واضح آرشیو وب فارسی:ذاکرنیوز: به گزارش ذاکرنیوز؛بنیادگرایی و افراطیت خشونت آمیز تهدید بزرگ به امنیت ملی همه ی کشورهای جهان به شمار می رود. نخستین دهه ی قرن بیست و یک با حملات تروریست های مرتبط به شبکه ی القاعده به برج های سازمان تجارت جهانی در نیویارک، در واقع دینامیک جنگ و ترور را در دنیا عوض کرد. از آن تاریخ به بعد کشورهای جهان در کنار مبارزه نظامی علیه گروه های تروریستی، تلاش دارند تا برای کاهش خشونت ها، مهار بنیادگرایی و مبارزه با افراطیت، عواملی را شناسایی کنند که در ترویج این رویه ی غیرعادی اجتماعی نقش اساسی دارند. یکی از این عوامل که مورد توجه ی پژوهشگران مطالعات تروریسم است، مبحث رابطه ی سواد با تروریسم است. فرضیه های گوناگونی وجود دارد. برخی ها رابطه ی سواد و تروریسم را یک رابطه معکوس متناسب می دانند، یعنی به هر اندازه که سطح سواد افراد کم تر باشد، احتمال این که آن ها بیشتر توسط شبکه های تروریستی شکار شوند، بالا است. به عبارت دیگر، گرایش های افراطی بیشتر در میان جماعت هایی فربه است که آن ها دسترسی محدود و یا هیچ دسترسی به سواد مکتبی و دانشگاهی نداشته باشند. فرضیه دیگر اما این است که لایه های رهبری شبکه های افراطی و تروریستی مردمان کم سوادی نیستند. آن ها به مکتب رفته اند، در خانواده های متوسط و در مواردی هم ثروتمند زاده شده اند، تحصیلات تخصصی و دانشگاهی دارند و داعیه ی «جهاد جهانی»شان نیز برخاسته از نوع نگاه متفاوت شان به باورهای مذهبی است. من در نوشته ی «فقر و تروریسم چه رابطه ای دارند؟» تلاش کردم تا رابطه میان دهشت افگنی و فقر را تا آن جا که در چارچوب یک یادداشت روزنامه ای ممکن بود شرح دهم، این نوشته اما بر عامل سواد و رابطه ی سواد و دهشت افگنی متمرکز است. آیا می توان از راه آموزش و پرورش مانع پیوستن افراد به جریان های بنیادگرا و خشونت پرور شد؟ هرچند رابطه ی بی سوادی و فقر با جرایم و اعمال غیر قانونی دایمی است اما این پیوند با تروریسم یک سان نیست. اگر سطح سواد، درجه تحصیل و خانواده ی افرادی که در حملات دهشت افگنی سهم داشتند یا آن را طراحی کرده اند در نظر گرفته شود، دیده می شود که تروریست های حملات یازده هم سپتامبر دانش آموخته های دانشکده های ریاضی، فزیک، انجنیری و ادبیات از خانواده های ثروتمند و یا حداقل طبقه متوسط بوده اند که به صورت همسان با افرادی بی سواد و از خانواده های فقیر در این حملات سهم داشته اند. به طور شگفت انگیزی، مطالعه ی سوابق بنیادگرایان دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ مصر، سوریه، شمال افریقا و خاورمیانه نشان می دهد که آن ها تعلیم یافته های دانشگاه های معتبری بوده اند (آلن. بی کروگر و جیتکا ملکووا-۲۰۰۳ ). کارشناسان، رابطه میان سطح سواد، تحصیلات و جنگجویی افراد در جریان های اسلامی و چپ افراطی را مثبت تثبیت کرده اند. محیط دانشگاه ها، مکاتب و مدارس از عوامل ترغیب کننده به این جریان ها به حساب می آید و شماری از رهبران جریان های بنیادگرا و افراطی هسته های اولیه تبلیغ و سربازگیری را در همین محیط ها ایجاد و رهبری کرده اند، در حالی که با گسترش نوع دید این گروه ها افراد کم سواد و بی سواد بعدها به آن ها پیوسته اند (آلن. بیکروگروجیتکاملکووا). از طرف دیگر برغم مشابهت هایی که در سربازگیری، استخدام و فریب افراد در جوامع مختلف و تاثیرات همگون افراطی گری در همه ی کشور ها وجود دارد، مطالعات نشان می دهد که توجه به کیفیت آموزش و پرورش، ایجاد مکاتب بیشتر، ارزیابی و نظارت هدفمند مواد درسی در کاهش سطح سربازگیری از مدارس دینی خشونت پرور در کشور های فقیری مانند افغانستان و پاکستان می تواند موثر باشد. جاوید لغاری دانشمند فضایی و رییس پیشین کمیسیون تحصیلات عالی پاکستان باور دارد که افراط گرایی با تطبیق پالیسی های معتبر آموزشی و ترویج فعال دانش شکست می خورد. هر چند در افغانستان طی بیشتر از یک دهه ی گذشته چند میلیون پسر و دختر به مکاتب دولتی رفته اند و تنها پس از ۲۰۰۲ اداره ی انکشاف بین المللی ایالات متحده در همکاری با سایر کمک کننده ها ۱۳۰۰۰ مکتب ساخته اند و بیش از ۱۸۶۰۰۰ معلم را تحت آموزش قرار داده اند، اما هنوز گرایش فرستادن کودکان به مدارس دینی در مناطق دوردست، جایی که حاکمیت دولتی ضعیف یا اصلا وجود ندارد، بالاست. ادامه ی جنگ و شورشگری، عوامل فرهنگی، کیفیت پایین مواد درسی، نبود معلمان مسلکی و نبود ساختمان مکاتب از عواملی اند که ده ها هزار کودک و نوجوان را راهی مدارس دینی تحت نظارت شبکه های بنیادگرای محلی، طالبان و سایر افراطیون کرده است. به اساس آمار «سازمان کودکان در بحران» بیش از ۵ میلیون کودک در افغانستان که معادل ۴۰ درصد تمامی کودکان در سن مکتب است، به مکتب و آموزش های اساسی دسترسی ندارند. برای شبکه های افراطی و دهشت افگن بی خیال از این که با چه بن مایه های فکری به افسون مردم می پردازند، مهم ترین مساله ساده سازی و بسط عمومیت به پدیده هاست. ایلی ویسل برنده ی جایزه صلح نوبل ۱۹۸۶ حرف معروفی دارد. او می پرسد: «چه چیز هوس انگیزی در تروریسم وجود دارد که نسل جوان را می فریبد؟ ساده سازی. افراطیون سوال نمی کنند، فقط پاسخ می دهند. آموزش و پرورش راه از میان برداشتن تروریسم است.» مواد درسی که به کودکان در مدارس دینی تدریس می شود، به صورت عمدی ظرفیت پرسشگری را از طلبه های مدارس می گیرد و آن ها به صورت خودکار در خدمت دستگاه های رهبری جریان های افراطی قرار می گیرند. برخلاف آن چه در مدارس دینی در اکثریت کشور های اسلامی اکنون می گذرد، مطالعات تاریخ حوزه ی تمدنی کشور های اسلامی نشان می دهد که مدرسه های دینی نصاب تدریسی جامع و فراگیری داشته اند که فرصت آموزش حکمت، تفسیر، منطق، فلسفه و سایر رشته های کلامی را فراهم می کرده است. بسته شدن فضای آموزش های دینی در کشور های اسلامی متاسفانه یکی از دلایلی است که سربازگیری جریان های افراطی و دهشت افگن را تسهیل می کند. روایت دینی جمع بزرگی از این «نهاد های آموزشی» میانه ای با منطق گفتگو، پرسشگری و مدارای دینی که ریشه در تجربه های اسلام معرفت اندیش باید داشته باشد، ندارد. برای محدودکردن و در نهایت از میان برداشتن افراطیت و دهشت افگنی؛ طرح، تدوین و عملی سازی پالیسی های آموزشی مدرن و نظارت مداوم و سازنده از نصاب تمامی نهادهای آموزشی رسمی و غیررسمی یک امر ضروری و حتمی است. مبارزه با افراطیت به تنهایی توسط «قدرت سخت» یا همان نظامی گری و جنگ ممکن نیست. ما باید ظرفیت به کار بستن قدرت نرم را نیز داشته باشیم. این قدرت می تواند با تدوین نصاب آموزشی درخور حال وضعیت و بهبود کیفی و کمی خدمات آموزشی تمرین شود.
شنبه ، ۷فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ذاکرنیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]