانه و شگفت انگیز در لحظات اولیه بسیار جذاب و چشم نوازند، اما این جذابیت همانند شیرینی آدامس های بادکنکی به زودی در ذایقه انسان فروکش خواهد کرد و هیجانی است که آتش آن فرو خواهد نشست. فرم در معماری حکایتی دیگر دارد، چراکه معماری ماندگارترین هنر است و بناهای چندهزارساله گواه این سخن اند و همین امر معماری را از برخوردهای هیجانی و لحظه ای و مدگرایی در فرم مبرا می کند و فرمی که تابع مد باشد، مانا نخواهد بود! با وجود روحیه ی گستاخانه و بی پروای معماری زاها حدید، امروزه او محبوب معماران جوان دنیاست و حتی دانشجویان معماری ایران نیز بیش از آنکه معماران وطنی و آثار معماری شهر خود را بدرستی بشناسند، زاها حدید را می شناسند و به مدد شبکه های اجتماعی، شتابزده آخرین طراحی های معماری و مد و کیف و کفش زاها حدید را باز نشر می کنند. عمده دانشجویان نسل جدید معماری ساکن تهران شاید حتی ندانند که میدان مشق کجاست؟ یا نام حتی چند بنا از فهرست 700 اثر ارزشمند معماری درون بافت تاریخی تهران را نمی دانند. اما حجم های درهم تنیده و تندیس وار زاها حدید منبع الهام طراحی آنها بوده! به راستی چرا او محبوب جهان سومی هاست؟ و چرا معماران جوان و دانشجویان جامعه ایرانی به آن علاقه دارند؟ بی تردید آن کس که غرب را با شیفتگی و از روی ولع و خودکم بینی و خودباختگی می نگرد، همواره غرب برای او منبع الهام است و هر اتفاقی که در معماری غرب بیافتد را به عنوان پدیده ای مطلق می بیند که از عالم بالا به سوی او نازل شده و در تمسک به ظواهر غرب عقده های اجتماعی خود را گشوده و دردهای درونی خود را تسکین می بخشد. حال آنکه هنر غربی نیز در پی تسکین درد فقدان حضور خدا در جامعه است. جوامع محروم در نگاهی غیرواقعی، تفاخر و غرور معماری غرب را بدل از نسخه ای شفابخش برای درمان معماری خود می یابند و درمان پیچیدگی های سبک زندگی جدید تحمیل شده به خود را در زدودن هنر و معماری و شهرسازی اصیل خود و جایگزینی ارمغان های غرب می بینند. طبقه فرادست جامعه نیز گرایش به معماری غرب را به مثابه پوزی روشنفکری اتخاذ می کند. نباید از نظر دور داشت که بیشترین محصلان معماری ایران را زنان تشکیل می دهند و در نگاه آنان که به طور افراطی همه چیز را از بعد جنسیتی تحلیل می کنند، زاها حدید الگوی موفق یک زن معمار است که با طراحی های خلاقانه و همچنین جوایز متعدد خود، انتقام ناکامی های زنان در دنیای زن ستیز را گرفته است. لذا او محبوب زنان جامعه حرفه ای معماری ایران نیز هست! آنان که به سنت ها و ریشه ها مقید نیستند و ارز ش های فرهنگ غربی را برای زیست خود برگزیده اند، به حکم متفاوت بودن و خاص بودن و برگزیده بودن، ارزش های معماری خود را می زدایند و با سطحی نگری تمام، هنرمندی را در متفاوت بودن می یابند، بی آنکه به لایه های عمیق هنر معماری نزدیک شوند و راهی به درون بجویند. لذا از آنجا که زاها حدید متفاوت است، مطلوب و محبوب است! برای قشر جدید بدنه کارشناسی جامعه نیز، معماری پدیده ای فانتزی و رمانتیک است که می توان با آن برخورد مد گونه کرد و به مثابه یک مد، به سوی معماری فلدینگ و دیکانستراکشن و ... شتافت و طراحی های تخیلی و موهوم آن را بر بستر نامتجانس فرهنگی خود نشاند. معماری از منظر آنان حتی پدیده ای گرافیکی و تصویری و سه بعدی است که همه چیز در آن ختم به رنگ و لعاب و نماسازی می شود و تمام! تندیس گرایان در معماری، آن را جولانگاهی برای نمایش و به رخ کشیدن فرم های بدیع خود یافته اند. غافل از آنکه معماری ابتدا به ساکن، وظیفه تامین فضایی برای تسکین و آرامش، در کنار تامین حوایج انسان را به دوش می کشد. ضمن آنکه یک فرم داینامیک، پرهیجان، سیال و جذاب در معماری فرم گرا و چالش های حجمی، در نهایت دچار برونگرایی است و دعوت به خودش می کند و در معماری زاها حدید، دعوت به یک خودِ تهی از معنا! زاها حدید چگونه معماری می کرد؟ معماری زاها حدید در درجه نخست، شالوده شکن و ساختارزداست، چرا که به فلسفه دیکانستراکشن (ساختارزدایی) ارجاع دارد. او برآمده از دوران گذار از مدرنیسم به وضعیت پست مدرن است و لذا ا در معماری خود، رویکردی آوانگارد دارد که با نفی فراروایت های معماری گفتمان جدیدی را در معماری رقم زد. شناخت فلسفه دیکانستراکشن، که سبک معماری دیکانستراکشن را پرورانده، ماهیت معماری او را هویدا می سازد. دیکانستراکشن زاییده ذهن ژاک دریدا، فیلسوف پست مدرن فرانسوی است. شاید هیچگاه معماری را به اندازه این سبک ، به یک گرایش فلسفی نزدیک نبینیم. فلسفه ای که ایهام، آشفتگی، ابهام، دوگانگی، عدم ثبات، تزلزل، فریب و عدم سودمندی را در پی دارد و شاید یکی از همین تناقض ها و دوگانگی های معماری زاها حدید، برنتافتن زمینه گرایی پست مدرن باشد! چراکه اندیشه پست مدرنیسم، اساسا زمینه گراست و این تناقض وجود دارد که چرا زاها حدید که در تمام اقلیم ها و قاره ها طراحی کرده، همه بناهای او شبیه یکدیگرند و تابع تفاوت های اقلیم و بوم و فرهنگ مناطقی که در آن به معماری پرداخته، از شرق تا غرب عالم نیستند و بنایی که در کامبوج می سازد، همانگونه طراحی می شود که در قلب نیویورک! فاز دوم برج میلاد، طراح: زاها حدید دیکانستراکش، یک ویژگی دیگری به معماری زاها حدید می بخشد. زدودن معنا برای آزادی صورت از قید آن! اساسا معماری واجد سه ساحت است. ساحت اول سرپناه است که ما را از گزند بلایای طبیعی محفوظ می دارد. ساحت دوم، ساختمان سازی است که همه نیازها و کاربری های لازم ساختمان را به خوبی تامین می کند و ساحت سوم، انتقال معناست. معماری همچون سایر هنرها در حکمت هنر اسلامی زیر سایه معنا تعریف می شود و هنرمند آن است که در سلوک و عروج خود به عالم بالا به شهود معنا دست یابد و در محاکات آن، صورتی تنزیل یافته از آن حقیقت متعال را به زبانی زمینی زیر سایه اسم حضرت مصور، تصویر کند. لذا معماری تنها به ساحتی تعلق می گیرد که صورتی از یک معنا باشد! زدودن معنا از معماری ملازم نفی معماری است. بگذریم از آنکه بدلیل خاصیت مجسمه گونه و تندیس گرایی معماری زاها حدید، گاهی حتی عملکردها و کارکردهای بنا را تامین نمی کند و آن بنا صرفا به مجسمه ای جذاب بدل می شود که به دلیل فرم بدیع آن از جذابیت برخوردار است. معماری زاها حدید، تعریف هنر از افلاطون و ارسطو که هنر را در محاکات و ممسیس می دانند و سپس بندتو کروچه و تولستوی که آن را در انتقال احساس می دانند، تا کلایو بل که هنر را خلق فرم معنادار می داند، را در می نوردد و به تعریف هنر از منظر مونرو بردزلی آن هم به صورت بسیار محدود و مقید نزدیک می شود، که هنر ایجاد جذابیت از طریق انتقال یک تجربه زیباشناسانه است. بگذریم که این تعریف، به دلیل آنکه بازه ای بسیار گسترده را شامل می شود و می توان زیبایی را به صورت متکثر به همه چیز و همه کس نسبت داد، محل جدال نظریه پردازان است. به هر تقدیر می توان هنر زاها حدید را «ایجاد جذابیت از طریق انتقال یک تجربه زیباشناسانه» دانست. اما مگر معماری کاربردی ترین هنر نیست که می بایست در عین معنادار بودن و تبدیل معنا به محسوسات، به نیازهای بسیاری پاسخگو باشد؟ و مگر هر چیز غریبی را می توان به خلاقیت هنری نسبت داد و هر خلاف آمدعادتی را هنر دانست؟ معمای زاها حدید از طریق تاخوردن و خزیدن لایه ها بر روی هم فرم می گیرد که گاهی بی پروا و آزاد برمی خیزد و نرم و سیال فرومی نشیند. این لایه ها به معماری فولدینگ (folding) مشهور است که به خاستگاه فلسفی خود ارجاع دارد. فولدینگ که حاصل ذهنیات ژیل دلوز، فیلسوف پست مدرن فرانسوی است، ابهام انگیزی، عدم وجود ارجحیت در هیچ چیز، نفی سلسله مراتب عمودی و تاکید بر حرکت افقی را به دوش می کشد و همه اینها مبنایی برای ریزوم وارگی در فرم شد. مولفه هایی که به وضوح ویژگی های معماری زاها حدید را شکل می دهند. هتل فرشته پاسارگاد در منطقه الهیه در شمال شهر تهران، طراح: زاها حدید برخی از منتقدان، عدم وجود ارجحیت در معماری زاها حدید را به تلاش او برای برابری جنسیتی در معماری و مظلوم نمایی زنانه او در جهت جلب طرفداران بیشتر خود نسبت می دهند. تا جایی که استیفن بلی در نقدی طعنه آمیز معتقد است او خود را به نماد مظلومیت و تبعیض جنسیتی علیه زنان بدل کرده است. چیزی که به جهانی شدن او کمک می کند! بیلبورد طراحی شده برای خیابان های لندن توسط زاها حدید طرح برنده زاها حدید برای شهر نمایشگاهی قاهره پس از بستر فلسفی، خاستگاه اقتصادی معماری زاها حدید را نیز باید کاوید. آغاز زاها حدید مقارن با بازتولید اقتصاد لیبرالی در غرب دهه 70 است. دوره ی رونق پس از رکود در اقتصاد نئولیبرالی که با مولفه هایی همچون، مقررات زدایی، خصوصی سازی و عقب نشینی دولت از تامین اجتماعی، سرمایه داری جدید، فروپاشی قدرت های اقتصاد دولتی و جهانی سازی و هضم اقتصادهای دیگر در اقتصاد هژمونیک نئولیبرالی شناخته می شود. به تبع بال و پر گرفتن نئولیبرالیسم و اقتصاد کاپیتالیستی، معماری نیز جولانگاه برژواها در نظام سرمایه داری شد. روحیه معماری مسرفانه، فخرفروش و متظاهرانه زاها حدید نشان از تعلق معماری او به طبقه ای اجتماعی دارد که نسبت به سرمایه و هزینه های ساخت بی تفاوت است و به طرزی آمرانه، باید تکنولوژی ساخت، به خدمت طرح های متهورانه و نظرات مستبدانه او درآید. آنچنان که در اواخر عمر، او را با لحنی کنایه آمیز، معمار حیاط خلوت دیکتاتورها نامیدند. چراکه تنها با سرمایه دیکتاتورها ساخت طرح های او ممکن می شد. اتلاف فضا به نفع شکل گیری بداعت های فرمال با هزینه هنگفت را تنها با اقتصاد سرمایه داری می توان ترجمه کرد. این اتکای به سرمایه عظیم و بی تفاوتی نسبت به هزینه بالا، لاجرم به عدم توجه به الگوهای فرهنگی، اقلیم، بوم و محیط اجتماعی نیز انجامید و معماری او را به طرزی خودخواهانه، با قالبی واحد در سراسر جغرافیا مستولی نمود. فرمِ رها و سیال معماری او که گویی تاویلی زاهاحدیدی از آزادی های اجتماعی است، تبعاً ریشه در فرهنگ اباحه گری و رهایی از هرگونه تقید و تعهد در لیبرالیسم دارد که انسان را یله و رها در پهنه ای از مباحات لامنتها می خواهد. در نگاه انسان شناسانه او، انسانیت مفهومی سیال و آزاد است که در یک تکامل تاریخی داروینیستی یا آزاد بلوغ کرده است و به تبع این مفهوم، فضای زندگی او نیز تنازعی قدرت طلبانه برای بقا و انطباق با شرایط دنیای جدید را می طلبد. لذا تاریخ و سنت و گذشته و زمینه را محکوم به فنا می داند. اما از کجا می توان مطمین بود که این سیر تکامل، بر مسیر رشد و بر معیارهای کمال حقیقی انسان استوار است؟ این نوگرایی که معماری زاها حدید ما را به آن دعوت می کند نگاهی از سر کرامت و مفاهیم رفیع به انسان ندارد! کارخانه نساجی قدیمی بلگراد بازسازی شده توسط زاها حدید؛ این ساختمان های نمادین به مناسبت استمرار امضاء جنبش مدرنیته در شهر بلگراد (پایتخت صربستان) در اواسط قرن بیستم ساخته شده بود. معماری زاها حدید مسئولیت اجتماعی ندارد و بیش از همه وامدار حاکمیت سرمایه است. لذا معماری تندیس وار، فرم گرا و ناکارآمدی است که بدور از نیازهای واقعی جامعه شکل می گیرد و خود را موظف به پاسخگویی به مسایل روز معماری در تناسب با زندگی شهری و در مقیاس شهر نمی بیند. تا جایی که نگاه نئولیبرالیستی او به تقابل با توسعه حقوق عمومی در شهر برمی خیزد و به طرزی عوام فریبانه و ظاهرفریب به تحقیر فرودستان و لایه های حذف شده ی جامعه از منظر طبقه ی فرادست می پردازد. سخن آخر در پایان باید گفت معماری نئولیبرالیستی، تندیس وار، ظاهرگرا، فرمالیستی، ناکارآمد و عوام فریبانه زاها حدید دردی از معماری امروز ما را مداوا نخواهد کرد و جامه ی عزایی که نوباوگان معماری در سوگ او به تن کرده اند نشان از عمق التقاط، خودباختگی، دیگرشیفتگی و سطحی نگری در معماری ما دارد و نشانه ای است که اگرچه فروکش خواهد کرد اما تا ریشه هایش باقی است، بیماری التقاط نیز معماری اصیل و ارزشمند ما را به محاق خواهد برد. نشانه ای از استیلای غرب بر معماری معاصر ما!
یکشنبه ، ۱۵فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: قم پرس]
[مشاهده در: www.qumpress.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 27]
-
گوناگون
پربازدیدترینها