واضح آرشیو وب فارسی:ذاکرنیوز: کرسی نقد اصطلاح نامه اخلاق اسلامی، دوشنبه ۱۷ اسفند ماه در سالن همایش های بین المللی غدیر استان قم برگزار شد.به گزارش ذاکرنیوز، کرسی نقد اصطلاح نامه اخلاق اسلامی، دوشنبه ۱۷ اسفند ماه در سالن همایش های بین المللی غدیر استان قم برگزار شد. در این نشست حجت الاسلام علی محمد حسین زاده ارائه دهنده، دکتر محسن جوادی ناقد و حجت الاسلام و المسلمین سید مهدی مجیدی نظامی دبیر علمی بودند. حجت الاسلام نظامی در این نشست بیان کرد: اصطلاح نامه اخلاق اسلامی عبارت است از مجموعه اصطلاحات استاندارد شده در حوزه علم اخلاق اسلامی که فهرستی منظم از واژه های کلیدی و کاربردی آن حوزه همراه با روابط معنایی بین آن ها ارائه می دهد. وظیفه ی اصطلاح نامه، سازماندهی یک علم است؛ سازماندهی و نظام مند ساختن مفاهیم مختلفی که در یک علم از آن ها استفاده می شود. به تعبیر دیگر، اصطلاح نامه موظف است اصطلاحات مختلفی که در یک علم مورد استفاده قرار می گیرد را جمع آوری و کشف کند و درنهایت تعیین نماید که کدام را باید مرجح قرار داد. اصطلاحات این حوزه دارای سه رده اصلی است: فضایل اخلاقی؛ رذایل اخلاقی؛ آداب و حقوق. وی افزود: تدوین اصطلاح نامه اخلاق اسلامی در سال ۱۳۷۶ با همکاری اساتید مشاور آغاز گردید و تحقیق آن در سال ۱۳۸۲ به پایان رسید. این مجموعه حاوی ۴۷۲۸ اصطلاح است که با مراجعه به ۱۷۵ منبع اخلاقی در سه بخش الفبایی، نظام یافته و ترسیمی تنظیم شده به چاپ رسیده است. این اثر پژوهشی ششمین اثری است که مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی بعد از اصطلاح نامه فلسفه اسلامی، اصطلاح نامه علوم قرآنی، اصطلاح نامه اصول فقه، اصطلاح نامه منطق و اصطلاح نامه کلام اسلامی منتشر کرده است. حجت الاسلام حسین زاده در ادامه تصریح کرد: تدوین این اثر مشکلات و سختی های خاص خودش را داشت. در ابتدا اصطلاح نامه را به عنوان یک فرهنگ لغت تصور می کردند. در ابتدای امر بسیار دشوار بود تا ما بتوانیم اصطلاح نامه نویسی را در حوزه دانش ها جا بیندازیم. هرچند موفق شدیم در عرصه ملی و بین المللی در این زمینه افتخاراتی کسب کنیم؛ اما در طی این ده سال، این حوزه نیازمند به جهش های بلندتری بوده است. چند زبانه کردن اصطلاح نامه ها کاری است که می تواند رشد اصطلاح نامه ای را در جریانی که باید تحقق پیدا کند سرعت ببخشد و بتواند آن فرهنگ پژوهشی نسبت به مدیریت اطلاع رسانی که یکی از وظایف اصلی اصطلاح نامه ها هست را شکل بدهد. وی گفت: من در این جلسه در ارتباط با اصطلاح نامه های اخلاقی توضیح مختصری ارائه می دهم. حدود ده سال قبل این جلسات پژوهشی آغاز شد و به گردآوری منابع در حوزه اخلاق پرداختیم و با وجود تمام موانع موجود در سال ۸۲ این اثر به اتمام رسید و در سال ۱۳۸۶ به زیور چاپ آراسته شد. اصطلاح نامه اخلاق با دو ترکیب واژه شروع می شود: «اصطلاح نامه» و «اخلاق». ترکیب این دو نیازمند یک تعریف مفهومی، هم نسبت به اصطلاح نامه و هم نسبت به اخلاق است؛ این تعریف مفهومی می تواند زمینه ی نقد و بررسی را در این حورزه فراهم کند. حسین زاده اظهار کرد: از دو منظر می توان جلسات نقد را پیگیری کرد: ۱. از جهت خود فن اصطلاح نامه؛ ۲. وقتی با مسأله ی اخلاق اسلامی تلفیق می شود (از حیث نگرش به اخلاق و ساختاری که قرار است برای اخلاق به وجود بیاید). وی افزود: اصطلاح نامه ها بر اساس آن تباری که دارند موضوعشان در حوزه علم کتابداری و اطلاع رسانی است و هدفشان ساماندهی روند انتقال و ذخیره سازی یافته ها و داده های اطلاعاتی است؛ یعنی انسجام بخشیدن به این حوزه. اساسی ترین وظیفه و کارکردش ابزار کنترل واژه ها و برگرداندن زبان طبیعی مدارک به زبان کنترل شده سیستم یا همان زبان اطلاعاتی است. بهترین ابزار مدیریت اطلاعات، زبان اصطلاح نامه ای است. وی گفت: وقتی اصطلاح نامه چنین وظیفه ای دارد، می توانیم پی به اهمیت آن ببریم؛ ابزار مهم نمایه سازی که از کارامدترین اصول برای نظام مند کردن اطلاعات پراکنده ی متون و منابع است. درواقع وقتی می خواهد به حوزه اطلاعات انتظام ببخشد، ناچار است وقتی وارد حوزه دانش می شود انتظام را در حوزه دانش هم پدید بیاورد. مثلاً وارد دانش اخلاق می شود؛ وقتی وارد دانش اخلاق می شود به سمت انتظام بخشیدن می رود. این انتظام بخشیدن نیازمند یک نقشه راه است. ما این نقشه را در حوزه اخلاق از کجا بیابیم؟ یکی از دشوارترین مراحل در تدوین اصطلاح نامه ها همین مرحله است. نیازمند یک مبنای روشن است. ما برای یافتن این مبنا جلسات متعددی برگزار کردیم. در این مرحله دو ایده کاربرد دارد؛ یکی بایستگی این حوزه (اخلاق) و انتظام بخشیدن به آن است. زبان اصطلاح نامه برای بازیابی اطلاعاتی است که تولید شده است. دیگری شیوه جدیدتری است که بر اساس میدان های ارتباط تقسیم می شود. حسین زاده بیان کرد: بعد از مشاوره و جست وجوی فراوان به این سمت رفتیم که تراث ما مجموعه ای از روش های مختلف است. ما این روش ها را – با توجه به این که موضوع اخلاق از نظر قدمای ما به سمت فضایل اخلاقی می رفت و انتظام خاصی هم نداشتیم – در سه دسته جمع آوری کردیم. اصطلاح نامه نیازمند به روزرسانی است. یکی از مشکلات ما این است که اصولاً اخلاق را به عنوان دانش عنوان نمی کنند. اگر اخلاق را به عنوان دانش بپذیریم و به تولید اطلاعات در حوزه اخلاق بپردازیم، چالش ها و گره های رفتاری بسیاری حل خواهد شد. البته اخیراً بسترهای مناسبی برای تولید آثار علمی در این زمینه فراهم شده است. حسین زاده تاکید کرد: نکته دیگر این که بحث اصطلاح نامه باید تفکیک شود. حوزه اصطلاح نامه و اصطلاح نامه نویسی با آن چه در دانشگاه هست. مراد از اصطلاحات در این حوزه معرفتی، واژه ای است اعم از فرهنگ لغات. یعنی ما هر واژه ای که صلاحیت دارد و می تواند اطلاعاتی را بازیابی کند، می گوییم اصطلاح نمایه ای یا اصطلاح اصطلاح نامه ای که می تواند اعم از اصطلاح در فرهنگ های تخصصی و عامیانه باشد. محسن جوادی در این نشست به تشریح موضوع پرداخت و گفت: این اثر، بی شک کار پر ارزشی است؛ ولی به علت فرصت اندک از مزایای آن سخن نمی گویم و بیش تر به اشکالات می پردازم. بحث من در مورد خروجی این کار است؛ برای این که در آینده بهتر بشود نکاتی را عرض می کنم و ارزش کار دوستان در جای خود محفوظ است. وی ادامه داد: به نظر من خروجی کار خیلی مناسب نیست؛ به این دلایل: ۱ . برداشت درستی از اخلاق اسلامی نشده است؛ زیرا اخلاق اسلامی در آثار مختلف پراکنده است. بخشی از این آثار در این کتاب نمایه شده؛ ولی بخش بزرگی از مباحث اخلاق اسلامی در کتب کلامی ماست که در این اصطلاح نامه به آن پرداخته نشده است. یا مثلاً به اخلاق فلسفی در این اثر توجه نشده است. بهتر بود از ابتدا مشخص شود که در چه حوزه ای از اخلاق این اثر تدوین می شود. به نظر من این یک ایراد اساسی است و به همین علت است که مثلاً در منابع این کتاب نامی از ابن سینا نیست؛ در صورتی که آثار ابن سینا در اخلاق بسیار مهم است. ۲ . پیوستگی های معنایی. به نظر من این پیوستگی ها خیلی فنی نیست؛ زیرا بی جهت تکرار شده اند که لزومی نداشته است. ۳ . اصطلاحات مرجح. در این کتاب ارجح را عربی به فارسی دانسته اید. در صورتی که اصطلاح ارجح به معنای این نیست که لزوماً واژه تعبیر فارسی شود؛ بلکه مرجح بودن باید بر اساس نیاز باشد. باید برای این ترجیح سازوکارهای دیگری بیابید. ۴ . در فهرستی که این جا از فضایل اخلاقی ارائه شده، موارد بسیاری وجوددارد که جزو فضایل اخلاقی نیست. ۵ . بهتر بود دامنه کار مشخص می شد؛ مثلاً مشخص می شد که قرار نیست به به اخلاق کاربردی پرداخته شود؛ یا مثلاً به اخلاق پزشکی هیچ اشاره ای نشده است. ۶ . کم تعداد بودن مشاورهای مربوط به اخلاق محتوایی؛ باید یک تیم مشاور در هر حوزه این اثر را بررسی می کرد.
چهارشنبه ، ۱۹اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ذاکرنیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9]