واضح آرشیو وب فارسی:یزد هنر: وفای به عهد سفالگر میبدی با نقاشی خورشید در آثار هنریش+عکس سفال و سفالگری در میبد قدمت بسیار طولانی دارد و پیشینه ی آن به قبل از ورود اسلام به ایران نیز باز می گردد چرا که سفال های ساخت میبد از ظرافت و کیفیت بالایی برخوردار است و رسیدن به این درجه از استادی، زمان زیادی را می طلبد. سفال و سفالگری در میبد قدمت بسیار طولانی دارد و پیشینه ی آن به قبل از ورود اسلام به ایران نیز باز می گردد چرا که سفال های ساخت میبد از ظرافت و کیفیت بالایی برخوردار است و رسیدن به این درجه از استادی، زمان زیادی را می طلبدبه گزارش یزد هنر ؛ نخستین روزی که انسان های اولیه بر دیواره غارها آثار حکاکی خود را با اقتباس از شکار حیوانات و دیگر چیزها به وجود آوردند و ابزار سنگی مورد نیاز برای شکار و زندگی آن روز خود را با دستان خود شکل دادند، صنایع دستی در کره خاکی متولد شد . نیاز مصرفی بشر اولیه موجب شد که مصنوعات مورد احتیاج خود را با استفاده از مواد اولیه موجود در طبیعت و به شکل دست ساز به وجود آورد و یکی از قدیمی ترین رشته های فعالیت بشر یعنی صنایع دستی، رو به رشد نماید. البته این روزها نیز به رغم پیشرفت در تولید ملزومات زندگی، صنایع دستی عنصر بسیار مهم و حیاتی است و رونق آن موجب توسعه پایدار کشور می شود و در واقع بازتاب ذوق، سلیقه، سنن و آداب و رسوم اهالی هر منطقه است. سفال و سفالگری در میبد قدمت بسیار طولانی دارد و پیشینه ی آن به قبل از ورود اسلام به ایران نیز باز می گردد چرا که سفال های ساخت میبد از ظرافت و کیفیت بالایی برخوردار است و رسیدن به این درجه از استادی، زمان زیادی را می طلبد. وجود آثار زیبا و قابل توجه از سفال های مدل چینی مربوط به دوره آل مظفر نیز خود تاییدی بر رونق هنر صنعت سفالگری در این دوره در میبد بوده است. سفال میبد به علت دارا بودن طرح ها و نقوش خاص خود که بیشتر دارای جنبه نمادین بوده و ریشه در آیین های کهن دارد همانند طرح خورشید خانم، ماهی، مرغ و 2 2نوع طرح دیگر از جمله سفالهای مطرح ایران است و این نقوش هستند که هویت خاصی را به سفال میبد بخشیده اند به صورتی که طرح خورشید خانم در سال 1 9 7 1برنده جایزه نمایشگاه بین المللی مونیخ برای یکی از هنرمندان میبد گردید. یکی از علل رواج سفالگری در میبد را می توان وجود زمین ها و تل های رسی دانست به نحوی که وجود سفالگری در میبد با موقعیت زمین شناسی و جغرافیایی آن ارتباط مستقیم دارد و به عبارتی وجود خاک رس مرغوب و معادن سیلیس و کائولن در اطراف میبد به همراه ویژگی های خشکی و کویری بودن منطقه، خود دلیلی بر اهمیت در رونق صنایع سفال و چینی سازی در میبد بوده است. شیلا شیخی کارشناس صنایع دستی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا می گوید: نگارهای ظروف سفالی در میبد به 70 نوع می رسد و شاید بتوان گفت که نقش ها در سفالینه های میبد در واقع تاریخ مصور میبد هستند زیرا تمام مظاهر زندگی مردم را به تصویر کشیده اند و جلوه های متفاوتی از پوشش گیاهی و حیوانی، مرغ و ماهی، نگارهای باستانی همچون "خورشیدخانم" و حتی خوراک، پوشاک و مفروش مردم را عرضه کرده اند. وی ادامه می دهد: «جی کلاک» در صنایع دستی کهن ایران، نقوش خاص تر سفالگری یزدی(میبد) را شامل نقوش "خورشیدخانم"، "کبوتر"، "ماهی"، "اسب سوار" و "پادشاه" معرفی می کند. شیخی همچنین عنوان می کند: "میشلین سانتلیور" که در سال 1971 میلادی، تحقیقی را در سفالگری میبد به انجام رسانده است، در بررسی نقوش کهن فراموش شده و نقوش رایج یک تقسیم بندی انجام داده اند که برحسب نوع شکل شامل نگارهای گیاهی(نظیر گل دار، بندساعتی، گل سفیدی و غیره)، نگارهای هندسی(تخته دری، بالاخانه ای، تهرانی و غیره)، نگارهای میوه ها(گلابی دار، آلبالویی و مشهدی)، نگارهای حیوانات (نظیر پنجه گربه ای، ماهی و شیر)، نگارهای طبیعت ( مانند کوه دار) و نگارهای چهره نظیر خورشیدخانم، شرح داده است. وی اظهار می کند: در سفال های میبد با نوعی متن و حاشیه روبرو هستیم به عبارتی روی ظروف، حاشیه و متن مشخص می شود و روی هر قسمت، نقوش مخصوص به خود گنجانده شده و مرز بین نقوش حاشیه و متن نیز با خطوط نازک و کلفت که اثر حرکت قلم مو است از همدیگر جدا می شود. این کارشناس یکی از نکات قابل توجه روی سفال های قدیمی به خصوص بر روی ظروف نانی(سفید) را سال تهیه و نام سفالگر عنوان می کند و می گوید: این مشخصات را معمولاًدر ته ظروف یا پشت آن در قسمت های دیگر مشاهده می کنیم. وی ادامه می دهد: یکی از وجوه مشخص این ظروف، داشتن نشان یا امضاء سازنده آن است که هنوز در ظروف دست ساز مراعات می شود و معمولاً این نشان ها در ته ظرف از داخل یا از بیرون با قید کلمه "عمل" همراه است و در بیشتر موارد تاریخ ساخت هم ذکر می شود و گاه سازنده بدون هیچ پیشوند یا پسوندی فقط نام خود را نقش می کند. شیخی بیان می کند: البته پس از رواج شناسنامه و گرفتن نام خانوادگی، سازندگان تنها با نام خانوادگی یا نام و نام خانوادگی، آثارشان را امضاء می کنند. وی با بیان این که یکی از نقش های رایج در سفالگری امروز، نقش "خورشیدخانم" است که از نقوش اصلی سفال میبد است، تصریح می کند: این نقش در سفالینه های میبد بسیار چشم نواز و جالب توجه است به نحوی که این خورشید چشمانی بادامی، ابروهای پیوسته و بیضی کشیده دارد و اشعه های خود را نیز به طور منظم به اطراف پخش می کند که اشعه هایش کوتاه و بلند می شوند و همه جا را در برمی گیرند. به گفته این پژوهشگر، خورشیدخانم در نقوش سفالی میبد یادآور خورشید تابنده و قدرتمند و ملکه کویر که قدرت مسلطش را قرن ها بلکه هزاره ها در این سرزمین گسترانده، است و سفالگر کویر به خوبی پیمان خود و سرزمینش با خورشید را در وسط بشقاب هایش نقاشی می کند. وی می گوید: در گذشته اعتقاد بر این بوده که دنیا از هفت طبقه و هفت اقلیم تشکیل شده و خورشید بر مردم هفت اقلیم می تابیده است و دارای هفت مرحله بوده که یکی از آنها آئین میترائیسم(مهر پرستی) است. وی اضافه می کند: حدود چهار هزار سال پیش که چندگانه پرستی رواج داشت، خورشید به عنوان یکی از ارکان پرستش به شمار می آمده و به قولی در منطقه ی کویری یزد و میبد به خاطر خودنمایی بیشتر خورشید، این روشنایی و نور مورد توجه مردم به خصوص سفالگران و کاشی سازان قرار گرفته و به صورت خورشید هفت شاخه که نشانه ی اقتدار آن بر روز هفت اقلیم بوده، ترسیم شده است. شیخی در ادامه به ویژگی تصویری نقش خورشیدخانم اشاره و اظهار می کند: به علت آن که این نقش کاربرد تزئینی داشته، تنوع در آن بیشتر احساس می شود به نحوی که بیشتر در وسط ظروف قرار می گیرد و غالباً تزئینی دیگر مانند ماهی و پرنده در اطراف آن نقاشی می شود. وی می گوید:به غیر از شعاع های نورانی اطراف گردی صورت خورشیدخانم که تقریباً انتزاعی است، بقیه نقش که همان حالت چهره را دارد، کاملا طبیعی و نزدیک به یک چهره واقعی ترسیم شده و شعا ع های نورانی اطراف خورشید معمولاً با خطی بلند و در هفت جهت قرار گرفته که ما بین آنها خطوط کوتاهتری فضای خالی را پر کرده است. این کارشناس عنوان می کند: در مجموع باید یادآور شد که نقوش سفالینه ها از قرون و اعصار کهن از سنت ها و آداب خاص پیروی کرده است و به نوعی مبین آداب، عقاید و افکار سازندگان آن است. نقوش و نگاره های سفالین بیشتر از جهان مادی و طبیعت و پدیدهای عمیق سرچشمه گرفته است. "محمدرضا دهقان مهرجردی"معاون صنایع دستی استان هم در این خصوص بیان می کند: صنایع دستی استان به ویژه صنعت سفال جلوه ای از هنر، فرهنگ و تمدنی است که روح هر بیننده ای را در نقوش و ظرافت خود غرق می کند و این از اعجاب هنر یک میبدی است که گردشگران را متمایل می کند تا آن را به عنوان سوغات این کهن شهر تاریخی به ارمغان ببرند. وی با اشاره به این که شاید یکى از قدیمى ترین صنایع دستى ایران، سفالگرى باشد، اظهار می کند: نخستین کوره هاى پخت گل خام که در ایران پیدا شده به هزاره هشتم قبل از میلاد و دوره نو سنگی مربوط است. وی ادامه می دهد: همچنین در استان یزد سابقه سفالگری به دوره مس سنگی میانه و متاخر و هزاره پنجم قبل از میلاد باز می گردد و لیکن اوج شکوفایی هنر سفالگری بعد از اسلام متعلق به دوره آل مظفر است که به علت علاقه حکمرانان آل مظفر به این هنر، کارگاه های سفالگری در اکثر مناطق تحت حکمرانی رواج داشته که نمونه هایی از این سفال ها در اکتشافات مربوط به آن دوران به دست آمده است. دهقان عنوان می کند: در شهرستان میبد سفالگرى از سالهای دور رایج بوده و در حال حاضر هم شهرک سفال و سرامیک میبد مورد بازدید جهانگردان داخلی و خارجی است که در آن انواع ظرف ها و اشیای سفالین توسط هنرمندان تولید و عرضه مى شود و از این رو، این شهر به عنوان مرکز مهم سفال و سرامیک استان محسوب می شود و عمده فعالیتهای سرامیک در آنجا متمرکز شده است. وی گفت: هنر سفالگری در استان یزد به ویژه شهر میبد با طرح های ویژه از حال و هوای کویر نشأت گرفته است. این مقام مسئول، "خورشید خانم" و"مرغ و ماهی" را از نقش های اصیل سفال و سرامیک میبد ذکر و اضافه می کند: در این نقش ها که شهرت فراوان دارند، خورشید سمبل آفتاب درخشان کویر، مرغ نماد گونه ای از گنجشکان نواحی کویری و ماهی کنایه از کم آبی این سرزمین است. معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان تصریح می کند: توسعه و گسترش هنر و صنعت سفالگری می تواند به گردشگری استان رونق خاصی ببخشد. به گفته دهقان، هم اکنون تعداد 40 کارگاه سفالگری در شهرستان میبد فعال هستند که موجب اشتغال حدود250 نفر شده است.
یکشنبه ، ۸فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: یزد هنر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 85]