واضح آرشیو وب فارسی:کرد دانش: عید نوروز در استان کردستان از گذشته همواره با آداب و رسوم خاصی برگزار شده است که بسیاری از آنها تا امروز نیز ادامه دارد.به گزارش کرددانش ،عید نوروز دارای قدمتی بس کهن است؛ جشن سال نو که ما آن را نوروز می نامیم، نزد سومریان نیز شناخته شده بود و عناصر اصلی آن در میان مردم مصر نیز رواج داشته است . پیشینه نوروز نه تنها به دوران مشترک هند و اروپایی بازمی گردد، بلکه در میان اقوام کهن تر نیز وجود داشته است . پیروز شدن «کاوه آهنگر» بر «ضحاک» نماد نوروز کُردها در اساطیر ایران پیدایش نوروز را به بر تخت نشستن جمشید پیشدادی نسبت داده اند اما در نزد مردم کُرد رای غالب مربوط به داستان «کاوه آهنگر» و «ضحاک» می باشد که کاوه بر ضحاک پیروز شد و مردم به مناسبت این پیروزی بر کوه ها آتش افروختند و دست در دست هم به شادمانی پرادختند . از آن سال تاکنون مردم کُرد هر ساله در اولین روز بهار به بزرگداشت آن روز فرخنده آتش روشن می کنند و به شادمانی می پردازند . از طرف دیگر در افسانه های مردم کُرد «خاتو زمهریری» که نماد زمستان است دو پسر داشته که با فصل بهار می مردند و سال دیگر در زمستان متولد می شدن؛ این افسانه با توجه به وضع اقلیمی کردستان توجیه پذیر است. در مناطق کُدنشین رسم های دیگری از قبیل «میر نوروزی» و «کوسه گردی» نیز در نزدیکی های بهار انجام می شده است که همگی آنچه گفته شد، نشان از اهمیت آمدن بهار برای قوم کُرد دارد اما اینکه چگونه و به چه نحو اهالی سنندج به پیشواز نوروز رفته و آن را برگزار کرده اند، داستانی است که در کتاب «آینه سنندج» به صورتی مفید به آن پرداخته است که در این گزارش نیز گوشه هایی از آن آمده است . در شهر سنندج از نیمه های اسفندماه و شاید زودتر خانواده ها دست به تدارک نوروز می زدند از جمله این تدارکات تهیه سمنو بود . خانم های خانه گندم، عدس و کنجد را در پارچه ای ریخته و در ظرفی مسی قرار می دادند و بعد از ریختن آب، آن را جلوی نور ملایم خورشید قرار می دادند تا دانه ها جوانه بزند؛ پدر خانواده نیز در این فرصت اندک قبل از عید، به بازار می رفت تا برای اهالی خانه لباس و کفش تهیه کند . از دیگر چیزهایی که قبل از عید آماده می شد، آجیل، شیرینی، میوه، برنج، روغن و گوشت بوده است . نامیدن روز قبل از نوروز به نام روز عرفه به گزارش ایسنا؛ مردم سنندج به مانند اعیاد مذهبی که روز قبل آن را عرفه می نامند، روز قبل از عید نوروز را نیز عرفه می نامیدند . این روز شلوغ ترین روز سنندج بوده است خانواده ها لباس هایشان را از خیاطی می گرفتند، مردها به سلمانی می رفتند و زن ها در پی خرید تخم مرغ بودند . در خانواده های سنندجی کمتر از یک تغار(30 عدد) تخم مرغ نمی خریدند و تعداد این تخم مرغ ها گاهی به سه تا چهار تغار نیز می رسید . تخم مرغ ها آب پز می شد و همه اعضای خانواده دست به رنگ کردن آنها می زدند تا با برابر قرار دادن زمین و تخم مرغ، با رنگ کردن آن، زمین را نیز رنگ کرده باشند . چند روز قبل از عید، جوانان روستا نیز بوته های خار را جهت فروش به شهر می آوردند. خانواده ها آن را تهیه کرده و بر پشت بام می گذاشتند . از جمله مواردی نیز که جهت آتش بازی در کردستان کاربرد داشت، فیشک(فشفشه)، ماتاو، تقه، کوزی(کوزه منور) و تیزان(بادکنک) بود . همچنین از جمله چیزهایی که قبل از عید توسط کودکان تهیه می شد، «نوروزنامه» بود؛ نوروزنامه عبارت از یک صفحه سفید بود که در بالای آن اشکالی مانند سماور، قلیان، سمنو، تخم مرغ رنگ شده، شیرینی و ماهی نقاشی می شد و پایین آن در چهار ستون اشعاری که هر مصرع در یکی از سطرهای این ستون ها جای می گرفت، می نوشتند. بچه ها اشکال را رنگ آمیزی کرده و موقع تحویل سال به پدر و مادر خود می دادند و عیدی طلب می کردند . تهیه "خوانچه" برای تازه عروس ها در نوروز خوانچه هایی(هدیه) برای عروس های نامزد شده یا دخترهایی که به خانه شوهر رفته بودند، می بردند؛ طلا، عطر، دستمال، جوراب، تخم مرغ رنگ شده، صابون، پارچه، ماهی، شربت، سمنو، شیرینی و آجیل و از همه مهمتر سیب سرخ زرورق زده شده از جمله اقلامی بود که در خوانچه ها وجود داشت . در شب نوروز، بوته های خار آماده شده توسط پدر خانواده آتش زده می شد و بچه ها نیز شروع به آتش بازی می کردند . لازم به ذکر است؛ در مناطق کردنشین آتش مخصوص نوروز بوده و در چهارشنبه سوری(چوارشه مه کوله) به هیچ وجه آتش روشن نمی شد و بعد از خاموش شدن آتش خانواده به خانه رفته و شام می خوردند . در سنندج معمولا این شام حلوا بوده و غذای اصلی که پلوخورشت است را برای فردای آن روز صرف می کردند . در قدیم که رادیو و تلویزیون در سنندج نبود، مردم از روی تقویم های جیبی «منجم باشی» یا تقویم «پیوندی کردستانی» از ساعت و دقیقه تحویل سال مطلع می شدند. مردم سنندج به هنگام تحویل سال آینه تمام قد سنگی یا نیم قد را به دیوار تکیه داده و در دو طرف آن شمعدانی یا شمع روشن قرار می دادند و جلوی آن سفره کوچک سفیدی پهن می کردند که روی آن سمنوی تزیین شده با روبان قرمز، تخم مرغ رنگ شده، ماهی، شیرینی، آجیل و تنگ های رنگارنگ شربت قرار می دادند . پدر خانواده وضو می گرفت و با تحویل سال برای خانواده و آشنایان دعا می کرد . بچه ها نوروزنامه ها را می دادند و عیدی می گرفتند، خانواده هایی که دختر شوهر داده یا عروس داشتند منتظر عیددیدنی بچه هایشان می شدند و کوچکترها نیز به عید دیدنی بزرگترها می رفتند . اجرای بازی هیلکه شکینه(تخم مرغ شکستن) توسط بچه ها بچه ها هر یک سهم خود را از تخم مرغ ها دریافت می کردند و جهت انجام(هیلکه شکینه) به کوچه می رفتند؛ رسم تخم مرغ شکستن در سنندج به این نحو است که هر یک از دو نفر تخم مرغ هایشان را با دست گرفته و بر روی هم می زدند تخم مرغ هر کدام شکست باید آن را به طرف دیگر که تخم مرغ سالم مانده، بدهد . این رسم به صورت دیگری نیز انجام می شود، چند نفر که در این کار شرکت می کنند، تخم مرغ هایشان را به هم می زدند و هر تخم مرغی شکسته شد آن را روی زمین گذاشته و این کار را تا زمانی که تنها یک نفر تخم مرغ نشکسته داشته باشد، ادامه می دهند و تمام تخم مرغ های روی زمین از آن کسی است که تخم مرغ سالم دارد . در مناطق دیگر کُردنشین رسم های زیادی در رابطه با نوروز وجود دارد که از آن جمله آنها رفتن به کوه و دشت در صبح زود است آنها دست خود را با شبنم تر کرده و بر صورت و لباس خود می کشیدند و اعتقاد دارند که اگر کسی مریض باشد، شفا می یابد . در دیگر مناطق نیز، مردم صبح زود از روستا به سمت کوه به راه افتاده و با خود آرد می بردند، آرد را خمیر کرده و دسته ای گل در آن فرو می کردند سپس خمیر و گل را به روستا آورده و روی درب منزلشان می گذاشتند و اعتقاد بر این بود که با این کار بهار را به خانه آورده و باعث خیر و برکت می شود .
یکشنبه ، ۱فروردین۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کرد دانش]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 208]