واضح آرشیو وب فارسی:جنوب نیوز: مشهد به عنوان نگین ارزش های معنوی ایران به دلیل وجود بارگاه ملکوتی ثامن الحجج علیه السلام به عنوان قلب تپنده این کلان شهر مهم ترین بنای تاریخی و مذهبی سالانه پذیرای ۲۵ میلیون زائر است.جنوب نیوز: حرم مطهر رضوی مجموعه ای فرهنگی و تاریخی است که پس از بیت الله الحرام و حرم مطهر پیامبر اکرم(ص) در مدینه به عنوان یکی از مهم ترین بناهای مذهبی مسلمانان از آن یاد می شود. بارگاه ملکوتی حضرت ثامن الحجج (ع) از دیرباز برای هنرمندان و معماران بستری عظیم و الهام بخش بوده است بستری که ارادت و عشق را در نمادها، سازه ها و نماها به چشم هر عاشق ارادتمندی هدیه می کند. هر زائر و بیننده ای که پا به حرم آسمانی امام رضا(ع) می گذارد، هنر معماری اسلامی- ایرانی در پیکر سازه های حرم رضوی او را مسحور خویش می کند. حرم مطهر امام رضا(ع) مجموعه ای تقریباً مدور، که گنبد درخشان و طلایی برفراز آن قرار دارد، تقریباً در مرکز بناهای آستان مقدس و قبر امام هشتم(ع) در نقطه میانی آن واقع شده و نخستین بنایی که گرداگرد مرقد مطهر امام رضا(ع) ساخته شد، به دوره ی سامانیان و حکومت آن ها در خراسان می رسد. در سده ششم هجری شمسی نخستین گنبد حرم امام رضا(ع) از جنس کاشی بر فراز قبه موجود به فرمان سلطان سنجر سلجوقی ساخته شد. سنگ بنای توسعه ی فضاهای حرم امام رضا(ع) پس از انقلاب اسلامی نهاده شد. ۶۰ هزار و ۵۰۰ متر مربع از فضاهای سقف دار و ۱۸۶ هزار مترمربع فضای روباز پس از انقلاب اسلامی ساخته شده است به طوری که که فضای دو نیم هکتاری کل حر م مطهر رضوی در این مدت به ۶۲ هکتار کنونی افزایش یافته است. در حال حاضر حرم رضوی دارای ۷۰ هزار متر مربع فضای سقف دار زیارتی و ۱۹۹ هزار و ۸۰۰ مترمربع فضای سرباز است. حرم مطهر امام رضا(ع) دارای پنج صحن از جمله عتیق(انقلاب)؛جدید(آزادی)؛ امام خمینی، جمهوری اسلامی و قدس است که هر یک از صحن ها شاهکارهایی از معماران مختلف ایرانی را به نمایش می گذارند. رواق ها، صحن ها،مناره ها و دیگر سازه هایی که در حرم مطهر رضوی در سال های گذشته بنا شده اند جلوه گاهی بی نظیر از زیباترین و گیراترین بناها و سازه های معناگرا را از هنر ایرانی- اسلامی به وجود آورده اند. ضریح های حرم می توان گفت ضریح اول، ضریحی چوبی بوده با تسمه طلا و نقره. این ضریح در زمان شاه طهماسب صفوی یعنی سال ۹۵۷ هجری قمری ساخته شده و بر روی صندوق چوبی مضجع منور نصب می شود. دومین ضریح در سال ۱۱۶۰ به دستور شاهرخ، نوه ی نادر ساخته و وقف مرقد مطهر شد. این ضریح فولادی مرصع بدون سقف که معروف به «ضریح نگین نشان» است، پنجره ها و شبکه های چهار طرف آن دارای گوی و ماسوره هایی بود که با نگین های کوچک یاقوت و زمرد تزئین یافته و تعداد آن ها به بیش از دوهزار می رسد. بعدها در عصر پادشاهی فتحعلی شاه قاجار به دستور وی ضریحی فولادی و ساده به ابعاد (۳×۴) و ارتفاع ۲ متر ساخته و روی ضریح دوم (ضریح نگین نشان) نصب شد. این ضریح از پنج ضریح مرقد مطهر امام رضا(ع)، کوچک تر است. به همین علت با ضریح دیگری تعویض شد و اکنون در موزه ی تاریخ مشهد نگه داری می شود. ضریح چهارم به ضریح ملمع «طلا و نقره» و ضریح «شیر و شکر» معروف بود. این ضریح نیز در سال ۱۳۳۸ بر روی ضریح نگین نشان یا ضریح دوم نصب شد. طراحی این ضریح توسط مرحوم حافظیان انجام گرفت و حاج محمدتقی فروتن اصفهانی با نظارت استاد حافظیان کار اجرا و قلم زنی آن را انجام داد. با آماده شدن طرح استاد فرشچیان، ساخت ضریح جدید از دوازدهم بهمن سال ۱۳۷۵ تحت نظارت هنری این استاد آغاز و از میان چند نفر از هنرمندان قلم زن توفیق کار قلم زنی ضریح مطهر، نصیب استاد خدادادزاده اصفهانی شد. در اطراف ضریح مطهر به نشانه ی چهارده معصوم چهارده دهانه به شکل محراب طراحی و اجرا شده است. دو سوره مبارکه «یس» و «هل اتی» در بالای ضریح مطهر به صورت کتیبه دور تا دور ضریح نوشته شده است. طول کتیبه بالایی یعنی سوره مبارکه «یس» دارای ۶۶/۱۷ و عرض ۱۸ سانتی متر و طول کتیبه «هل اتی» ۷۶/۱۶ و عرض آن ۱۴ سانتی متر است. محراب های حرم از دیگر آثار ارزشمند داخل حرم رضوی از جمله به سه محراب باشکوه مربوط به قرن های هفتم هجری می توان اشاره کرد که بر روی دو محراب، کتیبه هایی به خط کوفی و بر سومی، کتیبه هایی به خط کوفی و ثلث و به رنگ لاجوردی بر زمینه ی سفید، مشتمل بر آیات و احادیث نوشته شده است. هنگام ورود به صحن جامع رضوی، گنبد فیروزه ای رنگی چشم هر زیارت کننده ای را به خود خیره می کند. به صحن قدس حرم مطهر که نزدیک می شوی، زیبایی و شکوه معماری مسجد گوهرشاد بیش تر نمایان می شود. مسجد گوهرشاد مسجد گوهر شاد مسجدی کلاسیک و به سبک مساجد چهار ایوانی ساخته شده است. صحن مسجد تقریباً به شکل مربع و در اطراف آن چهار ایوان بزرگ تاریخی و در فواصل ایوان ها هفت شبستان وسیع و شش در ورودی و خروجی است. مسجد گوهرشاد در مشهد در جنوب آرامگاه علی بن موسی الرضا(ع) به دستور «گوهرشاد بیگم»، همسر شاهرخ ساخته شد. به سبب ظرافت و زیبایی کاشی کاری و خط و اسلوب معماری مسجد گوهرشاد، این مسجد از شاهکارهای معماری ایرانی در دوره تیموری و به دلیل موقوفات بسیار و مجاورت با آرامگاه حضرت از مهم ترین و شلوغ ترین مسجدهای ایران به شمار می رود؛ به طوری که برخی آن را پُربازدید کننده ترین مسجد در ایران می دانند. مسجد جامع گوهرشاد نمونه ی کامل و برجسته ی هنر ایرانی است. همه ی ویژگی های معماری سنّتی در آن به کار رفته و به ویژه ایوان بزرگ مسجد یعنی ایوان مقصوره به گونه ای زینت یافته که افزون بر ایجاد احساس آرامش و نشاط، نمازگزار و نیایش گر را در جهانی مرموز و ماورایی به پرواز درآورده، غرق در جذبه های عرفانی می سازد. رواق هایی برای آرامش دانشمندان شیعه در حرم امام رضا(ع) مرقد ۳ نفر از علما و دانشمندان برجسته ی شیعه واقع شده است. آرامگاه شیخ بهایی یکی از این مکان های تاریخی در جوار بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) است. این آرامگاه در رواقی به همین نام واقع در ضلع شمالی صحن امام خمینی(ره)قرار دارد و متعلق به شیخ بهاءالدین محمد عاملی معروف به شیخ بهایی از دانشمندان بزرگ شیعی معاصر با شاه عباس صفوی است. بنای رواق شیخ بهایی دارای ۱۰۲ مترمربع مساحت می باشد و مدفن این عالم جلیل الشأن در مرکز رواق قرار دارد و با سنگ نبشته ای مشتمل بر شرح حال شیخ بهایی مزیّن شده است. در شمال شرقی صحن انقلاب و در قسمت تحتانی غرفه های متصل به مدرسه میرزا جعفر سابق، آرامگاه دیگری قرار دارد و به وسیله ی پلکان و دری از غرفه چهارم در ضلع شمالی با صحن انقلاب مرتبط است. این آرامگاه متعلق به شیخ المحدثین محمد بن حسن، معروف به شیخ حر عاملی از دانشمندان شیعی و صاحب کتاب مشهور «وسایل الشیعه» است که در ۱۰۳۳ قمری در یکی از روستاهای جبل عامل به دنیا آمد و پس از طی دوران تحصیل به مشهد مهاجرت کرد و ضمن تدریس، مدتی مقام شیخ الاسلامی در مشهد را عهده دار بود. وی در ۱۱۰۴ قمری وفات یافت و در این مکان مدفون شد. مدفن فرزند بزرگ و دانشمند او در جوار مقبره پدر قرار دارد. آرامگاه شیخ طبرسی نیز در شمال صحن انقلاب و شرق باغ رضوان و در ضلع غربی سردرهای ورودی طبرسی به مجموعه حرم واقع و با گنبدی کاشی کاری مزیّن است. نام صاحب آرامگاه، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی است که از علمای مشهور شیعه و صاحب «تفسیر مجمع البیان و جوامع الجامع» می باشد که به قولی در ۴۷۰ قمری در ایران متولد و در ۵۴۸ قمری در سبزوار وفات یافت و در قبرستان قدیمی مشهد (قتلگاه) که بعداً باغ رضوان نامیده شد، مدفون گردید. باغ رضوان در شمال غربی اماکن متبرکه واقع بود و مقبره شیخ طبرسی در سال ۱۳۷۰ش. در جریان طرح توسعه حرم به محل کنونی انتقال یافته است. وقتی زائر حضرت رضا(ع) می شوی، بدون شک چاذبه های تاریخی این مکان مقدس چشم را به خود خیره می کند. شکوه معماری همراه با جلال و عظمت حس خوشایندی را به هر مسلمانی منتقل می کند. مدرسه پریزاد مدرسه پریزاد نیز از دیگر اماکن تاریخی در مجموعه حرم مطهر امام رضا(ع (قرار دارد و هم اکنون از آن به عنوان یک یادگار تاریخی- اسلامی محافظت می شود. این مدرسه که به پریزاد خانم، ندیمه ی گوهرشاد منسوب است، به سال ۸۲۳ هجری قمری در نزدیکی مسجد گوهرشاد در دوره ی تیموریان ساخته شده است. پریزاد مدرسه ای کوچک و ۴ ایوانی مشتمل بر غرفه ها و حجره هایی می باشد و تزئینات آن عبارت است از آجرکاری سردر ایوان ها و کاشی کاری با نقوش اسلیمی بر سردر غرفه های همکف مدرسه. مدرسه نواب زائرانی که از بست خیایان شیرازی وارد حرم مطهر رضوی می شوند، رهگذری چشم به ساختمان تاریخی دوخته اند که محل رفت و آمد طلاب و علماست. این بنا با نام «صالحیه نواب» که مربوط به دوران صفوی است نیز شناخته می شود که به همت «ابوصالح رضوی» در دوره سلطنت شاه سلیمان صفوی به سال ۱۰۸۶ قمری بنا شده است. مدرسه نواب در خیابان شیرازی مشهد قرار دارد. بنای فوق شامل دو طبقه با ۷۵ حجره می باشد که با کاشی های الوان مزیّن گردیده است. در حرم مطهر امام رضا(ع) معماری سنّتی و تاریخی و استفاده از جدیدترین و مدرن ترین تکنولوژی ها در کمال دقت در کنار یکدیگر قرار گرفته و به لحاظ بصری نیز زیباترین و هنرمندانه ترین نماهای ممکن با استفاده از اسماء و صفات الهی و نام مبارک ائمه اطهار(ع) ساخته شده که احساس آرامش درونی را به زائران منتقل می کند. منبع/مهر
شنبه ، ۲۹اسفند۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جنوب نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]