واضح آرشیو وب فارسی:دولت بهار: دولت بهار: فهمی هویدی در دوران طالبان، دو بار به افغانستان سفر و خاطراتش را در کتاب «طالبان، سپاهیان خدا در نبردی اشتباهی!» منتشر کرده است.به گزارش دولت بهار به نقل از مشرق، با حوادث چند سال اخیر منطقه (خصوصا سوریه و عراق) و ظهور و بروز جریان های تکفیری، نگاه های زیادی به عملکرد این جریان و تاریخچه ی آن معطوف شده است. در صفحات تاریخچه ی این گروه ها، جماعت طالبان نام پررنگی است، چرا که اولین گروهی بود که توانست با تکیه به تفکرات سلفی بر یک کشور اسلامی مسلط شود. جهاد ضد شوروی در افغانستان (در دهه ی شصت شمسی) و سرازیر شدن افرادی با گرایش های سلفی از سراسر جهان به افغانستان برای جنگیدن با کمونیست ها و کمک کشورهای اسلامی به این گروه ها (هم برای خلاص شدن از شر آنها در کشورهای خودشان و هم برای ضربه زدن به قطب کمونیستی که در طرف مقابل آمریکا و کشورهای وابسته به آن قرار داشت) نیز نقطه ی مهمی در پدیدار شدن گروه های سلفی تکفیری در سال های بعد محسوب می شود. فهمی هویدی هر چند خود گروه های مجاهد افغانی هم پس از شکست دادن طالبان، وارد جنگ خانمان سوز داخلی با یکدیگر شدند و در نهایت این وضعیت بود که طالبان به قدرت رسید. این هم نکته ای است که نشان می دهد فهم ریشه ی بسیاری ازگروه های تکفیری منوط به شناخت افغانستان آن دوره، «عرب افغان ها» و زمینه ای روی کار آمدن طالبان است. گره خوردن نام گروه های تکفیری موجود با سازمان القاعده هم بخش دیگری از این پدیده ی چند ضلعی است چرا که گروه های تکفیری موجود عموما یا الهام گرفته از القاعده اند، یا بخشی از آن و یا منشعب شده ی از آن. وقتی به یاد بیاوریم که مهم ترین مأمن و محل رشد القاعده افغانستان طالبان بوده است، بار دیگر به اهمیت بحث طالبان می رسیم. وضعیتی که امروزه داعش برای ساکنین مناطق تحت تصرفش به وجود آورده، پژوهندگان را به ضرورت شناخت نحوه ی حاکمیت گروه های سلفی مشتاق می کند، و طالبان نمونه ای از این گروه هاست که مدتی زمام حکومت را در دست داشته است. هرچند باید تأکید کرد طالبان (به دلایل مختلف قومیتی – فقهی – عقیدتی)، با وجود تمام تندروی ها و کج فهمی هایش، نسخه ی «بسیار معتدل» داعش محسوب می شده و با شناخت اوضاع حکومت طالبان، می توان با «ضرب در ده کردن» آن، به فهمی اجمالی از نحوه ی حکومت داعش رسید. در کنار همه ی اینها، نباید از یاد برد که کانال ارتباطی ما ایرانیان با طالبان عموما از طریق رسانه های غربی یا گروه های دشمن طالبان بوده است و همین باعث شده که در برخی موارد شناختی «اغراق آمیز» و در بعضی نمونه ها، دریافتی «کاریکاتوری» از طالبان و نیروهایش داشته باشیم. اگر این را ضمیمه کنیم به دستور صریح قرآن کریم که می فرماید «وَ لاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى» (آِیه ی 8 سوریه ی مبارکه ی مائده. ترجمه: هرگز دشمنى با گروهى شما را بر آن ندارد که عدالت نکنید عدالت کنید که آن به تقوا نزدیکتر است)، ضرورت نگاه علمی، دقیق، و منصفانه به طالبان را در راستای «دشمن شناسی صحیح»، بهتر درک می کنیم. شاید یکی از راه های رسیدن به این هدف مطالعه کتبی باشد که درباره ی طالبان نوشته شده ولی نویسندگانش، اگر «موافق» طالبان نبوده اند، دست کم با آن «دشمنی» هم نداشته اند. فهمی هویدی، نویسنده ی سرشناس مصری، از نویسندگان و متفکرین «اسلام گرا»ی جهان عرب محسوب می شود (البته با تعریف خاصی که «اسلام گرایی» در بین برخی نیروهای به اصطلاح معتدل عربی- ترکی وجود دارد) و نسبت به انقلاب اسلامی نیز نگاه مثبتی دارد. فهمی هویدی چندین کتاب نگاشته که بسیار مورد اقبال قرار دارد و در بین آنها می توان به کتابش راجع به ایرانِ پس از انقلاب (با نام «ایران، از درون») اشاره کرد. فهمی هویدی در دوران حکومت طالبان، دو بار به افغانستان سفر کرد، یک بار در سال 1998 (یعنی دو سال پس از روی کار آمدن آن رژیم) و یک بار دیگر در سال 2001 (به همراهی هیئتی از علمای مسلمان برای قانع کردن طالبان به عدم تخریب مجسمه های بودا در بامیان). هویدی خاطراتش از این دو سفر را در همان سال 2001 (و تنها مدت کوتاهی پیش از سقوط طالبان) در کتابی با عنوان «طالبان، سپاهیان خدا در نبردی اشتباهی!» منتشر کرد. نگاه هویدی که خالی از نوع همدلی با طالبان نیست می تواند کمک فراوانی به فهم حکومت و رفتارهای طالبان و طالبانی ها داشته باشد. خصوصا که ذکر اشکالات طالبان از طرف هویدی، هرگز به عنوان ایراد گرفتن های دشمنانانه تلقی نخواهد شد. البته در مقابل، ذکر برخی نکات مثبت توسط هویدی هم باید با اندکی تردید نگریسته شود و صحت آن تا زمان عدم تأیید توسط منابع بی طرف دیگر، دستکم به صورت «محتمل الرد و التأیید» تلقی گردد (دلیل این امر نه دروغگویی راوی، بلکه ذهنیت نه چندان منفی او نسبت به طالبان است). نکته ی مثبت دیگری که در این اثر فهمی هویدی به چشم می خورد آن است که او در لا به لای مباحث خاطرات و سفرنامه، نکاتی در باره ی سرزمین و جامعه و تاریخ افغانستان هم ارائه کرده که البته مرور آنها هم به فهم آنچه در سفرنامه آمده کمک می کند و هم تصویر کلی از افغانستان و طالبان را تکمیل می نماید. البته قلم تا حدی طنزآمیز هویدی را هم (که این سفرنامه را «خوشمزه» کرده) نباید از یاد برد. با توجه به تمام این نکات، مشرق تصمیم گرفت با استفاده از فرصت ایام نوروز و فرصت بیشتر خوانندگان برای مطالب طولانی تر و عمیق تر، ترجمه ی بخش نخست این کتاب را (که سفرنامه و خاطرات هویدی از سفر سال 1998 میلادی/1377 شمسی به افغانستان است) تقدیم کند. می توانید از فردا و به صورت روزانه، این خاطرات را در مشرق بخوانید.
یکشنبه ، ۱فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دولت بهار]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]