واضح آرشیو وب فارسی:دولت بهار: دولت بهار: یخچال خشتی شهرستان میبد بنایی قدیمی مخصوص ساخت و نگهداری یخ بوده است و با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه یکی از نشانه های تمدن مردم این منطقه به شمار می رود.به گزارش دولت بهار به نقل از ایسنا، ساختمان عظیم این یخچال خشتی که دارای قدمتی پیش از دوره قاجار و ساخته شده از خشت و گل است، از چهار قسمت اصلی، حوض یخ بند، دیوارهای سایه انداز، گنبد اصلی و مخزن یخ تشکیل شده است. این یخچال در فاصله 50 کیلومتری شمال یزد، درکنار راه کاروانسرا و در جوار چاپارخانه، آب انبار و رباط شاه عباسی میبد قرار دارد. دیوارهای شرقی و غربی و جنوبی آن در زمستان سایه سار سردی در محوطه شمالی یخچال فراهم می ساخته است. در شب های چله با انداختن آب قنات به حوض پهناور و کم عمق آن محوطه و تکرار این کار در شب های متوالی قطعات بزرگ یخ ساخته می شده و پس از شکسته شدن به مخزن یخ در زیر گنبد یخچال منتقل می شده است. گنبد خشتی بزرگ، یخ های انباشته را نگه می داشته که در تابستان از آن برای استفاده کاروانیان و مردم بهره برداری می کردند. محوطه یخبند یخچال میبد حوض گلی و کم عمق تقریبا 0.5 متر به مساحت تقریبی هشت هزار متر مربع است و دیوارهای بلند سایه انداز با ضخامت دو متر و ارتفاع ۸ متر در سه جهت جنوبی (با طول ۴۲ متر)، شرقی و غربی با طول ۲۰ متر قرار دارند. سطح قاعده دایره ای گنبد یخچال خشتی میبد حدود ۳۰۰ متر مربع و ارتفاع گنبد تقریبا ۱۵ متر است. پهنای دیوار خشتی گنبد از بالا به پایین به طرز ماهرانه ای کم می شود. یخچال گنبدی میبد، نمونه ای از سازه های سنتی و سازگار با زیست بوم ایران است که در نوع خود بهترین و بزرگترین نمونه از این دست به شمار می رود. از نکات بسیار مهم در طراحی و کاربری یخچال خشتی میبد، همخوانی و هماهنگی آن با زیست بوم منطقه است که در شمار سازه های «سبز» محسوب می شد. مدیریت مناسب و به کارگیری درست منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک ایران از جمله ویژگی های یخچال خشتی میبد است. سپری کردن تابستان های گرم و سوزان و ذخیره آب در مواقع کم آبی و خشکسالی از دیگر ویژگی های ساخت این یخچال در مناطق کویری و فلات مرکزی ایران است. روش تهیه یخ به این صورت بود که در طول شب های سرد چله زمستان، آب نهر یا قنات را از مسیر آبروها به حوض یخ بند هدایت می کردند تا اینکه یخی ضخیم، فشرده و چند لایه در یخ بند ها تشکیل شود. پس از تشکیل یخ، آن را شکسته و در پاچال می ریختند و در بین تکه های یخ، آب می پاشیدند تا فشرده شود و این کار باعث می شد تا دیرتر ذوب شود. آبی که از ذوب یخ به دست می آمد، نیز به حال خود رها نمی شد؛ یک راه آب باریک در پایین پاچال دیده شده بود تا مقدار آب ناچیزی که از ذوب احتمالی یخ ها به وجود می آمد، به سمت چاه سرازیر شود. برای تهویه هوای داخل گنبد، دریچه ها و روزنه هایی ساخته شده بود تا مانع ذوب یخ در زمان های گرم سال شده و تهویه مناسب صورت گیرد. تمام این برنامه ریزی ها برای بهره برداری و مصرف یخ در روزهای گرم تابستان بود تا «یخچال دار» یخ ها را در درگاه جنوبی یخچال، به مردم تحویل دهد.
پنجشنبه ، ۵فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دولت بهار]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 86]