تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833559628
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه از روزهای مذاکره و علت قدم زدنش با جان کری سخن گفت: متاسفانه در دوره قبلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با مدیران سیاسی ۱+۵ مذاکره می کرد / آرتیست بازی در دیپلماسی جواب نمی دهد
واضح آرشیو وب فارسی:کرات آملی: کرات آملی:نخستین رویارویی من با کری به جلسه نخست مذاکرات هسته ای در دولت یازدهم بازمی گردد. شرط من برای مذاکره این بود که تنها زمانی مذاکره خواهم کرد که طرف مقابل من وزیر امور خارجه کشورها باشند. پذیرش این مساله برای خانم اشتون در ابتدا بسیار سخت بود. خاتم اشتون عادت کرده بود که مذاکره کننده ایرانی از تهران آمده و پشت میز مذاکره ای می نشیند که طرف های مقابل وی از شش کشور مدیران سیاسی هستند. وزیر امور خارجه از روزهای مذاکره و علت قدم زدنش با جان کری سخن گفت. محمدجواد ظریف در گفت وگویی که در ویژه نامه نوروزی اعتماد منتشر شده است، پاسخگوی برخی پرسش ها بود که در زیر می آید: رابطه وزیر امور خارجه با رئیس جمهور چه جنس رابطه ای است؟ دوستانه یا رئیس و مرئوس؟ سابقه آشنایی من با اقای روحانی به سال های جنگ بازمی گردد. هنگام مذاکرات ۵۹۸ دکتر روحانی هم سابقه حضور در جنگ را داشتند و هم ریاست کمیسیون دفاعی مجلس، نایب رئیس مجلس و عضو کمیته مذاکره کننده ای بودند که آقای دکتر ولایتی مسئولیت آن را عهده دار بود. علاوه بر این آقای دکتر روحانی رئیس کمیته آتش بس و عقب نشینی بودند. در آن دوره من هم به عنوان مشاور دکتر ولایتی در تمام مذاکره ها حضور داشتم و آقای دکتر روحانی هم در اکثر مذاکره ها بودند. آشنایی من با دکتر روحانی به آن سال ها بازمی گردد. بر اساس همین تجربه و آشنایی است که من چه در آن دوره و چه این دوره اعتقاد دارم که دیدگاه های ایشان به سیاست خارجی و تسلط ایشان به موضوعات امنیت ملی از جدی ترین دیدگاه های کشور در این حوزه است. پس از آن دوره نیز همکاری های ما ادامه پیدا کرد. زمانی که من معاون وزیر امور خارجه بودم در زمره افرادی بودم که به شورای امنیت رفت و آمد زیاد داشتم. رفت و آمدهای من هم در هر دو دوره ریاست جمهوری های آیت الله هاشمی رفسنجانی و رئیس دولت اصلاحات ادامه داشت. در آن سال ها در پرونده افغانستان و در خصوص مساله عراق همکاری و ارتباط مستقیم با شورای عالی امنیت ملی داشتم و زمانی که به عنوان نماینده ایران در اجلاس بن (در خصوص افغانستان) اعزام شدم هم با آقای روحانی از نزدیک در تماس بودم. پس از آن دوره، زمانی که من نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد بودم بحث های هسته ای آغاز شد و آقای روحانی از آقای خرازی خواسته بودند که من مسئولیت تیم مذاکره کننده را بر عهده بگیرم . فکر می کنم آن گونه که آقای روحانی در کتاب خاطرات شان نوشته اند آن مذاکرات حدود ۵۰۰ روز طول کشید. یعنی از اجلاس آبان ماه سال ۱۳۸۲ که با سه کشور اروپایی مذاکرات را آغاز کردیم مسئولیت مذاکرات با مدیران سیاسی بر عهده من بود تا پایان دوره ای که آقای روحانی مسئولیت کل مذاکرات را بر عهده داشتند. در تمام آن دوره با وجود این که من در نیویورک بودم با آقای روحانی در ارتباط مداوم و نزدیک بوده و مسئولیت مذاکرات را عهده دار بودم. بر همین اساس کاملا با روحیات آقای دکتر روحانی آشنایی داشتم. پس از پایان مسئولیت ایشان و با فاصله اندکی پایان مسئولیت بنده در نیویورک همچنان این رابطه حفظ شد. در سال های آخر هم به عنوان مشاور ایشان در مرکز تحقیقات استراتژیک مشغول به کار بودم که البته به دلیل مشغله در دانشگاه به صورت پاره وقت در خدمت ایشان بودم. آقای روحانی را چگونه سیاستمداری می دانید؟ آقای دکتر روحانی فرد بسیار جدی است و بسیار هم توکل بالایی دارند. ایشان اعتقاد دارند که اگر در مسیر خیر حرکت کنید، خداوند همواره به شما کمک خواهد کرد. پیش از آن که من مسئولیت وزارت امور خارجه را بپذیرم به عنوان مشاور ایشان چارچوبی را برای حل و فصل موضوع هسته ای ارائه کردم. در آن چارچوب هم پیش بینی کرده بودید که در بازه زمانی دو ساله به این دستاوردها برسیم؟ من در آن زمان نمی توانستم از نظر تحلیلی باور کنم که امکان رسیدن به چنین توافقی و لغو ۶ قطعنامه شورای امنیت وجود دارد. اگر شما تاریخ شورای امنیت را نگاه کنید می بینید که چنین اتفاقی تا کنون رخ نداده است و حتی اگر به عنوان دانشجوی روابط بین الملل این پرونده را بررسی تحلیلی کنید قطعا به این نتیجه خواهید رسید که خروج از این وضعیت یا ناممکن یا چندان آسان نیست. با این وجود زمانی که آقای دکتر روحانی با من برای پذیرش مسئولیت وزارت امور خارجه صحبت کردند و من هم پس از رفت و آمدهایی سرانجام مسئولیت پرونده هسته ای را پذیرفتم، راه را آغاز کردیم. گفته می شود که آقای روحانی در جلسات داخلی مذاکرات بسیار سخت گیر بودند. آیا از جانب ایشان هم فشاری بر تیم مذاکره کننده بود؟ بله. ایشان در مذاکرات بسیار سخت گیر هستند و خواسته های بسیار زیادی داشتند اما فردی که در حال مذاکره است، می داند که چه تعداد از این خواسته ها شدنی هستند. البته ایشان و مقام معظم رهبری در طول مذاکرات تیم مذاکره کننده را راحت نگذاشتند. فشار و تاکید برای استفاده از حداکثر توان و به دست آوردن حداکثر امتیازها همیشه وجود داشت. البته من احساس می کنم که اعضای تیم مذاکره کننده هم همگی تلاش کردند حداکثرها را در این مذاکرات بسیار سخت و نفس گیر به دست بیاورند. موردی از سخت گیری های رییس جمهور در مذاکرات را مثال می زنید؟ موارد بسیار زیادی در این خصوص وجود داشت. هم پیش از توافق موقت ژنو و هم پس از آن مواردی که ایشان توقع داشتند و بسیار صریح به ما انتقال می دادند، بسیار زیاد بود. من هم به صراحت می گفتم که مثلا این خواسته ها شدنی و آن خواسته ها شدنی نیست. در طول مذاکرات برای رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک و پس از آن برای اجرای برجام هم سخت گیری های ایشان به همین شکل ادامه داشت. به عنوان نمونه در خصوص راکتور آب سنگین اراک ایشان سخت گیری های ویژه ای داشتند که مختص به ایشان بود و الزما دستور العملی هم برای آن وجود نداشت. به عنوان نمونه ایشان از ابتدا تاکید داشتند تا زمانی که قرارداد بازسازی اراک تهیه و امضا نشده است، شما به مخزن راکتور اراک دست نزنید. مورد دیگر هم بحث تحریم ها و شرایط لغو تحریم ها بود. ایشان تاکید داشتند که شرایط ایران باید به شرایط پیش از تحریم بازگردد و بسیار هم در این زمینه سخت گیری می کردند. این در حالی بود که دستورالعمل لغو تحریم ها پیچیدگی های خاص خود را داشت. در هر سطحی که به این قضیه نگاه کنید متوجه زوایای متفاوتی خواهید شد. به عنوان مثال در سطح کارشناسی شما ویژگی های ریزتری را می بینید و احتمال کمتری را برای تحقق این خواسته در نظر می گیرید. ما این دغدغه ها و نظرات کارشناسی را به ایشان منتقل می کردیم و ایشان با سعه صدر به حل مسائل کمک می کردند. جز رها نکردن تیم و تاکید بر استفاده از توان حداکثری تیم آیا مواردی هم بود که شما به عنوان مذاکره کننده ناامید شده و آقای روحانی به شما روحیه بدهند؟ بله، من فکر می کنم آنچه بیش از هر چیزی به ما برای پیشبرد این امر کمک کرد دو مساله بود: نخست اشراف شخص ایشان به پرونده هسته ای و ابعاد متفاوت آن و دوم هم انصافا توکل عجیبی و باوری که به یاری رساندن خداوند در این زمینه داشتند. زمانی که ما تحت فشار بسیار زیاد قرار می گرفتیم و احساس می کردیم کار سخت و حتی غیرممکن شده است ایشان تاکید داشتند که حتما خداوند در این مقطع کمک خواهد کرد و شما با همین توکل جلو بروید. همین برخورد را ما از مقام معظم رهبری هم در این مدت دیدیم. زمانی که کار سخت می شد و من خدمت مقام معظم رهبری می رسیدم ایشان همواره به من اطمینان خاطر می دادند که من در روز چند بار شما را دعا می کنم. این روحیه دادن ها علاوه بر هدایت ها و خطوط دهی هایی بود که ایشان در این دو سال و نیم همواره داشتند و همین مساله کمک بسیار مهمی به ما در طول مذاکرات کرد. آیا در جریان مذاکرات با تروئیکای اروپایی در دولت اصلاحات هیچگاه در بحث های داخلی گروه به این نتیجه رسیده بودید که توافق بدون مذاکره مستقیم با آمریکا ممکن نیست؟ حتما. من کاملا به خاطر دارم که در دوم فروردین ماه ۱۳۸۴ من و دوستان برای یک دور مذاکرات به پاریس رفتیم. در آن جلسه من طرحی را که بعدها هم منتشر شد برای حل و فصل کامل موضوع هسته ای ارائه دادم. طرح فوق را از آمریکا به ایران آورده و در شورای عالی امنیت ملی ارائه کرده بودم. طرح در شورای عالی امنیت ملی پذیرفته شده و با مقام های عالی کشور هم مطرح شده بود. آن طرح چارچوب های مشخصی داشت و در آن تاکید شده بود که ایران برنامه اتمی خود را ادامه می دهد اما شفافیت بیشتری در این فعالیت های هسته ای از خود نشان خواهد داد. در آن زمان هنوز تحریم هسته ای هم اعمال نشده بود و در طرح فوق هم بیشتر جزئیات اقدام هایی ذکر شده بود که ایران برای اعتمادسازی انجام خواهد داد. زمانی که من این طرح را در پاریس مطرح کردم با توجه به طراحی که برای نحوه ارائه آن شده بود تاثیر قابل توجهی داشت . ضمنا برای نخستین بار در مذاکرات از پاور پوینت استفاده شد. برخی دوستان ما در دوره قبلی مذاکرات بسیار بر ارائه پاورپوینت اصرار داشتند اما نخستین باری که پاورپوینت استفاده شد، در آن جلسه بود. اندکی از جزئیات جلسه فوق را می گوئید؟ م ن جلسه را با تلخی بسیار زیاد آغاز کردم و به گونه ای وارد بحث شدم که مذاکرات به شکست منتهی شده و ما نمی توانیم کار را پیش ببریم. پس از این مقدمه در حالی که فضای جلسه هم بسیار ملتهب بود طرح ایران برای برون رفت از بن بست را ارائه کردم. مدیران سیاسی سه کشور اروپایی که در جلسه حضور داشتند از طرح ایران و جزئیات آن شگفت زده شدند. شما در آن دوره با مدیران سیاسی تروئیکای اروپایی مذاکره می کردید؟ منظور من سطح مذاکرات است. بله. در آن زمان من سفیر ایران در سازمان ملل متحد و رئیس تیم مذاکره کننده ایران بودم. مسئولیت من در تیم مانند مسئولیت آقای عراقچی در تیم فعلی مذاکره کننده بود. طرف مقابل من هم مدیران سیاسی بودند و طرف آقای دکتر روحانی وزرا بودند. اما ظاهرا در دور بعدی مذاکرات این رویه و رعایت سطح به هم خورد. بله. متاسفانه در دوران پس از کنار رفتن ما مقابل دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران مدیران سیاسی گروه مقابل می نشستند. یعنی ما یک تنزل سطح داشتیم اما زمانی که من مجددا در سال ۱۳۹۲ مسئولیت مذاکرات را بر عهده گرفتم طرف من به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، وزرای ۱+۵ و طرف آقایان عراقچی و روانچی مدیران سیاسی گروه مقابل شدند. در هشت سال دولت های نهم و دهم عدم توازنی در سطح مذاکره کنندگان ایرانی و ۱+۵ ایجاد شد. در جلسه ۴ فروردین ۱۳۸۴ پس از ارائه پاور پوینت از جانب تیم ایران چه گذشت؟ در آن جلسه سه مدیر سیاسی از تروئیکای اروپایی حضور داشتند. جان سوئرز از انگلیس، استانیسلاس دولابوله از فرانسه و مایکل از آلمان در مذاکرات با من و آقای کوپر که مدیر سیاسی خاویر سولانا از اتحادیه اروپا بود. هر چهار مقام حاضر از پاورپوینت ارائه شده خوشحال شده و تصور کردند که مسیر برای ادامه کار باز شده است. البته بعدها ما شنیدیم که در طول جلسه فوق جان بولتون آمریکایی هفت بار با مذاکره کنندگان اروپایی نشسته در اتاق تماس گرفته بود. این مساله واقعیت را به ما نشان داد که اگر ما فقط با این سه کشور مذاکره کنیم آنها توان اجرای منویات خود را بدون آن که با آمریکا هماهنگی و توافقی داشته باشند، ندارند. از همان جلسه اهمیت نقش آمریکا در مذاکرات هسته ای برای ما کاملا مشخص شد. امروز که سال ها از آن مذاکرات منتهی به شکست گذشته است آیا می توان دلیل دقیقی برای آن میزان مخالفت آمریکایی ها با توافق بیان کرد؟ اگر بخواهیم پاسخ دقیقی برای این سوال پیدا کنیم باید به اتفاقی که در داخل آمریکا در آن مقطع رخ داد توجه کنیم. در آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری جورج بوش، کاخ سفید با وزارت امور خارجه قهر بود. با این که آقای کالین پاول بسیار معقول تر از کاندولیزا رایس بود اما رابطه حسنه ای با کاخ سفید نداشت. کاندولیزا رایس در واقع گرایش های تند بسیار زیادی داشت اما در دوره پاول به این دلیل که کاخ سفید هیچ گونه اعتمادی به وزارت امور خارجه نداشت، یک خط مشی یک جانبه گرایانه کامل را در پیش گرفته بود که منجر به اختلاف جدی آن با دو متحد اروپایی یعنی فرانسه و آلمان شد. هر دو این کشورها در برابر آمریکا برای حمله به عراق ایستادند و در قضیه ایران هم تروئیکای اروپایی مذاکرات با تهران را با وجود بی میلی آمریکا آغاز کردند. آمریکایی ها در آن بازه زمانی در رویارویی کامل با اروپایی ها بودند. من به خوبی به یاد دارم که در دوره های نخست مذاکراتی، آمریکایی ها مانع مذاکرات ما بودند. زمانی که ما نتیجه مذاکرات را به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی می بردیم شورای حکام علیرغم مخالفت آمریکا که از همراهی سه کشور کانادا، استرالیا و ژاپن را در اختیار داشت کار ما را پیش می برد. در دوره دوم جورج بوش آمریکا به این باور رسید که یک جانبه گرایی پاسخگو نیست. من همواره بر این نکته تاکید داشته ام تحولی که در دوران باراک اوباما رخ داد به دلیل تحول در ریاست جمهوری نبود بلکه به دلیل تغییر شرایط بود و این ادامه تحولی بود که در داخل حکومت بوش رخ داده بود. رایس زمانی که به وزارت خارجه آمد توانست به شکلی کاخ سفید را با سیاست خارجی همراه کند و همزمان در حوزه سیاست خارجی هم چند جانبه گرایی را دنبال کرد. به همین دلیل پیش از آن که ما به مقطع زمانی فروردین ۸۴ برسیم اتفاق مهمی رخ داده بود و این کشور خود را با سه کشور اروپایی تنظیم کرده بود. نتیجه تنظیم سیاست آمریکا با اروپا چه بود؟ این همراهی آمریکا با اروپا عملا به تمایل این کشور برای کاهش اصطکاک با ایران همراه نشد؟ بله اما نتیجه این تنظیم دو مساله بود و آمریکا دو امتیاز به ایران داد: ۱٫ فروش قطعات هواپیماهای ایرانی و ۲٫ موافقت با ورود ایران به سازمان تجارت جهانی. (من در اینجا در خصوص پایان سال ۸۳ صحبت می کنم.) ما دومین امتیاز را همان زمان عملیاتی کرده و به سازمان تجارت جهانی پیوستیم اما امتیاز نخست به این دلیل که با تغییر دولت در ایران همراه شد هرگز عملیاتی نشد و آمریکایی ها نیز هیچگاه قطعات را به ما ندادند مگر پس از توافق موقت ژنو در نوامبر ۲۰۱۳ که ایران توانست به این قطعات دست پیدا کند. آمریکایی ها در آن دوره به این باور رسیدند که نمی توانند سیاست یک جانبه گرایی خود را پیش ببرند. تلاش آمریکایی ها تا پایان دوره نخست ریاست جمهوری بوش همچنان مبتنی بر این بود که علیرغم میل اروپایی ها، ایران را به شورای امنیت ببرند. من سندی دارم مربوط به آبان ۸۳ که دولت آمریکا سندی را در شورای امنیت پخش می کند مبنی بر این که کار اتحادیه اروپا برای به نتیجه رسیدن با ایران بی فایده است و از طریق شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی هم نمی توان با ایران به نتیجه رسید و به همین دلیل باید پرونده ایران را به شورای امنیت آورد. بنابراین میل به تقابل آمریکا با ایران در آن دوره تا این اندازه بوده است. در دوره دوم ریاست جمهوری جورج بوش آمریکایی ها خط شورای امنیت را رها نکردند بلکه با اروپایی ها به تفاهمی دست یافتند. طرح جدید آمریکا که مقابل اروپایی ها گذاشته شد این بود که ما به شما یک امتیاز می دهیم و شما هم به ما امتیازهایی بدهید. امتیاز اروپایی ها این بود که اگر ایران با مذاکره با تروئیکای اروپایی به توافق نرسید پرونده آن به شورای امنیت ارجاع داده شود. این تحول در رابطه آمریکا و اروپا و در سیاست خارجی آمریکا و تحول دیگر هم در سال ۸۴ با تغییر دولت در ایران رخ داد. آمریکایی ها چندجانبه گرا شدند و ما هم پس از انتخابات ۸۴ به دنبال برخورد تندتر با اتحادیه اروپا رفتیم. این اتفاق باعث دوری ما از اتحادیه اروپا و نزدیکی آمریکا به این اتحادیه شد. بنابراین اروپا توافق را قربانی رابطه با آمریکا کرد؛ توافقی که به تعویق انداختن آن تبعات بسیاری برای همه داشت. بله . ما در جلسه فروردین ۸۴ با در نظر گرفتن همین رابطه جدید میان آمریکا و اروپا بود که احساس کردیم ضمن این که وزرای خارجه کشورهای اروپایی مشتاق به پذیرش طرح ایران هستند اما آمریکایی ها اجازه این توافق را به اروپایی ها نداده اند. اگر اروپایی ها در آن مقطع زمانی با ما به توافق رسیده بودند هیچکدام از مشکلات بعدی که به وجود آمد، حتی شکل هم نگرفته بود. بر همین اساس مذاکره کنندگان در هیات ایرانی احساس کردند که از این پس تا نتوانیم آمریکا را به همراهی قانع کنیم آمریکا مانع از توافق با اروپایی ها خواهد شد. در آن زمان اتفاق دیگری هم در رابطه اروپا و آمریکا افتاده بود. دو سال از جنگ عراق گذشته بود و اروپایی ها به دنبال ترمیم رابطه با آمریکا بودند و وجه المصالحه ترمیم رابطه اتحادیه اروپا با آمریکا و حتی ترمیم رابطه روسیه با آمریکا، پرونده هسته ای ایران بود. آیا شما به عنوان مذاکره کننده ارشد هیچ گاه این نظر کارشناسی را به تهران منتقل کردید که مذاکره مستقیم با آمریکا تنها راه یا بهترین راه است؟ خیر. حداقل من مستقیم چنین چیزی را بیان نکردم اما من احساس می کنم که این تصور در تیم شکل گرفت که بدون مذاکره با آمریکا بحث هسته ای احتمالا به نتیجه نخواهد رسید. در آن مقطع این فضا وجود داشت که پیشنهاد مذاکره مستقیم با آمریکا مورد موافقت مقام های عالی نظام قرار بگیرد؟ در آن دوره یک تا دو مورد مذاکره مستقیم با آمریکا داشتیم. بله در خصوص افغانستان اما منظور مذاکره هسته ای است خیر. در خصوص پرونده هسته ای چنین فضایی وجود نداشت. ما در سال ۲۰۰۳ مذاکراتی ها با آمریکایی ها در خصوص مساله افغانستان داشتیم. پس از آن در روزهای پیش از حمله آمریکا به عراق و پس از آن هم سه دوره مذاکره با آمریکایی ها در مورد پرونده عراق داشتیم اما رفتار آمریکایی ها در آن مذاکرات تصویری را در داخل ایجاد کرد که با آمریکا نمی توان وارد مذاکره شد. در خصوص افغانستان رفتار آمریکایی ها با وجود کمک ایران بسیار نادرست بود و بلافاصله پس از آن کمک ایران، بحث محور شرارت از سوی آمریکایی ها مطرح شد. همین رفتار آمریکایی ها خاطره بسیار بدی را در ایران ایجاد کرد. البته برای بررسی تمام جزئیات چرایی رفتار آمریکایی ها و به وجود آمدن آن شرایط به مداخله اسرائیلی ها در ابتدای سال ۲۰۰۲ در جریان ماجرای کشتی کارین ای ربط دارد. من همواره به دوستان و همکاران هم می گویم که مراقب کشتی کارین ای باشید. ماجرای کشتی “کارین ای” را هم فراموش نکنیم. ماجرای کشتی “کارین ای” تحول عجیب و غیرقابل باوری بود که باعث شد روند مذاکرات ایران و اروپا شکست بخورد اما نتیجه این شد که اقدام مثبت ما با یک اقدام بسیار خصمانه و مغرضانه از سوی آمریکا مواجه شد. پس از مساله افغانستان، مذاکره با آمریکا در خصوص عراق رخ داد. در آن دوره پیش از حمله آمریکا به عراق ما تلاش کردیم این کشور را از اشتباهاتی که ممکن است در حمله به عراق مرتکب شوند بر حذر بداریم و نسبت به اشتباهاتی که پس از حمله ممکن است در داخل عراق هم مرتکب شوند نیز به آنها توضیحاتی بدهیم. در این پرونده هم با وجود کمک های ایران، رفتار آمریکایی ها این برداشت را در مقام های عالی کشور ایجاد کرد که گفت و گو با آمریکا به نتیجه نمی رسد. لذا در مذاکرات ایران و اروپا در حالی که احساس می شد آمریکا فیل نامرئی داخل اتاق است اما با این حال کسی در داخل ایران پیشنهاد مذاکره با آمریکا را نداد؛ چرا که سابقه منفی از کار مستقیم با آمریکا در ذهن همه بود. رفتارها و زبان بدن مذاکره کنندگان ایرانی در دو سال و نیم مذاکرات همواره سوژه حاشیه سازی های بسیار در رسانه های داخلی بود. نخستین رویارویی وزرای امور خارجه ایران و آمریکا چگونه بود؟ تا چه اندازه نگران فضاسازی ها در داخل بودید؟ نخستین رویارویی من با کری به جلسه نخست مذاکرات هسته ای در دولت یازدهم بازمی گردد. شرط من برای مذاکره این بود که تنها زمانی مذاکره خواهم کرد که طرف مقابل من وزیر امور خارجه کشورها باشند. پذیرش این مساله برای خانم اشتون در ابتدا بسیار سخت بود. خاتم اشتون عادت کرده بود که مذاکره کننده ایرانی از تهران آمده و پشت میز مذاکره ای می نشیند که طرف های مقابل وی از شش کشور مدیران سیاسی هستند. من هم با توجه به اعتراض های اولیه خانم اشتون اعلام کردم که اگر از طرف مقابل مدیران سیاسی در مذاکرات حاضر خواهند شد از طرف ایران هم من مدیر سیاسی که آقای عراقچی بود را اعزام خواهم کرد. نخستین جلسه اوایل مهر ماه ۹۲ در نیویورک در حاشیه مجمع عمومی بود. در کنار سالن مجمع عمومی اتاقی است که به آن اتاق “مشورت های غیررسمی” می گویند. این اتاق در کنار سالن برگزاری جلسات شورای امنیت است که معمولا پیش از برگزاری جلسات رسمی شورای امنیت، اعضای شورا در آن با هم مشورت می کنند. ممکن است در ماه ۱۰ جلسه رسمی شورای امنیت برگزار شود اما هر روز صبح اعضای شورای امنیت با هم در این اتاق جلسه گذاشته و مشورت می کنند. به همین دلیل عنوان اتاق “مشورت های غیررسمی” را به آن داده اند. هنگام نخستین مذاکره ما با ۱+۵ در سطح وزرا در حاشیه مجمع عمومی هم این اتاق توسط روس ها بازسازی شده بود. بر اساس رایزنی های صورت گرفته قرار شد که ابتدا خانم اشتون با وزرای امور خارجه ۱+۵ در اتاق فوق مذاکره ای داشته باشند و پس از اتمام آن ما به عنوان هیات ایرانی به مذاکرات ملحق شویم. بنابراین من هنگامی وارد اتاق شدم که تمام وزرای ۱+۵ و خانم اشتون نشسته بودند. من هم بر حسب ادب با تمام آقایان حاضر در جلسه دست دادم. نحوه تعیین جایگاه ها به گونه ای بود که من و خانم اشتون کنار هم در یک ضلع نشسته بودیم و آقای کری سمت راست من و آقای لاروف سمت چپ ما بود. من هم یکی یکی با همه از جمله آقای لاوروف و کری دست داده و سر جای خودم نشستم. من با تمام اعضای هیات های مذاکره کننده به محض ورود به اتاق مذاکره دست می دهم و این رویه من است. معمولا در مذاکرات هسته ای در سطح وزیران، هیات ایرانی وارد جلسه داخلی ۱+۵ می شد؛ چرا که آنها پیش از جلسه با ما جلسه هماهنگی داخلی خود را داشتند. پس از پایان جلسه همه جانبه ْقای کری از من سوال کردند که امکان ملاقات دو جانبه من و ایشان هست یا خیر؟ من هم موافقت کردم. در همان اتاق مشورت های غیررسمی مذاکره، نخستین مذاکره دو جانبه برگزار شد؟ خیر. محل برگزاری جلسات شورای امنیت یک سالن بزرگ است که کنار آن اتاق رئیس و پس از آن اتاق مذاکره های غیررسمی است و در این میان دالانی وجود دارد که این دو را به سالن اصلی شورا متصل می کند. اگر وسط جلسه یکی از اعضا نیاز به تماس تلفنی داشته باشند به این دالان آمده و روی مبل قرار داده شده داخل این دالان نشسته و از تلفن استفاده می کند. (با خنده) ظاهرا آمریکایی ها این اتاق را یا ابزار گذاری یا ابزار زدایی کرده بودند؛ چرا که به من گفته شد ما این دالان را چک کرده ایم. منظور از چک کردن همان ابزار زدایی از وسایل شنود است؟ بله، اما تصور من در تمام مذاکرات این است که در هر محل مذاکره ای لااقل چندین سازمان جاسوسی مشغول شنود هستند. لذا گاهی اوقات اگر واقعا به دنبال شرایطی هستید که در آن شنود صورت نگیرد باید به فضای آزاد بروید. هیچ راه دیگری جز قدم زدن در فضای آزاد وجود ندارد. در حال حاضر هم که تمام حقایق در خصوص شنود مذاکرات توسط رژیم صهیونیستی هم در سوئیس و هم در اتریش منتشر شده است. به هر حال به من گفته شد که این دالان به اصطلاح آمریکایی ها جارو (sweep) شده است. (با خنده) البته احتمالا فقط شنود خودشان را باقی گذاشته بودند. من تمام این مسائل را در دیپلماسی مفروض می گیرم؛ چرا که که آرتیست بازی در دیپلماسی جواب نمی دهد بلکه باید مفروض بگیریم هر آنچه در اتاق مذاکره یا حواشی آن گفته می شود، توسط چند سرویس جاسوسی ضبط می شود و لذا باید مراقب حرف هایی که زده می شود، بود. بسیاری از ما از خدا که محضر عالم اوست و گفته و ناگفته را می شنود، چندان واهمه ای نداریم حداقل از خلق خدا بترسیم. در این قبیل مذاکرات همواره باید مراقب بود؛ چرا که امکان دارد اگر حرف بیجایی زده باشید، چند سازمان جاسوسی شما را لو بدهند. در آن دالان و در نخستین گفت وگوی وزرای امور خارجه ایران و آمریکا از زمان انقلاب اسلامی چه گذشت؟ آن نخستین جلسه دو جانبه من و آقای کری قریب به نیم ساعت طول کشید. در این مدت ایشان تاکید کردند که ما به دنبال حل و فصل مساله هسته ای ایران بوده و در این روند کاملا هم جدی هستیم. البته ایشان در کنار مساله هسته ای چند موضوع دیگر را هم مطرح کرد از جمله مساله سوریه که من تاکید کردم مذاکرات ما در خصوص مساله هسته ای است. البته چند نکته کلی در خصوص سوریه به ایشان گفتم. از جمله این که شما در سوریه اشتباه می کنید و سیاست شما به گسترش افراط گرایی در منطقه منتهی خواهد شد و همچنین تاکید کردم که اقدام های شما در این منطقه نتیجه معکوس دارد. ظاهرا مساله زندانی ها هم در آن جلسه از سوی آقای کری مطرح شد؟ بله. ایشان مساله زندانی ها را مطرح کرد. البته در آن مقطع مساله آقای رضائیان نبود و موضوع لوینسون، حکمتی و عابدینی با من مطرح شد. من هم بلافاصله به ایشان مساله ایرانی های زندانی را یادآوری کردم. در ان زمان تعدادی ایرانی در مالزی و کشورهای دیگر به درخواست آمریکا در زندان های متفاوت بودند. من به آقای کری گفتم که شما در خصوص زندانیانی صحبت می کنید که در ایران هستند و طبق مقررات زندانی شده اند اما گروهی ایرانی هستند که با فشار سیاسی شما در کشورهای دیگر در زندان های متفاوت به سر می برند. شروع بحث تبادل زندانیان ما در همان مذاکره بود که البته بعدها تصمیم گرفته شد که ما در این خصوص وارد روند مذاکره جدی شویم. آیا جان کری پاسخ یا وعده ای هم داد؟ جان کری بر خلاف من هر آن چه را که می شنود، یادداشت می کند اما من تلاش می کنم گوش کنم. من حتی زمانی که دانشجو هم بودم از کل دوران دبیرستان تا دکترا شاید یک کتابچه سیمی هم یادداشت نکرده ام و بر همین اساس یک بار یک نفر گفته بود که هوش شنیداری ظریف خوب است. جان کری اما تمام نکته های من را یادداشت و تاکید کرد که همگی را بررسی و دنبال خواهد کرد. پس از اتمام صحبت ها قرار شد که ما همزمان با هم مقابل دوربین خبرنگاران قرار نگیریم تا ایجاد حاشیه و فضای منفی نکند. این مساله برای کری هم کاملا قابل فهم بود لذا من و ایشان با فاصله از هم و جدا جدا خارج شده و مقابل دوربین ها حرف زدیم. دومین همراهی جنجالی شما با جان کری در مسیر پیاده روی در حاشیه مذاکرات در سوئیس رخ داد. آیا با توجه به سابقه دوستان دلواپس در ایران پیش بینی چنین برخوردی را در ایران داشتید؟ این مساله که بعدها به یکی از تصاویر مورد توجه دلواپسان قرار گرفت پس از یک مذاکره بسیار بسیار سخت بود. مذاکره در سطح وزرا پایان یافت و قرار شد کارشناس ها به ما در هتلی در ژنو که مذاکرات در آان انجام می گرفت، بپیوندند. من در هتل محل مذاکرات اقامت داشتم اما کارشناس های ما در هتل دیگری بودند و پیوستن آنها به ما اندکی زمان بر بود. ما یک فاصله زمانی یک ربع داشتیم و چند نکته در خصوص بحث های هسته ای بود که من ترجیح می دادم داخل اتاق مذاکره که قطعا شنود می شد، مطرح نکنم. فضای مذاکرات هم بسیار ملتهب و تند و جلسه بسیار تلخی بود. من به آقای کری گفتم که نیاز به هواخوری و پیاده روی دارم. ایشان هم پیشنهاد کردند که با من همراهی کنند تا در خصوص موضوعاتی که شنود آن را به صلاح نمی دانستم با هم در این فاصله حرف بزنیم. محل اقامت من در همان هتل بود اما محل اقامت آقای کری هتل دیگری بود و به همین دلیل پالتویی به همراه نداشت، دوستان پالتوی من را آوردند اما من وقتی دیدم آقای کری پالتو ندارند ترجیح دادم بدون پالتو به پیاده روی بروم. در عکس های آن روز هم کاملا مشهود است که احساس سرما می کنم و دستانم را در جیب ها جمع کرده ام. به دم در هتل که رسیدیم متوجه شدیم هتل حیاط ندارد. در دوره قبلی مذاکرات دکتر جلیلی و معاون جان کری، بیل برنز در حیاط هتل با هم گفت و گو کرده بودند اما دوربینی وجود نداشته و عکسی هم باقی نمانده است اما زمانی که به مقابل در هتل رسیدیم متوجه شدم که تنها فضای آزاد خیابان است. متوجه حضور خبرنگاران و عکاسان بودید؟ بله من خبرنگاران را دیدم و به آقای کری گفتم که این قصه بزرگی خواهد شد. ایشان گفت اگر برای تو مشکلی ایجاد خواهد شد، برگردیم. با این جمله آقای کری دیدم اگر تا این اندازه ضعف مقابل طرف مذاکره کننده خودم نشان دهم وی گمان کند که من در برابر یک فشار کوچک حاضر به عقب نشینی هستم. این برای آینده مذاکرات خوب نیست و نقطه ضعف اساسی از خودم نشان داده ام. با توجه به این مسائل جواب دادم: نه، نگرانی ندارم و برویم. من کاملا به تبعات این اتفاق اشراف داشتم و این فشار را به جان خریدم اما این تصور را به طرف مذاکره کننده خود ندادم که اگر من را تحت فشار بگذارند حاضرم عقب نشینی کنم. مساله ای که باید به آن توجه داشت این است که مذاکره کنندگان با مجموعه رفتاری هم کار می کنند. در حال حاضر کتاب هایی در خصوص رفتارهای مذاکراتی آمریکایی ها ، انگلیسی ها و ایرانی ها نوشته شده است و اگر رفتار مذاکراتی ما این باشد که به دلیل فشار داخلی عقب نشینی می کنیم دیگر صاحب مذاکره نخواهیم بود. از رویارویی شما با رئیس جمهور آمریکا و دست دادن با وی تصویری منتشر نشد اما خبر آن حاشیه های بسیاری به همراه داشت. چه اتفاقی افتاد که شما با باراک اوباما روبه رو شدید؟ در سازمان ملل هنگام برگزاری جلسات مجمع عمومی تدابیر امنیتی شدیدی رعایت می شود. راه ورودی تقریبا کمتر از یک متر و نیم وجود دارد که سران و وزرا از این ورودی تردد می کنند. پش آن ورودی هال بزرگی است که همه در آن حضور دارند و یک سوی این ورودی هم مجمع عمومی است. زمانی که سخنرانی آقای روحانی تمام شد من برای خارج شدن از سالن مهیا می شدم. دکتر روحانی پس از اتمام سخنرانی از همان درب پشتی خارج شده بودند و من خیال می کردم که ایشان با اتمام سخنرانی رفته اند. پس از سخنرانی ایشان من چند دقیقه ای نشستم؛ چرا که در ملاحظات امنیتی که آمریکایی ها دارند اسکورت من مجزا است و باید با اسکورت مجزایی از سالن خارج بشوم. مسئولیت اسکورت رئیس جمهور با وزارت خزانه داری یا سرویس مخفی که بخشی از خزانه داری است و اسکورت وزیر امور خارجه با وزارت امور خارجه آمریکا. به همین دلیل من نشستم تا رئیس جمهور خارج شوند اما آقای دکتر روحانی زمانی که از سالن خارج می شوند با رئیس جمهور ونزوئلا روبه رو می شوند و رئیس جمهور ونزوئلا ایشان را برای گفت و گویی به کناری برده بود. من با فاصله دو تا سهدقیقه که قصد خارج شدن از سالن مجمع را داشتم ناگهان دیدم که آقای کری و اوباما از همان ورودی وارد شدند. در واقع ما سینه به سینه هم شدیم. آقای کری ایشان را به من معرفی کردند و من هم با آقای اوباما دست دادم. نخستین چیزی که به من گفت این بود که امیدوارم این دست دادن و رویارویی برای شما در ایران دردسر نشود. من هم پاسخ دادم: به هیچ وجه. در آن مقطع هم من نباید اجازه می دادم که رئیس یک کشور خارجی گمان کند برای من با این حرکت در داخل کشور خودم مشکلاتی ایجاد خواهد شد. که متاسفانه آنچه در داخل رخ داد نشان داد ایشان درست می گفتند و من اشتباه می کردم. در آن چند دقیقه صحبت بسیار کوتاهی میان ما انجام گرفت و ایشان بر جدیت آمریکا در اجرای برجام تاکید کردند و من هم گفتم: امیدوارم همین طور باشد. البته همین گفت وگوی کوتاه باعث شد که آقای روحانی و آقای اوباما رو در روی هم قرار نگیرند. البته هیچ دلیلی هم وجود نداشت که آقای اوباما آن زمان وارد سالن مجمع عمومی بشوند؛ چرا که روسای جمهور آمریکا هنگامی که برنامه ای نداشته باشند در سالن حضور پیدا نمی کنند و آن زمان هم برنامه ای برای حضور آقای اوباما وجود نداشت. احساس محمدجواد ظریف در لحظه توافق هسته ای؟ شادی توام با نگرانی. البته ما در چند روز مذاکرات وین احساس می کردیم که مسیری که در حال حرکت در آن هستیم به توافق منتهی خواهد شد لذا آمادگی توافق را داشتیم اما حس خوشحالی داشتم؛ چرا که مذاکرات بسیار سنگین، دشوار و پیچیده را پشت سر گذاشتیم. برخی فکر می کنند ایرادهایی که به برجام یا مذاکرات می گیرند برای نخستین بار به ذهن آنها خطور کرده است اما ما که در حال مذاکره هستیم برای هر کلمه این توافق بحث کرده ایم حتی در معنا و برداشت های از کلمات هم تلاش کردیم به توازنی دست پیدا کنیم. البته من تمام کلمات توافق را مذاکره نکرده ام. ضمائم توافق که در زمره جزئیات اجرایی و فنی است سوژه بحث و توافق هیچ کدام از وزرا نبوده است. بحث تحریم ها به کار گروه ویژه ای رفته بود و کارشناسان در آن گروه با هم سر کلمات جدل کرده بودند. اما من یقین داشتم که این اقدام، حرکتی در راستای منافع ملی است و هنوز هم اعتقاد دارم اگر به درستی از آن استفاده شود، می تواند برای کشور مفید باشد اما همواره ام گفته ام و نگرانی عمده من هم این است که ما به خاطر اختلاف نظرهای داخلی نتوانیم به خوبی از این فضا استفاده کنیم. در حال حاضر مهم نیست که شما به برجام چه نمره ای می دهید؟ برجام یک واقعیت علی الارض است و باید از این واقعیت استفاده کنیم. قطعا نمره برجام ۱۰۰ نیست اما هر عددی که هست از همان به نفع ایران استفاده کنیم که اگر این کار را نکنیم فرصت سوزی کرده ایم. دنیای امروز دنیای نفوذ و آسیب پذیری است و عدم استفاده از نفوذها هم تبعاتی را به دنبال دارد. گاهی با این سهل انگاری ها تنها یک فرصت را از دست نمی دهیم بلکه ممکن است آن فرصت به ضد خود هم بدل شود. من در طول مذاکرات یاد گرفتم که تا چه اندازه به خاطر دیدگاه های سیاسی و اختلاف نظرهای سیاسی ممکن است یک دعوا بالا بگیرد. ضمن اینکه من کسی را متهم به سوءاستفاده سیاسی از برجام و مخالفت با آن نمی کنم اما بالاخره این اتفاق رخ داد و روزی که توافق حاصل شد هم این نگرانی را داشتم که به جای آن که ما از برجام برای منافع ملی استفاده کنیم به فکر این باشیم که ثابت کنیم من درست می گفتم. آقای ظریف سال ۹۳ با آقای ظریف سال ۹۴ فرق کرده است ؟ حتما امروز همه ما با دیروز ما فرق دارد و باید هم این گونه باشد و ان شاءالله که این تفاوت در جهت مثبت باشد. امیدوارم که این مذاکرات از من یک انسان بدبین نساخته باشد به خصوص بدبین به نسبت به برادران و خواهران خودم در کشور خودم. ساخته یا نساخته؟ امیدوارم که نساخته باشد.
جمعه ، ۲۱اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کرات آملی]
[مشاهده در: www.keratamoli.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 106]
-
گوناگون
پربازدیدترینها