واضح آرشیو وب فارسی:روزنامه ستاره صبح: الهام علی اف، رییس جمهور آذربایجان ماه گذشته به تهران سفر و با حسن روحانی، همتای خود دیدار کرد. 2 رییس جمهور 11 تفاهم نامه در بخش های مختلف از جمله انرژی، اقتصاد و حمل و نقل به امضا رساندند. به نظر می رسد زمان این دیدار از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد، به دلیل آن که پس از لغو تحریم های بین المللی علیه ایران، کشورهای حوزه قفقاز جنوبی خواستار بهره مندی از فضای جدید به وجود آمده در اقتصاد منطقه از طریق همکاری های فشرده هستند. این همان چیزی است که به وضوح برای جمهوری آذربایجان صدق می کند. هرچند از تفاهم نامه های امضا شده بین ایران و آذربایجان جزییات اندکی در دسترس افکار عمومی است، بنابراین گزارش هیچ گاه به مشی همکاری بین باکو و تهران و همچنین به نحوه رقابت های منطقه ای اشاره نمی کند. توافق کلیدی دوجانبه ای که توسط علی اف و روحانی امضا شد، در برگیرنده چارچوب توافق در ایجاد هماهنگی بین شبکه های راه آهن است که به موضوع اتمام کریدور حمل و نقل شمال و جنوب ارتباط دهنده آستارا در جمهوری آذربایجان با رشت و قزوین در ایران می پردازد. این راه آهن در انتهای مسیر خود ایران و آذربایجان را به روسیه متصل خواهد ساخت. برای جمهوری آذربایجان، منافع اقتصادی یکی از عوامل کلیدی است. بر اساس برآوردها، فاصله حمل و نقل و تحویل بار 3 برابر کمتر و قیمت تحویل از طریق این کریدور رقابتی تر خواهد گردید. اما این نیز مهم است که به اهمیت ژئوپولیتیک این تفاهم نامه توجه داشته باشیم. دهلیز حمل و نقل شمال و جنوب اساسا هرگونه بحث اقتصادی ممکن برای ایجاد پیوند بین راه آهن بین ایران و ارمنستان را تضعیف می کند. هزینه کلی پروژه پیشنهادی راه آهن ایران و ارمنستان نزدیک به کل بودجه سالانه کشور ارمنستان است. کریدور حمل و نقل شمال و جنوب نه تنها ارمنستان را دور می زند که به روسیه متصل می شود، در نتیجه امکان بازگشایی راه آهن روسیه و گرجستان از طریق آبخازیا که مسکو اصرار به انجام آن دارد را از بین می برد. مسیری که سبب ایجاد رقابت با راه آهن جدید شرق و غرب که از باکو به شهرستان ترکیه ای قارص از طریق تفلیس (راه آهن باکو تفلیس قارص) گذز می کند، می گردد. طی دیدار رییس جمهور علی اف از تهران، تفاهم نامه مهم دیگری در خصوص ساخت و ساز و بهره برداری از نیروگاه های برق آبی امضا شد. با این حال، در نزد افکار عمومی بر جنبه های دیگر همکاری های انرژی مانند تفاهم نامه پیرامون توسعه مکانیسم دوجانبه «مبادله نفت» تاکید گردید. این نوع از مبادله نفت بین ایران و جمهوری آذربایجان تنها یک بار آن هم در طول جنگ روسیه و گرجستان در سال 2008 به کار گرفته شد. هنگامی که مسیر صادراتی غرب باکو (خط لوله نفت باکو- تفلیس- جیهان) به طور موقت بسته شد، جمهوری آذربایجان نفت خام خود را از طریق بندر ایرانی نکا، در دریای خزر صادر و در عوض ایران از طریق خلیج فارس همین میزان نفت را به مشتریان خارجی جمهوری آذربایجان عرضه می کرد. با این حال، ایجاد چنین میکانیزمی از مبادله نفت در بلندمدت برای باکو با توجه به اینکه در حال حاضر هیچ مانعی بر سر صادرات آذربایجان به غرب وجود ندارد، سودمند نیست. یکی از مقامات آذربایجانی گفت که این تفاهم نامه ممکن است در برگیرنده عرضه بنزین به ایران در ازای خرید نفتا و گاز مایع از جمهوری اسلامی باشد. با این حال، فراتر از مبادله نفت، ممکن است جنبه های امیدوار کننده تری وجود داشته باشد. شرکت دولتی نفت آذربایجان (سوکار) چند تفاهم نامه با شرکت ملی نفت ایران و شرکت سرمایه گذاری غدیر در تهران با هدف ترسیم محدوده اکتشاف مشترک در دریای خزر به امضا رساند. شرکت ایرانی حفاری شمال که متخصص در اجرای پروژه های دریای خزر است، علاقه خود را برای این همکاری اعلام کرده است. این امر به این دلیل مهم است که شرکت حفاری شمال در حال انجام فعالیت های حفاری در بخش دریایی میدان نفت و گاز سردار جنگل است. این میدان دریایی در سال 2012 کشف گردید و دقیقا میان آب های سرزمینی آذربایجان و ترکمنستان و نه در محدوده ایران واقع شده است. با این وجود، ایران با استفاده از اهرم سیاسی و نظامی خود برای کشف این میدان نفت و گاز جدید که ممکن است در بردارنده بالقوه 10 میلیارد بشکه نفت خام باشد به اکتشاف این میدان پرداخته است. به غیر از میدان دریایی سردار جنگل، ایران و جمهوری آذربایجان پس از یک رویارویی در سال 2001 همچنین بر سر مالکیت میادین البرز (آراز- آلوف- شرق) اختلاف دارند. از آن زمان، چندین تلاش ناموفق برای رسیدن به یک راه حل داشته اند. تهران این میادین مورد مناقشه را مورد ارزیابی قرار داده و برای اکتشاف در انتظار حل وضعیت حقوقی دریای خزر به سر می برد. بنابراین، توپ در زمین ایران است. ایران نیاز به ترسیم مجدد «خط قرمز» خود در ارتباط با اکتشاف میادین نفت و گاز مورد مناقشه و رسیدن به توافق مالکیت با آذربایجان است. بدون چنین توافقی در مالکیت، برای تهران مناسب تر است تا به یک سرمایه گذاری مشترک که به طور موثری به قانونی کردن ادعای ایران در این 2 میدان کمک خواهد کرد موافقت نماید، برای آذربایجان، با توجه به تلاش های کنونی اقتصادی و نیاز به عرضه گاز اضافی، این نوع از همکاری می تواند دارای مزایای قابل توجهی برای کشور باشد. نگاهی به چارچوب وسیع تر منطقه ای سفر رییس جمهور آذربایجان به ایران، 2 تحول مهم را بیشتر از ایران به سود روسیه رقم می زند. از یک طرف، روسیه استفاده از مذاکرات حمل و نقل ایران و آذربایجان را بهانه ای به منظور پیشنهاد یک نشست 3 جانبه وزرای خارجه خود خواهد کرد. چنین قالب 3 جانبه از مذاکرات (ایران،جمهوری آذربایجان و روسیه) شبیه آن چیزی است که با برند سیاست خارجی ترکیه در منطقه مشهور است. با توجه به بن بست فعلی در روابط روسیه و ترکیه، همراه با نگرانی خود تهران نسبت به آنکارا، این توسعه که به نظر می رسد یک ابتکار عمل مشترک بین مسکو و تهران باشد، با تضعیف دیپلماسی فعال ترکیه در قفقاز جنوبی هدف گذاری شده است. باکو در این رابطه از فضای کوچکی برای مانور برخوردار است. از طرف دیگر، موقعیت جمهوری آذربایجان در خصوص مداخله در سوریه در حال تبدیل شدن به یک سوال مهم است. تا به حال، باکو هیچ ضرورتی را برای پیوستن به هیچ یک از ائتلاف های ضد تروریستی در منطقه، از جمله ائتلاف عربستان سعودی و ترکیه ندیده است. در طول سفر علی اف به ایران، موضوع سوریه نیز مورد بحث قرار گرفت. یک روز بعد، پوتین و علی اف تلفنی در مورد مسئله سوریه به بحث پرداختند. همه این ها نمایانگر این است که تهران و مسکو هر دو امیدوارند که باکو، خود را در جبهه عربستان و ترکیه قرار نداده و یا حداقل در بدترین حالت، بتواند وضعیت بی طرفی خود را حفظ کند. سفر رسمی اخیر رییس جمهوری آذربایجان به ایران که با تفاهم نامه جدیدی همراه بود در برگیرنده منافع اقتصادی این کشور در آینده نزدیک خواهد بود. با این حال، تحولات قبل و بعد از دیدار نشان می دهد که منافع گسترده تری به جریان افتاده است. ناظرین به وضوح شاهد این موضوع هستند که تهران و مسکو در پی استفاده از پروژه های اقتصادی برای تقویت موقعیت سیاسی خود در منطقه هستند. منبع: تارنمای اویل پرایس برگردان: علی اصغر شهدی
شنبه ، ۱۴فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روزنامه ستاره صبح]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 41]