محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826690811
حاجی فیروز یا گدایی و برده داری؟
واضح آرشیو وب فارسی:علت نیوز: گذر زمان باعث تغییر، تحول و حذف برخی آداب و رسوم نوروزی شده است. شاید حذف این رسوم ناخواسته بوده و جریانی ساده به نظر برسد، اما اثراتی که در درازمدت به دنبال دارد، نشان می دهد محتوای آیین ها و جشن ها در این حوزه ی نوروزی، در بسیاری از مناطق و قوم ها متفاوت است؛ تفاوتی که نباید آن را اختلاف دانست. به گزارش خبرنگار فرهنگ ایسنا، در این خاک برتر از زَر، سال هاست آیینی به نام «نوروز باستانی» برگزار می شود که اتحاد و آشتی را به ارمغان می آورد؛ زمانی که مردم در آن کدورت ها را دور می ریزند و وفا و مهربانی را جایگزین می کنند. «نوروز» یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از دوران باستان است. آئینی که هرچند مدت هاست از روند سنتی خود دور مانده، اما با برنامه ریزی های سازمان میراث فرهنگی و پایلوت قرار دادن ۱۲ نقطه در سراسر کشور، مکان هایی را به نام «نوروزگاه» برپا کرده تا مردم بومیِ هر استان با حضور در این مکان ها با سنت ها، آیین ها ، جشن ها و بازی های پیشینیان خود که شاید به فراموشی سپرده شده باشد ، آشنا شوند. شبان میرشکرایی – پژوهشگر حوزه ی فرهنگ و مردم شناس – با تعریف «نوروز» به معنای واقعی به خبرنگار ایسنا می گوید: پرداختن دستگاه های دولتی به بحث نوروز به معنای آن نیست که حتما باید یک فعالیت دولتی خاص انجام و فعالیت اش به عنوان معیاری باشد که متوجه شویم نوروز داریم یا خیر؟ وی نوروز را جشنی می داند که مردم از دیرباز آن را برگزار کرده اند، به همین دلیل تحول در اجزای آن به مقتضای زمان و احوال روزگار جزو جدایی ناپذیر آن است و می گوید: پژوهشگران و اهل فن تنها باید به آگاهی افزایی بپردازند و مردم را از داشته هایشان آگاه کنند، از آن به بعد خود مردم هستند که نوروز و سایر آیین هایشان را ادامه می دهند. میرشکرایی ادامه داد: همان طور که از گذشته های دور تاکنون و در کشاکش اتفاقات تلخ و شیرینی که در این سرزمین رخ داده، همچنان نوروز زنده و پویاست و این خود مردم بوده اند که حیاتش را حفظ و حراست کرده اند. او آیین ها نوروزی را به سه مرحله اصلی شامل آیین های پیش از تحویل سال ، آداب لحظه تحویل سال و رسوم پس از تحویل سال تقسیم می کند و ادامه می دهد: در سرتاسر ایران آداب و رسوم مخصوص نوروز وجود دارد و هر قوم به رنگ و بوی خاص خود این رسم ها را اجرا می کند، دلیل نمی شود اگر در پایتخت رنگ و بوی دولتی به این آئین داده شده، همه آن را یکسان اجرا کنند. به عنوان مثال اگر در تلویزیون هفت سین پهن شد یا توپ در کردند، نباید به این معنی باشد که هر کس این هفت سین را پهن نکرد یا توپ را در نکرد، نوروز ندارد. تفاوت فرهنگ های نوروزی نشانِ اختلاف یا جدایی از فرهنگ نوروز نیست این پژوهشگر حوزه فرهنگ با تاکید بر این که در بسیاری از نقاط حوزه ی فرهنگِ نوروز، جشن و آداب و رسوم این روزها، به سیزده روز ختم نمی شود و حتی گاه تا نیمه بهار ادامه دارد، اظهار می کند : بسیاری از رسوم نوروز به خصوص آئین هایی که در موضوع «برکت خواهی و برکت افزایی» است تا نیمه بهار همچنان ادامه دارد. مانند جشنی در ۲۶ فروردین که شبیه چهارشنبه سوری است. در آن جشن با جمع کردن و آتش زدن بوته ها و سپس دعا خواندن این مراسم را برپا می کنند. یا در آذربایجان که مردم آذری تا زمانی که توت از درخت بیافتد، نوروز را برقرار می دانند. وی چهارشنبه سوری را جشن آشتی و دور کردن پلیدی ها می داند و ادامه می دهد: براساس شکل های مختلفی که این جشن در حوزه فرهنگی ایران برگزار می شود، یک پیام دارد و آن کنار گذاشتن و دور کردن ناخوشی های سال گذشته و آرزوی آغازی خوش در نوروز پیش رو است که از آن جمله شکستن کوزه ی کهنه و پر کردن آب پاک در کوزه های نو به نشان دور کردن کهنگی ها و استقبال از روزی نو یا پر کردن آب داخل کوزه ی نو از قنات یا نقطه ای که به پاکی شُهره بوده است و با ریختن گلاب داخل کوزه آن را بر سر سفره نوروزی می گذاشتند. به گفته ی وی نوروز یک فرایند تحول طبیعی است که اتفاق های زیادی در آن رخ می دهد. سفره نوروزی یا سفره هفت سین/ تفاوت ها در آئین، اختلاف نیستند میر شکرایی با بیان این که همه ی حوزه های فرهنگی ایران آئین نوروزی خود را داشته اند و به شیوه ی خود آن را برپا می کردند، توضیح می دهد: در نوروز هر قوم یا استان برای گرفتن جشنِ نوروزی اش، سرِ سفره نوروزی یا در محلی که آیین ها و رسم های نوروزی برگزار می کردند، جمع می شدند و این آئین باستانی را جشن می گرفتند. حتی در بسیاری از نقاط که سفره ی هفت سین رسم نبوده است، بنابراین براساس رسم های خود در سفره نوروزی طبیعت دور یکدیگر جمع شده و با خوردن غذا شادی کرده و بازی های مخصوص خود را انجام می دادند. سفره هفت سین این فعال دفتر ثبت آثار سازمان میراث فرهنگی در ادامه با اشاره به آئین قوم بلوچ در نوروز ادامه می دهد: بلوچ ها «بهارگاه» دارند و این همان نوروزشان است و برای برگزاری آن، با فرارسیدن بهار و پس از آن برنامه هایی مخصوص انجام می دهند، اگر بلوچ ها هفت سین ندارند، دلیل کمرنگ بودن نوروز نزد این قوم کهن ایرانی نیست. این تفاوت ها، اختلاف نیست. رسم های استانداردشده ی دولتی، نوروز را محدود کردند این عضو شورای سیاستگذاری آیین ملی نوروز بیان می کند: در اذهان عمومی و گاه شاید در میان برخی همکاران سازمان میراث فرهنگی، این فکر وجود داشته که برخی اقوام ایرانی نوروز ندارند! این امر ناشی از محدود کردن نوروز به رسم های استاندارد شده ی دولتی است. دیدگاه دولت به نوروز مثبت است وی با تاکید بر اینکه رویکرد دولت نسبت به برگزاری جشن نوروز و توجه به آیین های نوروزی بسیار مثبت است، اظهار می کند: حجت الاسلام یونسی- مشاور رئیس جمهور در حوزه اقوام و مذاهب- نیز در این زمینه تاکید کرده است؛ «نوروز اصل و اساس این اتحاد است». بنابراین اگر به آن بپردازیم می بینیم که نوروز با خود اتحاد به همراه می آورد. و این بحثی که در « رویداد فرهنگی نوروزگاه» در ١٢ استان به صورت پایلوت به آن پرداخته ایم. این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی با بیان این که اگر تمام جشن ها و تفاوت های ظاهری در برگزاری نوروز را کنار یکدیگر بگذاریم، می بینیم که همه ی آئین ها در یک زمان، یک کارْ یعنی احترام گذاشتن به نوروز و باز زنده طبیعت را انجام می دهند، می افزاید: در این زمان، همه یک فرایند مشترک دارند و آن کنار گذاشتن کدورت هاست. بازی ها و رسم هایی که ایرانیان در نوروز برپا می کنند وی تاکید می کند: قبل از تحویل سال، رسم هایی برگزار می شوند که بیشتر جنبه آیینی دارند و پس از لحظه تحویل سال، بازی ها و رسم های شادی آفرین و آموزنده شروع می شود. رسم هایی مانند «کوسه گردی»، «گیشنی زو» یا «چهارشنبه سوری» قبل از نوروز و بازی هایی مانند «تخم مرغ بازی»، «چوگان»، «لی لی»، «الک دولک»، «کبدی کبدی» و مانند اینها پس از تحویل سال برگزار می شود. او اضافه می کند: در واقع ایرانیان در هر وجب این خاک برتر از زَر، بازی های ارزشمندی دارند که در جشن ها و مراسم مختلف به آنها می پردازند که هریک از این بازی ها آموزه ای در خود پنهان دارد که از دیرباز مردمان این مرز و بوم راچنین دلیر، شاد و مهمان نواز بار آورده است. میرشکرایی درباره ی مزیت بازی های نوروزی نیز اظهار می کند: بازی های نوروزی در کل به صورت دسته جمعی و برای هر سنی وجود دارند. این بازی ها باعث اتحاد و در کنار هم قرار گرفتن قوم های مختلف می شوند. وی با اشاره به وجود یک اصل در روانشناسی که آموزش زنده ی بازی ها به افراد دیگر است؛ می افزاید: ایرانی ها از دوران کهن به این موضوع آشنا بوده اند. در واقع هر آنچه می خواستند به بچه های خود یاد دهند، در قالب قصه، عروسک یا بازی بیان می کرده اند. بنابراین می توان گفت که در آموزش زنده ی بازی ها، فرایندهایی وجود دارد که شما آن را نمی بینید، اما با دقت متوجه می شوید که نوروز همراه خود آموزش هایی چون دوستی، شادی، اتحاد و رزم دارد. او همچنین درباره ی بازی های «رزمی نوروزی» نیز می گوید: بازی های رزمی به نوعی باعث می شود تا افرادی که این نوع بازی را انجام می دهند، رزم را برای دفاع از کشورشان یاد بگیرند. بسیاری از اقوام در نوروز «کمان کشی» و «اسب بازی»، «چوگان با اسب» را دارند. همچنین در نوروز، در زورخانه ها حرکات نمایشی انجام می دهند. برگزاری جشن های نوروزی، اقدام پاسدارانه میراثی این پژوهشگر اهمیت نوروز و آیین ها و مراسم آن را عامل ایجاد شورای سیاست گذاری آیین ملی نوروز می داند و اظهار می کند: با ثبت جهانی نوروز به مدیریت ایران و حضور ۱۲ کشور منطقه در این پرونده، براساس وظایفی مانند «اقدامات پاسدارانه» که ایران در قبال این پرونده دارد و با تشکیل شورای سیاست گذاری«آیین ملی نوروز»، پیشنهادهایی برای چگونگی برگزاری جشن نوروز در سطح کشور مطرح و براساس المان های مشخص شده در آن، گزارشی مبنی بر انجام این اقدامات پاسدارانه ارائه شد. به گفته ی وی با توجه به اشتراک ۱۲ کشور حوزه ی نوروز در این پرونده ی جهانی، می توان این پرونده را بزرگترین پرونده چند ملیتی میراث ناملموس یونسکو می داند. او تاکید می کند: کشورهایی که از غرب دریای مدیترانه تا سین کیانگ چین واز سرزمینهای جنوبی سیبری تا سواحل جنوبی خلیج فارس و دریای عمان قراردارند جزء کشورهای حوزه نوروز هستند. میرشکرائی با بیان این که در این محدوده ی جغرافیایی، ۱۲ کشور عضو پرونده و اکثر آنها تک قوم هستند، ادامه می دهد: ایران تنها کشوری است که از هر کدام از این کشورها یک قوم یا یک شبه قوم را در خود دارد و هر کدام از آن ها نیز آئین هایی مخصوص به خود را دارند. نوروزگاه جشنواره یا فستیوال نیست او با بیان این که دیدگاه دولت نسبت به نوروز مثبت است، می افزاید: امسال سازمان میراث فرهنگی تصیم گرفت تا با استفاده از جنبه های وحدت بخش نوروز و به کمک همه مردم در سراسر کشور نوروزگاه ها را برپا کند تا در این رویداد فرهنگی مردم نسبت به داشته های خود در حوزه نوروز آشناتر شوند. این امر موجب تقویت وحدت اقوام و اتحاد ملی می شود. نوروزگاه این عضو شورای سیاستگذاری آیین ملی نوروز در بخش دیگری از صحبت های خود به پروژه ی نوروزگاه اشاره می کند و می گوید: نوروزگاه یک رویداد فرهنگی و محلی برای ارائه فرهنگ است. مکانی که نه جشنواره، نه نمایش، نه همایش و نه فستیوال است. بلکه هدف آن نشان دادن آداب و رسوم محلی نوروز به مردم خود آن منطقه است و فرصتی را فراهم می کند تا مردم با داشته های سنتی خود آشنا شوند. وی با بیان این که براساس پیش بینی ها و با توجه به این که قرار است مردم هر منطقه با سنت های پیشینیان خود آشنا باشند، پایلوت نوروزگاه ها در ۱۲ نقطه ی کشور تا پایان اسفند ماه برنامه خواهند داشت، می افزاید: اگر استانی تمایل داشته باشد نوروزگاه را پس از تحویل سال و در طول مدت تعطیلات نوروزی برای گردشگران نیز داشته باشد، آن صرفا یک تصمیم گیری داخلی و استانی است. اما جامعه ی هدف نوروزگاه، مردم بومی مناطق انتخاب شده هستند. «نوروزگاه» چگونه به وجود آمد؟ او درباره ی وجه تسمیه به وجود آمدن کلمه ی «نوروزگاه» نیز اظهار می کند: از ابتدا نام آن«نوروز بازار» بود، چون در مکان «بازار» یک میراث ناملموس، به عنوان قلب تپنده نوروز نهفته است. اما متاسفانه شبهه به وجود آمد که مردم به دنبال ایجاد بازارچه های نوروزی هستند، یعنی مکانی برای فروش. بنابراین بار دیگر سراغ کارکرد ملموس بازار می رفتند. به همین دلیل به این نکته رسیدیم که هنوز زود است تا مردم را با میراث ناملموس بازار همزمان با نوروز آشنا کنیم. درواقع همزمان کردن این دو به نوعی سنگ بزرگ برداشتن و رسیدن به انحراف بود. وی بازار را محیطی می داند که امروزه مردم صرفا با جنبه ی ملموس آن یعنی مکانی برای داد و ستد کالا آشنا هستند و می افزاید: این در حالی است که در کنار کلمه ی بازار، یک میراث ناملموس با کارکرد بازار و نه به عنوان محلی برای تبادل اشیا وجود دارد، بلکه محلی برای تبادل فرهنگ است. چون در دوران قدیم و در کنار بازار نیز بسیاری از کارهای دیگر مانند نمایش ها، بازی ها، گفت وشنودها و قصه گویی هایی که در حال حاضر حذف شده اند، وجود داشته است. او ادامه می دهد: به همین دلیل نامی که انتخاب کردیم به نام «بازارهای نوروزی» یا «نوروز بازارها» به این دلیل بود که به جز این که به نوروز بپردازیم، توجه ها را به این جلب کنیم که بازار یک میراث ناملموس هم دارد. از سوی دیگر هدف از این پیشنهاد برای نوروز این بود تا جامعه هدفی را انتخاب کنیم که مردم عادی باشند. نه قشر گردشگر ، پژوهشگر و اقشار فرهنگی جامعه به عنوان مخاطبان خاص. وی اضافه می کند: به همین دلیل در معنا نام این مکان ها را به «نوروزگاه» تغییر دادیم، چون این کلمه یک نام کهن است که بسیاری از اقوام فرهنگی ایران، در چنین مکانی در روز نوروز در آن محل جمع شده و نوروز را جشن می گیرند. مانند بهارگاه بلوچ ها یا نوروزگاه تاجیک ها. اینجا فرهنگ ارایه می کنند میرشکرایی تاکید می کند: دلیل انتخاب نام «نوروزگاه» به دلیل وجه تسمیه آن و به معنای نوروزگاه، مکانی برای جمع شدن دور یکدیگر نیست، بلکه مکانی برای ارائه فرهنگ است. این پژوهشگر حوزه فرهنگ با بیان این نکته که نوروزگاه قرار است به کل اجتماع مردم عام بپردازد می گوید: بنابراین عام مردم را در بازار می توان دید . قلب تپنده نوروز پیش از لحظه تحویل سال و در بازار می تپد. همه ی مردم چه بخواهند و چه نه، در روزهای پایان سال سری به بازار می زنند. بنابراین اگر جامعه هدفی وجود دارد و می خواهیم یک چیز مانند نوروز را نشانه بگیریم، پرجمعیت ترین مکانی که ما را به هدف نزدیک می کند، «بازار» است. به اعتقاد وی، مشخصه بارز نوروزگاه آن است که هیچ چیز در این مکان فروخته نخواهد شد و هرچیزی که وجود دارد، دانش سنتی، مراسم، آیین و جشن است، نه مکانی برای خرید کالا. این فعال حوزه فرهنگ از بارزترین اتفاقاتی که در این پایلوت های نوروزگاهی رخ می دهد، را برگزاری بازی «چوگان» در میدان نقش جهان می داند که یک بازی ایرانی و کهن بوده است و می گوید: این بازی بخشی از جشن نوروز بود که امسال در میدان نقش جهان به سبک سنتی برگزار شد. عضو شورای ثبت میراث ناملموس در ادامه پایلوت های نوروزگاهی را به دو بخش ثابت و سیار تقسیم می کند و ادامه می دهد: در بخش ثابت، غرفه هایی که رسم های ثابت مردم آن منطقه مانند سمنو پزون را نشان می دهد و در بخش دیگر که ذات آن مانند «نوروزخوانی» یا «عروس گُله» حرکتی است، به صورت سیار برگزار می شوند. میرشکرایی با بیان این که در کنار تبلیغات محیطی که در شهرهای مختلف انجام دادیم این بخش از نوروزگاه که ماهیت متحرک کننده دارد، یک آگاهی دهنده است، اظهار می کند: نوروزگاه به مردم نشان می دهد نوروز را با آداب و رسوم سنتی خود ببینید. لزومی ندارد هرچه در رادیو تلویزیون یا تهران انجام می شود را همه ی اقوام و مردم یک کشور انجام دهند. نوروزگاهِ سراسری در آینده ای نزدیک این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی در ادامه با تاکید بر این که اگر جامعه هدف ما مردم بومی هستند، باید به نقاطی مانند حاشیه بازارها و در محل های پر رفت و آمد شهرها که حضور دارند، برویم؛ می افزاید: براساس تصویب شورای سیاست گذاری آئین ملی نوروز؛ در ۱۲ استان کشور به صورت پایلوت این کار را آغاز کردیم تا کج و راستی هایش را به دست آوریم و سال آینده به صورت سراسری آن را برگزار کنیم. نوروزگاه او با بیان این که انتخاب این دوازده استان هیچ برتری نسبت به سایر استان ها ندارند، اضافه می کند: این انتخاب ها صرفا به این دلیل بود که به پیشینه اقوام مختلف بپردازیم. هر کدام از این استان ها شکل و رنگ مختلفی در نوع نوروزشان دارند. این عضو شورای سیاستگذاری آیین ملی نووز معتقد است: اگر پژوهشگران اهل فن نه فقط در حوزه مردم شناسی بلکه در حوزه هایی چون محیط زیست ، اقتصاد، سیاست در سال های آینده به این موضوع وارد شوند و بتوانند مسیرهایی را اصلاح کنند، علاوه بر حفظ سنت، با دنیا و وضعیت امروز می توانند همخوانی پیدا کنند. به عنوان مثال شما نباید به بهانه اینکه ماهی قرمز باعث تولید آلودگی می شود، کلا آن را از سفره هفت سین و سفره نوروزی حذف کنید، تا در سال های آینده، دیگر در آئین ها وجود نداشته باشد. شهرهای غنی ها مغفول ماندند میرشکرایی تاکید می کند: قرار است افراد مطلع و پژوهشگران دور یکدیگر جمع شده و به رسوم مخصوص به هر استان رسیدگی کنند، که خوشبختانه تا کنون این اتفاق افتاده است و در جریان این رسیدگی کردن ها بسیاری از رسوم و آدابی مغفول مانده و مربوط به نوروز، حتی بسیاری از شیرینی هایی که در این ایام پخت می شدند در قالب پرونده ای تهیه و برای ثبت در بررسی هستند. او می گوید: پیش از نوروز پرونده هایی با موضوع نوروز آمدند، ثبت ملی شدند و یکسری از برنامه ها نیز در آینده ای نزدیک آماده شده و ثبت ملی می شوند. اما متاسفانه همه ی استان هایی که مغفول به نظر می رسند، استان های بسیار غنی در این حوزه بوده اند. سفره ی نوروزی مخصوص اقوام ایرانی پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی گستردن «سفره های نوروزی» را یکی از مهمترین رسوم اقوام ایرانی در ایام نوروز می داند و می گوید: متاسفانه به غلط در کشور باب شده است که تنها «هفت سین» سفره ی نوروز است، در حالی که هفت سین نوعی «سفره نوروزی» است. او با تاکید مجدد بر این که در طول سفرهای بیش از یک ماه گذشته اش به استان های مختلف کشور برای به دست آوردن آن چه از آئین های نوروزی در استان های مختلف کشور وجود داشته است ، ادامه می دهد: هر قوم باید سفره نوروزی مخصوص خود را بیندازند. به عنوان مثل مردم شیراز به جز «هفت سین»، «هفت میم» هم دارند . خوزستانی ها و بلوچ ها نیز «سفره نوروزی» مخصوص خود را دارند. میرشکرایی در ادامه با بیان این که سفره های نوروزی چند اِلِمان ثابت مانند آب، آیینه، چراغ، کتاب مقدس و یک عامل برکت دارند، بیان می کند: بسیاری از نقاط ایران محتویات سفره های نوروزی را پس از تحویل سال می خورند، چون اعتقاد دارند که اگر از آن سفره بخورند، باعث برکت سال شان می شود. اگر روز دوم به دیدن آنها بروید، در سفره ی نوروزی شان فقط آینه وشمع، سبزه است. در بسیاری از نقاط ایران با توجه به این خصوصیت تصور می کنند آن قوم چون سفره هفت سین ندارند، نوروز ندارد. سفره های نوروزی هنوز منسوخ نشده اند میرشکرایی همچنین با بیان این پرسش که نتیجه ی این اشتباه چه تاثیر منفی در جامعه، در نگاه مردم و در خود آن قوم می گذارد؟ اظهار می کند: هر قوم به مرورِ زمان، خودش را تافته جدا تافته می بیند و در ادامه این موارد باعث افتراق می شود. بنابراین یکی از کارکردهای اصلی این «نورزوگاه» ایجاد وحدت ملی است. به گفته ی وی در سراسر فرهنگ ایرانی و فرهنگ نوروز اجزایی که سر سفر نوروز گذاشته می شود، همگی عامل برکت آن قوم، محل و منطقه هستند. او با این وجود تاکید می کند: سفره های نوروزی منسوخ نشده اند، بلکه در هاله ای از اغفال فرو رفته اند و مردم به سیستم سنتی خود عمل نمی کنند. چالشی چند ساله به نام «ماهی قرمز» میرشکرایی در ادامه با اشاره به بحث هایی که هر سال در اواخر اسفند ماه برای جلوگیری از خرید «ماهی قرمز» توسط مردم مطرح می شود، می گوید: ماهی قرمز به یک چالش تبدیل شده است و محیط زیستی ها کمپین می دهند که ماهی قرمز نخرید. این در حالی است که «ماهی قرمز» به سبک و سیاق امروز مشکل ساز است. ماهی قرمز سر سفره هفت سین عجیب است؟ او سپس این پرسش ها را مطرح کرد که آیا صرفا وجود ماهی قرمز سر سفره هفت سین چیز عجیبی است؟ آیا اصولا ماهیت ماهی در فرهنگ ما چیز بی تعریفی است؟ و ادامه می دهد: به اعتقاد من جواب خیر است. به دنبال نام ماهی هزاران هزار نشان اسطوره ای وجود دارد. اما زمانی که بخواهید کارکردش را تغییر دهید و می کنید ماهی قرمز را در حالت تجاری استفاده می کنید و همه ی ایران را وادار می کنید که ماهی قرمز بخرند، بنابراین هشتاد میلیون نفر برای اینکه بخواهند به این سبک و سیاق عمل کنند، ناچار می شوند این ماهیرا تکثیر کنند. بنابراین کشورهایی که در خارج از این آب و خاک مانند چین هستند، با پرورش چنین ماهی، محیط زیست ایران را آلوده می کنند. «سبزه» چالش جدید ایرانی ها در نوروز این پژوهشگر می گوید: کارکرد سبزه متفاوت است حتا زمانی که آن را به طبیعت می سپارند. در این شرایط باید بررسی شود که چه راهکاری برای رسم سنتی سبزه به آب دادن باید اندیشیده شود تا دچار آلودگی محیط زیست و مسائل حاشیه ای آن نشویم و در عین حال کارکرد خود را حفظ کند. «حاجی فیروز» به سبک امروزی رسم کهن نوروزی نیست میرشکرایی در ادامه به بیان برخی رسم ها که به اشتباه وارد بحث های آئینی نوروزی شده اند، اشاره می کند. او حاجی فیروز را نیز جزو رسم های کهن نوروزی نمی داند و این پرسش را مطرح می کند که آیا حاجی فیروز یک رسم سنتی است؟ ما در ایران سیستم برده داری داریم؟ و می گوید:حاجی فیروز در ایران عمومی نیست هیچ گاه چنین رسوماتی در ایران نبوده است. این یکی از وجوه تمایز ایرانی ها نسبت به کل اقوام کهن دنیا است. همه آنها برده داری می کرده اند، اما ایرانی ها برده نداشته اند. وی ادامه می دهد: نظام ارباب و رعیتی ما با نظام برده داری آمریکا بسیار متفاوت است. یعنی رعیتِ یک ارباب، نسبت به آن زمین، حق آب و گل دارد. یک حس متقابل بین ارباب و رعیت وجود دارد. پس اگر این کارکرد اجتماعی را حذف کنند، متوجه می شوید که چه اتفاق ناخوشایندی در سیستم کشاورزی و زمین داری رخ می دهد و مهاجرت به شهرها چقدر زیاد می شود. او وضعیت نوروز را نیز این گونه می بیند و می گوید: بسیاری از کارکردهای نوروز را حذف می کنند و می خواهند استانداردسازی کنند، بنابراین به جامعه آسیب هایی وارد می شود، که دیگر قابل برگشت نیست. این عضو شورای دفتر ثبت آیین ملی نوروز سپس با بیان این که حضور «حاجی فیروز» در نوروز رسم زیاد قدیمی نیست، ادامه می دهد: بسیاری از پژوهشگران تصور می کنند حاجی فیروز بازمانده «آتش افروز»هاست، اما این گونه نیست. حاجی فیروز براساس اسنادی که وجود دارد یک شخص است که در دوره قاجار زندگی می کرده و یکسری کارهایی را انجام می داده و پس از گذشت زما ن برخی افراد به طبع آن این کارها را انجام دادند و در نهایت آن همه گیر شد. او می گوید: حاجی فیروز جزو نمادهای کهن نوروز نیست. کسانی که پیام نوروز را می آوردند نوروزخوان ها بودند. کسانی که به نوعی جشن های پیش از نوروز را برگزار می کردند. «چهارشنبه سوری» مربوط به قبل از اسلام نیست میرشکرایی در ادامه به آیین «چهارشنبه سوری» می پردازد. آئینی که به اعتقاد او مانند گذشته برگزار نمی شود. او توضیح می دهد : یکی از این جشن هایی که امروزه به صورت تغییر یافته، برگزار می شود «چهارشنبه سوری» است. رسمی که ذاتا یک جشن قبل از اسلامی نیست. این یک اشتباه است که فکر می کنند، آن رسمی مربوط به پیش از اسلام است که برخی افراد نیز با آن مخالفند. وی می افزاید: اصولا پیش از اسلام شنبه و چهارشنبه نداشته ایم. هر کدام از روزهای ماه، اسم خاص خود را داشته اند. بنابراین شرایط به گونه ای نبوده که در نهایت آیینی با نام «چهارشنبه سوری» داشته باشیم. چهارشنبه سوری او چهارشنبه سوری را یک فرایند تغییر شکل یافته می داند و می افزاید : یکی از اقدامات شورای سیاستگذاری نوروز در «نوروزگاه» برگزاری چهارشنبه سوری به سبک و سیاق واقعی خود است. آداب و رسومی که به هیچ عنوان به آتش پرستی، افتراقات و اختلافات مذهبی ارتباط ندارد. فقط یک جشن است که بسیاری از بازی ها و آداب و رسوم و دعاهای مخصوص خود را دارد. بازی هایی مانند «قاشق زنی»، «بازی شال اندازی»، «رسم فال گوش واستادن» و «کوزه شکستن و خاکستر به آب ریختن» . سواستفاده چین از چهارشنبه سوری ایرانی ها به گفته ی این پژوهشگر؛ مجموعه اتفاقاتی که انجام می شود، یک رسم با نام «چهارشنبه سوری» را رقم می زند، این در حالی است که در حال حاضر در چهارشنبه سوری، سری اتفاقاتی رخ می دهد که مراسم را به صحنه جنگ تبدیل کرده است. در این ماجرا یک کشور سودجو مانند چین اجناسی وارد می کند و مردم از آن استقبال می کنند. وی ادامه می دهد: مردم برای اینکه آتشی بزرگ برای چهارشنبه سوری درست کنند، مبل خانه خود را آتش می زنند، این در حالی است که این آئین حساب و کتاب دارد. باید براساس اعدادی مشخص شامل سه، پنج، هفت یا ۹ بوته (که هر کدام از این اعداد در فرهنگ ایرانی یک نماد هستند)، بوته خشک درست کرد و آتش زد. میرشکرایی همچنین تاکید می کند: فرایند پریدن از آتش یک رسم سنتی نیست، بلکه پریدن از روی آتش نیز مفهوم خود را دارد. «چهارشنبه سوری» در آئین کهن این پژوهشگر حوزه فرهنگ با تاکید بر این که سنت پریدن از روی آتش در ایران باستان مربوط به لحظات قبل از تحویل سال بوده است؛ می گوید: در آن شب همه ی کدورت ها را دور می ریزند و یکی از آهنگ هایی که همزمان با ریختن خاکسترِ آتش به آب می خوانند این است که «ما کدورت های سال پیش را به آب دادیم و امیدواریم سال جدید سال خوبی باشد همراه با دوستی مهر وفا و اتحاد باشد». روز طبیعت یک نام «ناقص» است سیزده به در یکی از رسوماتی است که در ایران در آخرین روز تعطیلات نوروزی برگزار می شود. روزی که با عنوان «روز طبیعت» شناخته شده است، د ر حالی که به گفته ی این کارشناس حوزه ی فرهنگ نام این روز با آدابی که مردم در آن روز به جا می آورند، مطابقت ندارد. این عضو شورای سیاستگذاری آیین ملی نوروز در این زمینه نیز اظهار می کند: زمانی که تحویل سال می گذرد، بازی آغاز می شود، مراسمی مانند «سیزده به در». بسیاری از اقوام ایرانی پس از سیزده به در هنوز کارهایی را انجام می دهند که مرتبط با نوروز است. سیزده به در نحس نیست او تاکید می کند: این در حالی است که مراسم «سیزده به در» فقط این نیست که به طبیعت برویم و برگردیم. اینکه می گویند روز طبیعت، آن یک اسم ناقص است که برای سیزده به در استفاده می شود. «سیزده به در» به اشتباه، در کردن نحسی قلمداد شده میرشکرایی تاکید می کند: اصولا فرهنگ ایرانی نحسی را نمیشناسد و روزهای ماه در ایران همگی دارای نامهای مقدس و مورد احترام بوده اند. سیزده به در در واقع «تیر روز است» و با آب در ارتباط است. سیزده به در همراه خود آیین هایی مانند «سبزه گره زدن» دارد. آئینی که یک نوع تفعل و آرزو خواهی از سبزی و گیاه که پاک ترین عنصرِ خاک است دارد. در این آیین می خواهند زندگی شان طراوت داده شود و آرزوهای شان برآورده شود… این مردم شناس در پایان با اشاره به برخی مخالفت ها که درباره ی انجام برخی از رسوم قدیمی ایرانیان باستان مطرح می شود، اظهار می کند: مخالفت کردن صرف درست نیست، مخالفت کردن باید اصولی باشد. باید نخست راهکار جایگزین آن را شناخت و به این نکته رسید که آیا واقعا نیازی به این مخالفت است یا خیر؟ او با بیان این که مخالفت باید اساس داشته باشد می گوید: اگر قرار باشد یک آئین به خاطر این نوع مخالفت ها کنار گذاشته شود ، شاید ساده انگاری باشد. باید به اثرات طولانی مدت هر رسم در چندین سال آینده فکر کرد. مسئول کمیته نوروزگاه تاکید می کند: نوروزگاه فرصتی برای رسیدگی علمی به انحرافات جشن نوروز از مسیر سنتی آن و بازیابی کارکردهای مفید آن است که از آن جمله می توان به تقویت اتحاد ملی اشاره کرد، نه ایجاد آن. انتهای پیام شبان میرشکرایی گفت وگو از خبرنگاران ایسنا؛ فاطمه رشیدی و سمیه ایمانیان
جمعه ، ۲۸اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: علت نیوز]
[مشاهده در: www.elat.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]
-
گوناگون
پربازدیدترینها