واضح آرشیو وب فارسی:ذاکرنیوز: بنای تاریخی عمارت مفخم که به "ایچری" مشهور است به عنوان بزرگ ترین و شاخص ترین اثر معماری دوران قاجار در خراسان شمالی و در شمال شهرستان بجنورد واقع شده است که همه ساله در ایام نوروز گردشگران زیادی را به جذب خود می کند.به گزارش ذاکرنیوز از بجنورد ، در دوران قاجار عمارت مفخم همراه با بناهای دیگر ازجمله آیینه خانه، کلاه فرنگی، حوض خانه و سر در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل می داده اند. بنای عمارت در سال 1300 ه. ق هم زمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یار محمدخان شادلو، معروف به سردار مفخم ایلخان طایفه کرد شادلو و حاکم منطقه شمال خراسان و استرآباد (گرگان کنونی) ساخته شده و محل سکونت سردار مفخم و خانواده اش و پذیرایی از مهمانان دولتی و رجال سیاسی بوده است. معروف است که نقشه ساختمانی عمارت به دست میرزا مهدی خانشقاقی (ممتحن الدوله) از نخستین استاد معماران تعلیم یافته در خارج از کشور که معماری مدرسه شهید مطهری دو تهران ازجمله کارهای اوست طراحی شده است. بنای عمارت در دوطبقه و به اندازه های تقریبی 50 در 23 متر و ارتفاع حدود 9 متر ساخته شده است و درمجموع 34 اتاق و 2 تالار بزرگ دارد که زمانی به آیینه ها کاری، کاشی کاری وگچبری تزیین شده بود. کلنل ادوارد پیت انگلیسی که حدود یک قرن پیش با سردار مفخم در این بنا دیدار داشته در توصیف یکی از اتاق های آن می نویسد:" دیوارها با تعدادی نقشه تزیین شده بود، شمعدان ها و آیینه های زیبا پوشیده شده و کف آن نیز با قالی های قالب دوزی شده ابریشمی رشتی فرش شده بود." بر روی دیوارها پوست پلنگ و خرس و دو گربه وحشی و چند حیوان دیگر که در جنگل های شمال این ناحیه یافت می شود آویزان کرده بودند. این بنا اتاق های متعددی دارد که با 21 درب چوبی به ایوان ها گشوده می شوند و در طبقات آنجا به جا گچ بری های زیبا به چشم می خورد. معماری بنا تلفیقی از فرم ها والگوهای معماری سنتی ایران و به ویژه سبک قاجار و همچنین عناصر، نقش مایه ها و عناصری از معماری اروپایی را شامل است. اثری با ایوان های سراسری هر دوطبقه بنا دارای ایوان است که ایوان ها در ضلع شمالی به صورت دو ایوان جانبی در طرفین جداره ضلع شمالی در طبقه اول وایوان سراسری در طبقه همکف و در ضلع جنوبی به صورت دو ایوان در هر دوطبقه است که از ویژگی های بارز اثر وجود ستون های سرتاسر کاشی کاری شده در نمای جنوب است که تنوع نقوش، طرح ها و نقش مایه های بکار گرفته شده در تزئینات بنا به ویژه کاشی های ضلع جنوبی را می توان نام برد. پس از سقوط سلسه قاجار قسمت اعظم املاک خاندان شادلو ازجمله ساختمان عمارت که در آن زمان محل سکونت سردار معزز فرزند سردار مفخم بوده به تصرف رضاشاه درآمد و سرهنگ رخشا فرماندار و رئیس کل املاک پهلوی بجنورد در آن زمان اقامت گزید. در سال 1316 ه. ش در طبقه فوقانی بنا آتش سوزی رخ داد و سقف عمارت که با تیر ارس و پوشش سفالی ساخته شده بود نابود شد و سقف شیروانی کنونی با پوشش ورق گالوانیزه ایجاد شد. در دهه 1320 بنای عمارت از سوی ورثه سردار مفخم به عنوان بیمارستان به اداره بهداری واگذار شد. سرانجام در شهریور 1370 این عمارت باشکوه در اختیار اداره وقت میراث فرهنگی بجنورد قرار گرفت وهم اکنون به عنوان موزه بزرگ باستان شناسی و مردم شناسی در حال بهره برداری است بنای عمارت به شماره 952 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. تزئینات بنای عمارت بیشتر تزئینات عمارت مفخم در نمای جنوبی بنا تمرکزیافته و شامل انواع کاشی کاری سنتی در اشکال و رنگ های مختلف است. سرتاسر نمای ضلع جنوبی از بالای ستون های 8 ضلعی ایوان طبقه پایین تا زیر سقف طبقه دوم و حتی ساقه های ستون های ایوان فوقانی با کاشی کاری های معرق، معقلی و کاشی های هفت رنگ (خشتی) تزیین شده است. جالب است که نقوش به کار رفته در کاشی های هر ستون لچکی ها و قاب ها روی هر چشمه طاق در طبقه فوقانی طرحی نو را عرضه می کند از تکرار نقوش و طرح ها پرهیز شده تا نمایی الوان و متنوع ایجادشده دو ستونی که پایه های چشمه طاق مرکزی بر آن ها استوار است با کاشی های معرق تزیین شده ولی ستون ها ونیم ستون های طرفین آن کاشی کاری معقلی دارند. چشمه نوازترین تزئینات در لچکی های چشمه طاق بزرگ مرکزی در مقابل پنجره تالار بزرگ و در فضای مثلثی شکل افریز مرکزی دیده می شود. در دو سوی طاق بزرگ نقش دو فرشتهٔ بال دار در تلفیق با نقوش گیاهی و پیچک ها ایجادشده که به نوعی تداعی کننده نقش فرشتگان بالدار و نقوش گیاهی در طرفین مغازه های بزرگ طاق بستان است و درعین حال از تأثیر شمایل نگاری هنر اروپایی برکنار نمانده است. بر بالای این طاق و در وسط سنتوری مثلثی شکل مرکزی نقش شیر و خورشید از نقوش باستانی در هنر به رنگ زرد بر کاشی های هفت رنگ تصویر شده است.
شنبه ، ۷فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ذاکرنیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]