محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1842884296
گذری بر سیر تکوین و تکامل بهره برداری از جنگل های شمال
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بی تردید قبل از اینکه چوب در صنعت و به معنای متداول امروزی آن به کار گرفته شود، از دیرباز در کشور عزیزمان ایران از آن در کارهای ساختمانی، قایق سازی و مهمتر از همه آنها در ساختن وسایل و ادوات کشاورزی مورد استفاده قرار می گرفت. با گذشت زمان علاوه بر مصارف مذکور از چوب برای تزئین ساختمان ها، ساختن اشیاء ظریف به ویژه در تزئین اماکن متبرکه و مقدسه هم استفاده می شده است. در این دوران از مبادله و تجارت چوب و محصولات چوبی چندان خبری نبود و مبادلات احتمالی به عمل آمده هم صرفاً در مقیاس محلی و به ندرتً منطقه ای انجام می پذیرفت. البته اگر از مدت زمان کوتاهی که در زمان نادر شاه افشار از جنگل های شمال برای کشتی سازی در دریای مازندران(در شمال) و دریای عمان و خلیج فارس (در جنوب کشور) استفاده می شد و به فرمان این سردار نامی کشور جان التون(John Elton) کشتی ساز معروف مأمور تهیه و راه اندازی یک دسته جهاز جنگی شده بود، بگذریم، بهره برداری از جنگل های شمال کشور همزمان است با توسعه کلی اقتصادی و اجتماعی کشور در قرون اخیر و گسترش آن هم به زمان قاجاریه برمی گردد. ازموارد زیر می توان به این ادعا رسید: الف- اولین قرارداد رسمی بهره برداری از جنگل های شمال در تاریخ 25 ژوئیه 1872 (مطابق با 1251 شمسی) در دوران سلطنت ناصرالدین شاه با یک یهودی انگلیسی به نام بارون جولیوس رویتر (Baron Joolios Reuter) صاحب امتیاز خبرگزاری معروف رویتر بسته شد. به موجب این قرارداد که به صورت قطعی و انحصاری بود، وی حق داشت جنگل ها را یکسره قطع و چوب آن را به خارج از کشور حمل کند، در مقابل وی متعهد شده بود فقط 15 درصد سود حاصله را به عنوان بهره مالکانه به دولت پرداخت کند که البته خوشبختانه این قرارداد به مرحله اجرا در نیامد. ب- در سال 1886 میلادی (1265 شمسی) در مقابل دریافت 50 هزار تومان امتیاز چوب گیلان را برای مدت دو سال به روس ها واگذار کردند (تاریخچه بهره برداری از جنگل های شمال - مهندس حسن صائبی). ج- در سال 1910 میلادی (1290 شمسی) آگاگی لکوویچ خوشتاریای گرجی امتیازات قابل توجهی برای بریدن چوب در جنگل های تالش به دست آورد و توسط هیزم شکنان گرجی تخته های چلیک تهیه و با همکاری تعدادی از سرمایه داران، صاحب منصبان و شاهزادگان روسی شرکت صنایع چوب ایران و روس را تأسیس کردند. در همین سال ها افراد دیگری هم از کشور روسیه امتیازاتی گرفتند که از جمله آنها می توان به مانند مانگوبی( Mangoubi) اشاره کرد که امتیاز قطع درخت های بلوط در جنگل تنکابن را برای تهیه تخته های چلیک گرفت و متخصصین زیادی هم از خارج به گیلان آورد و آلی نیکوا (AlieNikoa) که امتیازی در جنگل های مجاور شهر رشت را گرفت تا سوخت این شهر را تأمین کند (ایرانی که من شناخته ام - ترجمه بهرام فره وشی). د- در سال 1302 شمسی جنگل های دولتی آستارا به مدت پنج سال به شرکت یونانی «ساندی پوز» و در همین سال جنگل های تالش به پیمانکاران فرانسوی و سوئدی اجاره داده شد و پیمانکاران هم چوب های مقطوعه را تماماً به کشور روسیه صادر می کردند. ه- در سال 1307 شمسی شرکت سوئدی مورد اشاره پس از انقضای مهلت قرارداد اولیه مجدداً به مدت سه سال مجوز قطع درختان شمشاد در مازندران را کسب و چوب های مقطوعه را به روسیه صادر می کرد. و- از سال 1303 شمسی به بعد پای مقاطعه کاران داخلی در سطح جنگل های شمال باز و آنان به تدریج جایگزین پیمانکاران خارجی شدند. ز- در سال 1304 شرکت چوب بری تمیشان با شرکت مرحوم حاج معین بوشهری و سالار حشمت اسفندیاری و دو فرانسوی برای قطع درختان در منطقه تمیشان مابین محمودآباد و نور در استان مازندران تأسیس شد. این شرکت بخش اعظم محصولات خود را به کشور روسیه صادر می کرد. این شرکت که بعدها در دست مستاجران اداره املاک بود تا سال 1335 به کار خود ادامه داد و در سال های آخر فعالیت ماهانه حدود 2000 مترمکعب چوب به بازار عرضه می کرد. ح- در سال 1308 شرکت دولتی چوب ایران در پل سفید سوادکوه برای بهره برداری از جنگل های منطقه برای تهیه تراورس مورد نیاز راه آهن تأسیس شد. ط- از سال 1309 به بعد با شروع ساختمان راه آهن سراسری کشور و نیاز مبرم راه آهن به تراورس فعالیت مقاطعه کاران داخلی به شدت گسترش یافت. اما چون در آن زمان جنگل های شمال کشور فاقد جاده دسترسی به سطوح مورد بهره برداری برای خروج و ترخیص فرآورده های جنگلی استحصال بود، لذا عمده برداشت ها روی درختان طول مسیر جاده های ارتباطی استان و جنگل های جلگه ای که خروج فرآورده های تولیدی آسان تر بود، متمرکز و به همین دلیل بخش اعظم جنگل های جلگه ای به ویژه جنگل های جلگه ای بخش مرکزی مازندران نابود شد. بنابراین در یک جمع بندی کلی سابقه بهره برداری از جنگل های شمال کشور که از آستارا در غرب تا گلیداغی در شرق در سطح حدود 9/1 میلیون هکتار ادامه دارد، در سه مرحله قابل بررسی است. مرحله اول: این مرحله شامل دوران استفاده از چوب صرفاً در حد رفع نیازهای اولیه مانند کارهای ساختمانی و تامین سوخت است که تا اواسط دوران سلطنت ناصرالدین شاه را در برمی گیرد. مرحله دوم: این مرحله از بهره برداری از جنگل های منطقه به منظور تولید چوب برای صادرات(به ویژه صادرات شمشاد به روسیه و دیگر کشورهای اروپایی) در کنار تأمین نیازهای اولیه مردم بود و نیمه دوم سلطنت ناصرالدین شاه و عقد قراردادهای بهره برداری با خارجیان تا شروع سلطنت رضا شاه را شامل می شود. مرحله سوم: در ارتباط با روند بهره برداری از جنگل های شمال در این مرحله باید گفت: در ادامه شرایط گذشته و با وجود عقد قراردادهای زیانبار و تحمیلی بر کشورمان، صادرات چوب های استحصال شده به خارج در عمل موجب شد تا ارزش چوب بیشتر شناخته شود و متعاقب آن با آشکار شدن اهمیت جنگل و پی بردن بخشی از مردم به اهمیت آن، به تدریج دست شرکت های خارجی از بهره برداری جنگل کوتاه شد که این خود سرآغازی برای استقلال فکری و ارتقاء دانش فنی جنگلداری نوپای کشور بود. اگرچه در آغاز این مرحله دید حاکم بر جنگل صرفاً اقتصادی، تکنیکی و بر اساس افزایش حجم تولید بود و به جوانب توسعه ای آن کمتر توجه می شد و در بسیاری موارد انجام کارها همراه با مشاوره، مباشرت تا مشارکت تعدادی از کارشناسان خارجی یا پاره ای از مؤسسات بین المللی مرتبط با امور جنگل بود، ولی با این وجود ادامه روند رو به تکامل آن توانست سبب تکوین استقلال فکری و کاری شود. همچنین تشکیلات جنگلبانی و علم جنگلداری روند رو به پیشرفتی به خود گرفت و در مدت زمانی کوتاه سازمان های مسئول از جمله سازمان جنگل ها و مراتع کشور جایگزین پیمانکاران و مقاطعه کاران خارجی شدند. از طرفی آگاهی نسبی اولیه به دست آمد و عطش کسب فنون جنگلداری و تاسیس آموزشگاه ها و دانشکده های منابع طبیعی در سطح کشور فراگیر شد. در این مرحله بسیاری از کارگاه های کوچک برای رفع نیازمندی های جامعه به کارخانجات بزرگ صنایع چوب تبدیل و واحدهای تابعه سازمان جنگل ها و مراتع کشور تخصصی تر شده و متناسب با زمان با تحولاتی عظیم مواجه شدند. روش های قطع یکسره سراسری در سطوح وسیع و گسترده جای خود را به روش های علمی جدید سپرد و در واقع هر گونه بهره برداری از درختان جنگلی منوط به تهیه و تصویب طرح های جنگلداری شد. طرح هایی که سابقه تهیه آن به سال های دهه 30 و حدود 58 سال پیش برمی گشت که در سایه همت و پایمردی مردانی بزرگ، لایق و کاردان و غالباً شاگردان و مریدان استاد کریم ساعی بانی جنگلبانی نوین ایران جنبه اجرایی یافتند. در این مدت شرکت های بزرگی چون طرح اسالم در استان گیلان هم با همکاری کارشناسان کشور آمریکا و در سال 48 شرکت نکا چوب با همکاری و سرپرستی کارشناسان کشور رومانی در استان مازندران تأسیس و راه اندازی شدند. در سال های 46 و 47 هم سازمان خواربار جهانی (F-A-O) با مشارکت وزارت کشاورزی به منظور رونق اقتصادی و محرومیت زدایی و مهمتر از همه آنها ارتقای کمی و کیفی جنگل در سطح حدود 27هزار هکتار از جنگل های مناطق سوادکوه و دودانگه طرح توسعه و عمران جنگل های کرانه بحر خزر را تهیه و در سال 54 به سهامداری وزارتخانه های کشاورزی، اقتصاد و دارایی و سازمان برنامه و بودجه در سنگده در 25 کیلومتری شرق شهر پل سفید مرکز شهرستان سوادکوه تحت عنوان شرکت سهامی بهره برداری صنایع چوب فریم به ثبت رسید. طرح جنگلداری لاجیم سوادکوه که توسط پروفسور تیره گوبوف مستشار سازمان F-A-Oتهیه شده بود، توسط کارخانجات اشباع تراورس شیرگاه وابسته به راه آهن دولتی اداره و طرح های متعدد دیگری هم به سرپرستی تعدادی از کارشناسان خارجی تهیه که اجرای هر یک از آن ها منشاء و اثرات بسیار ارزنده ای شده اند، ولی با این وجود نقطه اوج این تحول به سال 42 و همزمان با گسترش فعالیت علمی انستیتو جنگل و مرتع در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران و متعاقباً تبدیل آن به دانشکده منابع طبیعی برمی گردد که همراه با موج تازه ای در امر پی ریزی طرح ها همراه با آخرین پدیده های علمی و نوآوری علمی را به دنبال داشت و ماحصل آن بروز خلاقیت کارشناسان داخلی در سال های بعد از انقلاب است. کارشناسانی که بسیاری از آن ها در تهیه طرح های بزرگ جنگلداری از جمله طرح نکاچوب و طرح توسعه عمران بحر خزر مورد عمل شرکت چوب فریم تحت هدایت و سرپرستی کارشناسان و مستشاران خارجی غالباً در حد کارشناسان همراه انجام وظیفه کرده بودند، توانستند به پشتوانه تحصیلات دانشگاهی و کسب تجارب از فرصت پیش آمده برای به منصه عمل درآوردن دانش و تجربه به خوبی استفاده کنند و توانستند از عهده تهیه طرح های مورد عمل شرکت چوب و کاغذ مازندران به عنوان بزرگ ترین مجری در سطح کشور و تجدید نظر طرح هایی که از قبل با مباشرت کارشناسان خارجی تهیه شده بودند به خوبی از عهده کار برآیند. خوشبختانه جایگاه علمی این کارشناسان در انجام این مهم به گونه ای است که به جرأت می توان گفت آنان امروزه در محافل علمی جهان در کمال سربلندی و افتخار حرفی برای گفتن و نظری برای ارائه دادن دارند. بی شک مقایسه طرح های تدوینی توسط این کارشناسان با کارشناسان خارجی به خوبی نشان می دهد در بسیاری موارد طرح های تدوینی توسط آنان با واقعیت های علمی نزدیک تر بوده و غالباً این طرح ها از امتیازات بیشتری هم برخوردار هستند. در این میان و در سایه توانمندی های قابل تقدیر کارشناسان داخلی تاکنون برای حدود73 درصد سطح جنگل های شمال کشور طرح جنگلداری تهیه شده و با مشخص شدن بیش از پیش ارزش های تجاری و اقتصادی این عرصه ها و نقش آنها در توسعه اقتصاد ملی و منطقه ای (به ویژه منطقه ای) سازمان هایی مقتدر و شرکت هایی توانمند در قالب مدیریت های دولتی، خصوصی و تعاونی مسئولیت اجرای طرح های تدوینی که مزیداً حدود 71 درصد سطح جنگل های دارای طرح را شامل می شود، به عهده گرفته اند و همانگونه که از قبل بدان اشاره شد، روش های سنتی و قدیمی بهره برداری از جنگل به تدریج به مراحلی از روش های مدرن و صنعتی تغییر وضع داد و ضرورت زمانی هم موجب تسریع در ایجاد این دگرگونی شد؛ ضمن اینکه ظهور و گسترش واحدهای عظیم صنایع چوبی هم توانست ضرورت تهیه طرح ها و استفاده از روش های مکانیزه و صنعتی را دو چندان سازد. اطفاء به موقع حریق، احیاء سطح وسیعی از جنگل های مخروبه و نهالکاری با انواع گونه های پهن برگ بومی منطقه با صفات پسندیده ژنتیکی در مناطق فاقد پوشش، برقراری ارتباط مناطق روستایی با مراکز شهری و بهره مند شدن روستاییان و جنگل نشینان از مزایای جاده های احداثی، اصلاح ساختار جنگل و کمک به امر استقرار تجدید حیات و تجدید نسل، خروج تعداد قابل توجهی دام و دامدار از عرصه جنگل و ساماندهی تعداد قابل توجهی از تک خانوارهای پراکنده ساکن جنگل فقط بخشی از فواید عدیده بهره برداری های اصولی و علمی است که در قالب طرح های تدوینی انجام می پذیرند. همچنین در رأس همه این مزایا، حفظ جنگل و عرصه های جنگلی و به حداقل رسیدن میزان قاچاق چوب و غیرقابل مقایسه بودن آمار تجاوز به عرصه های جنگلی را می توان یاد کرد. امید آن که واقعیت های انکار ناپذیر اثرات ثمربخش تهیه و اجرای طرح های جنگلداری و بهره برداری های اصولی که در قالب طرح ها انجام می پذیرد و کم ترین تأثیر آن حفظ جنگل و عرصه های جنگلی است و در مقاطع زمانی مختلف خصوصاً در سال های اولیه انقلاب به ویژه تا قبل از خطاب امام راحل به آحاد ملت که فرموده بودند:«این جنگل ها مال ملت است و کسی نباید آن را خراب کند.» مانع تشدید تجاوز به جنگل و عرصه های جنگلی شد. در کنار ده ها اثر ثمربخشی که در سایه اجرای طرح ها و بهره برداری های به عمل آمده در قالب طرح های تدوینی نصیب جامعه شد، مورد توجه کسانی قرار گیرد که بر توقف اجرای طرح ها مصر هستند و با مدنظر قرار دادن وضع جنگل در مناطق فاقد طرح از جمله شرایط جنگل های حد واسط بابلرود و رود هراز که سطحی بالغ بر 100 هزار هکتار را شامل می شود و با داشتن بهترین شرایط رویشگاهی وضع جنگل های آن قلب هر بیننده ولو کم احساسی را به لرزه در می آورد، به عوض اصرار بر توقف طرح ها با ارائه راهکارهای منطقی درصدد رفع موانع و نواقص و مهم تر از همه خروج هر چه سریع تر دام و دامدار از عرصه جنگل برآیند.آنان باید مطمئن باشند و تردیدی به خود راه ندهند که توقف طرح ها و حذف تولید مکانیکی چوب عواقب زیان بار متعددی را به دنبال دارد. آنان باید با پرهیز از اجرای برنامه های متکی بر آزمون و خطا که تاکنون جامعه، شهر و دیارمان تاوان سنگینی از بابت آن پرداخته است ، جایی برای انجام مجدد این اندیشه ویرانگر باقی نگذارندالبته این به معنای پذیرش نبود نقایص در تهیه، اجرا و نظارت بر طرح های تدوینی نیست، بلکه بازبینی مجدد دستورالعمل تهیه و تجدید نظر طرح ها و استفاده از ورزیده ترین نیروهای کارشناسی در انجام این مهم و به کارگماری متعهدترین نیروها در بخش نظارت و کارآمدترین نیروها در بخش اجرا از جمله الزاماتی است که به جد باید مورد توجه مسئولین و برنامه ریزان منابع طبیعی کشور قرار گیرد؛ ضمن اینکه اندیشه برخی از کارشناسان که مبدع نظر جدیدی بوده و به پشتوانه سال ها کار و فعالیت در عرصه و کسب تجارب ارزنده و بهره گیری از دانش بومی مصر بر انجام آن هستند باید در فرصت های مناسب و مناطق مختلف در بوته نقد و بررسی و اظهار نظر کارشناسانی که خود سال ها در عرصه های مختلف حضور داشته و صاحب تجربه و نظر هستند، قرار گیرد تا متعاقباً در سایه خردجمعی و پس از حصول توافق به دلیل پیچیدگی کار طبیعت و حساسیت اکوسیستم های حاکم بر جنگل و مد نظر قرار دادن مواردی چون وجود عوامل متعدد تخریب و شدت حرص و ولع تجاوز به عرصه های جنگلی و خطراتی که از این نظر عرصه های جنگلی را که تا دیروز عمدتاً شامل اراضی جلگه ای و تا حدودی هم میان بند بود و امروزه مناطق بالابند را هدف قرار داده ، بقای جنگل و موجودیت عرصه های جنگلی را تهدید می کنند بدواً در سطح یک یا دو سری اجرا تا پس از رفع هر گونه شائبه و نگرانی احتمالی و اطمینان از امکان اجرای طرح ها و منشأ اثر بودن بیش از پیش در ارتباط با حفظ، حراست و توسعه جنگل ها و شکوفایی اقتصاد ملی و منطقه ای در کل سطح جنگل های شمال کشور به عنوان جواهر دنیای آفرینش خداوندی و موهبت الهی به مردمان ایران زمین تعمیم داده شود که گفته اند: «عاقل آن است که اندیشه کند پایان را». مهندس نادر رضائی - کارشناس جنگل و عضو جامعه جنگلبانی مازندران
سه شنبه ، ۱۸اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 26]
-
گوناگون
پربازدیدترینها