محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845321817
استفاده از اوراق بهادار دولتی، بهترین جایگزین برای عملیات بازار باز
واضح آرشیو وب فارسی:فرصت امروز: پژوهشکده پولی و بانکی یادداشتی را با عنوان آسیب شناسی اوراق مشارکت بانک مرکزی از دیدگاه فقهی-اقتصادی به قلم حسین میثمی منتشر کرده است. یافته های این یادداشت نشان می دهد: اول اینکه، اوراق مشارکت بانک مرکزی با چالش های گوناگون فقهی-اقتصادی روبه رو است و به همین دلیل بهترین گزینه آن است که بانک مرکزی برای انجام عملیات بازار باز، اوراق بهادار منتشر نکند و این عملیات را با استفاده از خریدوفروش اوراق بهادار دولتی در بازار ثانویه انجام دهد. دوم اینکه، اگر بانک مرکزی به هر دلیل (مثلا نبود بازار ثانویه اوراق بهادار دولتی) در کوتاه مدت به انتشار اوراق بهادار در بازار اولیه مجبور شود، باز هم اوراق مشارکت بهترین گزینه نیست و می توان از سایر اوراق بهادار اسلامی (مانند صکوک اجاره) استفاده کرد که با ویژگی های ابزارهای عملیات بازار (مانند ریسک کم و نرخ سود ثابت) سازگارتر است. در نهایت اینکه اگر بانک مرکزی همچنان قصد دارد برای انجام عملیات بازار باز از ابزار اوراق مشارکت استفاده کند، مناسب است به چالش های مطرح شده در این یادداشت توجه کند و برای رفع آنها تدابیری بیندیشد. انتشار اوراق بهادار بانک مرکزی یکی از شیوه هایی است که بانک مرکزی برخی کشورهای درحال توسعه برای اجرای عملیات بازار باز به کار می برند. در نظام بانکی ایران با توجه به اینکه قانون عملیات بانکی بدون ربا از سال 1362 تصویب شده و اجرا می شود و طبق این قانون (و براساس نظر مراجع و فقهای معظم)، استفاده از اوراق قرضه جهت عملیات بازار باز ناصحیح است، بانک مرکزی به انتشار «اوراق مشارکت بانک مرکزی» اقدام کرده است. ابزار اوراق مشارکت راکه نهادهای مختلف (مانند دولت و شهرداری ها) از سال 1373 برای «تامین مالی» استفاده می کردند، از سال 1380 برای «سیاست گذاری پولی» به کار رفت و تاکنون تنها از این ابزار برای عملیات بازار باز اسلامی استفاده شده است. آخرین استفاده از این ابزار توسط بانک مرکزی نیز به انتشار اوراق مشارکت در نیمه دوم سال 1392 (به میزان ۱۱ هزار میلیارد ریال) مربوط می شود. همچنین شورای پول و اعتبار در مصوبه اخیر خود انتشار اوراق مشارکت بانک مرکزی را در سال 1394 تا سقف 100 هزار میلیارد ریال مجاز دانسته است. تجربه انتشار اوراق مشارکت بانک مرکزی در ایران اوراق مشارکت سندی است که گویای مالکیت دارنده آن روی بخشی از دارایی حقیقی متعلق به دولت، شرکت های دولتی، شهرداری ها، نهادهای عمومی غیردولتی، موسسات عام المنفعه، و... است. دارندگان این نوع اوراق در حقیقت مالک دارایی مورد مشارکت و در سود یا زیان حاصل از آن شریک هستند. بانک مرکزی از سال 1379 تا پایان سال 1392 در 38 نوبت بیش از 190 هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت منتشر کرده است. این اوراق معمولا با سررسیدهای یک ساله و با نرخ های سود علی الحسابی منتشر شده که از نرخ های سالیانه تورم کمتر بوده است. نخستین و شاید مهم ترین چالش و شبهه ای که در اوراق مشارکت بانک مرکزی طرح می شود «فقدان طرح های سودده اقتصادی» است. وقوع عقد شرکت و مشروعیت پرداخت سود به خریداران اوراق تنها در شرایطی متصور است که اول، بانک مرکزی دقیقا در بازه ای که اوراق را منتشر می کند فعالیت های سودده (حداقل به میزان اوراق فروش رفته) داشته باشد؛ دوم، این فعالیت ها در بازه زمانی انتشار اوراق دارای سود باشد؛ و سوم، سود قطعی این فعالیت ها در پایان دوره محاسبه شود و در صورت وجود سود مازاد، به خریداران اوراق مابه التفاوت پرداخت شود. بنابراین، انتشار اوراق مشارکت بانک مرکزی روی طرح های اقتصادی تنها زمانی صحیح است که این سه شرط برقرار باشد. می توان مدعی شد که برقراری این سه شرط در این اوراق محل تردید است، زیرا مسئولان بانک مرکزی فقط به صورت کلی به این مطلب اشاره می کنند که بانک مرکزی فعالیت های سودده دارد، اما تعدادی پرسش همچنان بی پاسخ مانده است. برای نمونه، اینکه آیا این فعالیت ها به لحاظ حجم متناسب با حجم اوراق مشارکت منتشرشده است، آیا به لحاظ بازه زمانی، الزاما در دوره شش ماهه یا یک ساله ای که اوراق منتشر می شود، فعالیت های اقتصادی مبنای انتشار اوراق سود داشته اند، آیا نرخ سود این فعالیت ها با نرخ سود در نظر گرفته شده برای اوراق متناسب است؟ بر همین اساس، چالش عدم ارتباط میان فعالیت های واقعی با اوراق مشارکت منتشرشده تامل برانگیز است و باعث می شود شبهه ربا در مورد اوراق مشارکت بانک مرکزی جدی باشد. شبهه واقعی نبودن نرخ سود پرداختی به دارندگان اوراق دومین چالش فقهی حائز اهمیت در اوراق مشارکت بانک مرکزی شبهه واقعی نبودن نرخ سود پرداختی است. پرداخت سود به دارندگان اوراق مشارکت تنها در صورتی می تواند مبنای صحیح شرعی داشته باشد که فعالیت های سودده مبنای انتشار اوراق پیش از سررسید بازده داشته باشد و این بازده محاسبه و به دارندگان اوراق پرداخت شود. به عبارت دیگر، ازآنجا که ماده ۱ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مقرر می دارد دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح سهیم شوند، لازم است بانک مرکزی در طرح های مبنای انتشار، اوراق «صورت سود و زیان» تهیه کند و این محاسبه را مبنای پرداخت سود قرار دهد. مشتریان با خرید اوراق به صورت موقت (تا سررسید) در فعالیت های سودده مبنای انتشار اوراق شریک بانک مرکزی می شوند. بر این اساس، الزام است بانک مرکزی در زمان سررسید- ضمن محاسبه سود قطعی اوراق - سهم دارندگان اوراق در موضوع مشارکت را بخرد، به گونه ای که اصل و سود اوراق به آنها پرداخت شود (با فرض سودده بودن پروژه ها). بانک مرکزی کشور در 13 سال اخیر در هیچ دوره ای «صورت سود و زیان» پروژه های مبنای انتشار اوراق را تهیه نکرده است. علاوه بر این در هیچ دوره ای، مابه التفاوت نرخ سود قطعی و علی الحساب محاسبه یا پرداخت نشده است. در تمام دوره ها، نرخ سود قطعی (به طور صوری) دقیقا برابر نرخ سود علی الحساب اعلام شده است. بر این اساس، به نظر می رسد ارتباط مشخصی بین فعالیت های سودده بانک مرکزی (سود ترازنامه بانک مرکزی) با نرخ سود پرداختی به دارندگان اوراق وجود نداشته و این امر شبهه جدی مطرح در این دسته از اوراق است. البته، برخی مدیران بانک مرکزی در مصاحبه های شفاهی خود مدعی شده اند به دلیل آنکه معمولا منابع حاصل از اوراق مشارکت به صورت خط اعتباری در اختیار طرح های دولتی خاصی قرار گرفته که زیانده است، همواره نرخ سود قطعی کمتر از نرخ سود علی الحساب پرداختی است و بانک مرکزی این کسری و زیان مشارکت را به دارندگان اوراق هبه کرده است. این توجیه پذیرفتنی نیست؛ زیرا بنا بر منطق، نرخ سود علی الحساب باید براساس میانگین نرخ های سود در سال های پیش تعیین شود و اگر بانک مرکزی پس از چند سال از انتشار اوراق، از ضررده بودن تجربه های گذشته انتشار اوراق مشارکت مطمئن است باید نرخ سود علی الحساب را کاهش دهد. چالش دیگر در موضوع اوراق مشارکت بانک مرکزی عدم اطلاع رسانی صحیح است. ازآنجا که خریداران اوراق شریک موقت بانک مرکزی در فعالیت های سودده مبنای انتشار اوراق می شوند، الزام است نیت و قصد مشارکت داشته باشند؛ بدین معنی که هنگام خرید اوراق، متوجه این موضوع باشند که عقد مبنای انتشار اوراق شراکت است. درحال حاضر به دلیل آنکه بانک مرکزی هنگام فروش اوراق اطلاعی از فعالیت های سودده اقتصادی (مبنای انتشار اوراق) به خریداران نمی دهد و در مورد سوددهی طرح ها و شیوه محاسبه سود نیز هیچ رویه شفافی موجود نیست، نگاه بسیاری از خریداران اوراق به این ابزار به مثابه ابزاری کاملا بدون ریسک است که نرخ بازده قطعی و از پیش تعیین شده دارد. این امر باعث می شود اوراق مشارکت بانک مرکزی را عینا معادل اوراق قرضه در نظر بگیرند و نیت و قصد قرض دادن موقت منابع را به بانک مرکزی و دریافت اصل و مازاد را در آینده کنند که این قصد شبهه ناک است. چالش های اقتصادی اوراق مشارکت بانک مرکزی علاوه بر چالش های فقهی گفته شده از دیدگاه اقتصادی نیز با کاستی های زیادی مواجه است که این بخش به برخی از مهم ترین آنها اشاره می کند. هزینه بر بودن انتشار اوراق نخستین و شاید مهم ترین چالش اقتصادی اوراق مشارکت بانک مرکزی هزینه بر بودن استفاده از این اوراق برای اجرای عملیات بازار باز است، زیرا عملیات بازار باز در سایر کشورها معمولا روی اوراق قرضه دولتی انجام می شود و بانک مرکزی به طور مستقیم اوراق منتشر نمی کند. بانک مرکزی در بازار ثانویه اوراق دولتی وارد می شود و با خریدوفروش اوراق، سیاست های انبساطی و انقباضی اعمال می کند. از این رو، هزینه و ضرر (و در مواردی درآمد) سیاست گذاری پولی برای بانک مرکزی فقط تفاوت در نرخ های خریدوفروش است. ناسازگاری عقد مشارکت با ماهیت کوتاه مدت عملیات بازار باز عملیات بازار باز به طور ذاتی ماهیت کوتاه مدت دارد و فقط برای مدیریت نقدینگی جامعه در بازه های زمانی کوتاه (شش ماهه، سه ماهه، یک ماهه، و حتی هفتگی) کاربرد می یابد. این در حالی است که عقد مشارکت ماهیت بلندمدت و میان مدت دارد و به همین دلیل، این عقد به طور ذاتی برای عملیات بازار باز مناسب نیست. براساس تحلیل ها، می توان مدعی شد که این اوراق از دیدگاه فقهی با چالش های گوناگونی روبه رو است و شبهه ربا در آن به طور جدی مطرح است. اوراق مشارکت بانک مرکزی از دیدگاه اقتصادی نیز با مشکلات مختلفی مواجه است که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. بنابراین، بهترین گزینه آن است که بانک مرکزی برای انجام عملیات بازار باز اوراق بهادار منتشر نکند، بلکه این عملیات را با استفاده از خریدوفروش اوراق بهادار دولتی در بازار ثانویه انجام دهد. اگر به هر دلیل (برای مثال، نبود بازار ثانویه اوراق بهادار دولتی)، بانک مرکزی در کوتاه مدت به انتشار اوراق بهادار در بازار اولیه مجبور شود؛ باز هم اوراق مشارکت بهترین گزینه نیست و می توان سایر ابزارهای اسلامی را به کار برد که با ویژگی های عملیات بازار باز سازگارتر است (مانند صکوک اجاره). در نهایت اگر بانک مرکزی قصد دارد از ابزار اوراق مشارکت برای انجام عملیات بازار باز استفاده کند، باید به چالش هایی که در این یادداشت به آنها اشاره شد توجه کند و برای رفع آنها تدابیری بیندیشد. توصیه های سیاستی با توجه به تحلیل این یادداشت، توصیه های ذیل جهت کاهش چالش های فقهی اوراق مشارکت بانک مرکزی در کوتاه مدت پیشنهاد می شود. به منظور حل مشکل «فقدان طرح های سودده اقتصادی»، بانک مرکزی در دوره ای که قصد انتشار اوراق را دارد فعالیت های سودده خود را (حداقل به میزان اوراق) به طور دقیق و جزیی احصا کند. * جهت حل شبهه «واقعی نبودن نرخ سود پرداختی»، بانک مرکزی برای طرح های سودده مبنای انتشار اوراق «صورت سود و زیان» تهیه کند * برای حل شبهه «عدم اطلاع رسانی در مورد فعالیت های مبنای انتشار اوراق»، بانک مرکزی پیش از انتشار اوراق فعالیت های سودده مبنای انتشار اوراق را اعلام عمومی کند. توصیه های زیر نیز جهت کاهش چالش های اقتصادی اوراق مشارکت بانک مرکزی در کوتاه مدت پیشنهاد می شود. * به منظور حل مشکل «هزینه بر بودن انتشار اوراق»، بانک مرکزی در کوتاه مدت با اقداماتی خاص (مانند انتشار الکترونیکی اوراق، راه اندازی بازار ثانویه، و غیره) هزینه های انتشار اوراق را کاهش دهد. * برای حل مشکل «نبود بازار ثانویه منسجم و تعهد بازخرید پیش از سررسید»، هرچه سریع تر بازار ثانویه اوراق مشارکت در بازار بین بانکی راه اندازی شود و در برگه های اوراق مشارکت آتی بانک مرکزی تاکید شود که فروش اوراق پیش از سررسید تنها در بازار بین بانکی امکان پذیر است و بانک عامل تعهدی جهت بازخرید پیش از سررسید ندارد. * به منظور حل مشکل «ناسازگاری عقد مشارکت با ماهیت کوتاه مدت عملیات بازار باز»، سررسید اوراق به گونه ای تعیین شود که مردم بتوانند وقوع مشارکت و ایجاد سود را تصور کنند. بنابراین انتشار اوراق مشارکت بانک مرکزی در سررسید کمتر از سه ماه چندان مناسب نیست. * جهت حل مشکل «عدم امکان مسدودکردن وجوه»، بانک مرکزی منابع جمع آوری شده از محل انتشار اوراق را به طور مستقیم مسدود نکند بلکه آنها را واقعا جایگزین منابع خود کند (که پیشتر در طرح های سودده به کار رفته بود) و با آزادسازی منابع گذشته، وجوه را مسدود کند. * به منظور حل مشکل «تحمیل هزینه به بانک های عامل بابت عاملیت و بازخرید اوراق»، بهترین راه حل راه اندازی بازار ثانویه و حذف تعهد بانک های عامل جهت بازخرید اوراق است.
شنبه ، ۲۲اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرصت امروز]
[مشاهده در: www.forsatnet.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]
-
گوناگون
پربازدیدترینها