واضح آرشیو وب فارسی:وارث: وارث: در طول تاریخ، بسیاری از ادیان و مکتب ها راه رسیدن به سعادت و جاودانگی را ایمان دانسته اند، از جمله در مسیحیت بر این نکته پافشاری شده است که تنها مؤمنان اهل نجات و رستگاری هستند. همچنان که از دینداران خواسته شده است تا ایمان خود را افزایش داده و از منافع و ثمرات آن بهره مند شوند. در احادیث، دعاها و تعقیبات به جا مانده از حضرت فاطمه (س) نیز مباحث مربوط به ایمان از بُعد معرفتی مطرح شده اند، در خطبه معروف آن حضرت هم به مرزبندی میان ایمان، کفر و نفاق در بُعد سیاسی ـ اجتماعی آن اشاره شده است. همچنان که در برخی دیگر از روایات آن حضرت نیز آثار اجتماعی ایمان مورد توجه قرار گرفته اند. حکمت فاطمی بازتابی از آموزه های قرآنی است. در این حکمت که با برخورداری آن حضرت از عصمت و ایمانی عمیق برخاسته است، هر چند مفهوم ایمان به صراحت تعریف نشده است، ولی با تأمل در سخنان و دعاهای ایشان و نیز مقایسه آن با دیدگاه های ارائه شده از سوی اندیشمندان می توان به ماهیت و عناصر آن از نظر آن حضرت پی برد. برای فهم درست دیدگاه حضرت فاطمه (س) درباره حقیقت ایمان بررسی همه جانبه تمامی سخنان ایشان ضروری است. در یک نگاه کلی، آنچه از سخنان آن حضرت می توان دریافت، این است که ایمان ـ جز مرحله نهایی آن ـ دستاوردی انسانی و فعلی اختیاری است، هر چند فراهم آمدن مقدمات آن به لطف الهی صورت می گیرد. از این رو، حضرت فاطمه (س) آن را تکلیفی از سوی خداوند دانسته و می فرماید: خداوند ایمان را واجب کرد تا شما را از شرک پاک کند. تعبیر فرض بیانگر تکلیف انسان در فراهم آوردن بینش و رفتار لازم برای نیل به ایمان و تحکیم پایه های آن به منظور رهایی از انواع شرک است. با توجه به این فراز و نیز سخن دیگر ایشان که تحریم شرک را برای دستیابی به اخلاص لازم دانسته اند: «حرم الله عز و جل الشرک اخلاصا له بالربوبیة». می توان دریافت که ایمان از نگاه آن حضرت راهی است که انسان را هم از شرک در عبادت و هم از شرک در اطاعت رها ساخته و او را به توحید ناب و اخلاص در ربوبیت رهنمون می سازد، به گونه ای که کسی جز خدا را در امور مؤثر نمی داند. بدون چنین ایمانی انسان در دایره شرک قرار می گیرد. شرک، آسیبی بود که جامعه عرب جاهلی تازه مسلمان با آنان روبه رو شده و حضرت فاطمه (س) نیز در خطبه مشهور خود به آن اشاره کرد، چنانکه در فراز نخست از سخنان خود به شرک در عبادت اشاره دارد. آن حضرت در این بخش، ایمان را پایه اولیه سخن خویش قرار داده، سپس به نماز، روزه، زکات، حج و دیگر واجبات می پردازد. این بدان معناست که آن حضرت به مفهوم عام ایمان نظر دارد، زیرا با پذیرش اسلام، تطهیر از شرک عبادی تحقق می یابد، هر چند ممکن است که انسان همچنان در شرک اطاعت باقی بماند، چرا که در آیه 106 سوره یوسف آمده است: «و ما یومن اکثرهم بالله الا و هم مشرکون» به تصریح امام باقر (ع) یا امام صادق (ع) این بخش از آیه ناظر به مخالفت در اطاعت است. فراز دوم از سخن آن حضرت ناظر به شرک در اطاعت است دلیل اصلی این برداشت، استشهاد حضرت فاطمه (س) به آیه 102 سوره آل عمران است: ای کسانی که ایمان آوردید! آن گونه که شایسته پروا از خداست از او پروا کنید و نمیمیرید مگر در حالیکه مسلمان باشید. از سوی دیگر، حضرت فاطمه (س) در خطبه خود به دو وجهی بودن منشأ ایمان اشاره می کند آنجا که در فراز آغازین خطبه فدکیه، جوهره اصلی ایمان را بیان می فرماید: شهادت می دهم که جز خدای واحد، خدایی نیست و شریکی ندارد. این کلمه ای است که اخلاص را تأویل آن قرار داد و دل ها را با مفهوم توحید همراه ساخت و دریافتش را برای خرد روشن کرد. برابر این فراز از خطبه، اخلاص و توحید که به نظر آن حضرت، جوهره ایمان است؛ هم ریشه در فطرت و قلب آدمی دارد و هم در عقل و فکر او. بنابراین در نگاه آن حضرت ایمان مورد پذیرش اسلام، به اقناع روحی و عقلی نیازمند است. با توجه به مجموع این سخنان می توان دریافت که جوهره اصلی ایمان و وجه تمایز از کفر در نگاه آن حضرت التزام درونی و قلبی است که امری اختیاری بوده و مورد تکلیف قرار می گیرد و معرفت عقلانی مقدمه و راهی برای دستیابی به آن التزام درونی است. چنین ایمانی افزون بر اعتقاد قلبی با آثار بیرونی همراه خواهد بود. /1102001307
شنبه ، ۱۴فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: وارث]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]