واضح آرشیو وب فارسی:قم پرس: وقتی که حکومت می خواهد به فعلیت برسد بستگی به آراء ملت دارد و مشروعیت به آرای ملت گره خورده است اما درکنار مقبولیت شرایط دیگری هم باید باشد و مقبولیت مردمی شرط لازم مشروعیت است ونه شرط کافی. به گزارش خبرنگار مهر، مقبولیت مردمی در تأسیس و حفظ مشروعیت حکومت اسلامی نقشی تعیین کننده دارد. در نظام مبتنی بر مردمسالاری دینی، نه تنها بدون حضور مردم امکان تأسیس حکومت وجود ندارد بلکه حتی به نظر می رسد در اندیشه حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری مقبولیت مردمی و حضور مردم در تعیین سرنوشت خود لازمه مشروعیت حاکمیت است. رهبر معظم انقلاب در بیاناتی می فرمایند: «افرادى گمان نکنند که امام بزرگوار ما، انتخابات را از فرهنگ غربى گرفت و آن را قاطى کرد با تفکر اسلامى و شریعت اسلامى؛ نه، اگر انتخابات و مردم سالارى و تکیه ى به آراء مردم، جزو دین نمی بود و از شریعت اسلامى استفاده نمی شد، امام هیچ تقیدى نداشت؛ آن آدم صریح و قاطع، مطلب را بیان می کرد.» در این باره با حجت الاسلام بهرام دلیر و حجت الاسلام ذوعلم دو تن از اعضای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرد؛ مشروعیت به مقبولیت مردمی گره خورده است حجت الاسلام بهرام دلیر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این سوال که مردم سالاری و مقبولیت مردمی نظام در اندیشه امام(ره) چه جایگاهی دارد، گفت: امام(ره) مردم را ولی نعمتِ صاحبان قدرت می داند. امام(ره) مردم را باعث و بانی آزادی زندانیان در زمان قبل از انقلاب می داند. امام(ره) مردم را باعث رهایی از تبعیدشان می داند و معتقد است، مشروعیت و مقبولیت نظام وقتی که حکومت می خواهد به فعلیت برسد، بستگی به آراء ملت دارد و مشروعیت به آرای ملت گره خورده است. حجت الاسلام دلیر ادامه داد: اما نظریه رقیب بر این باور است که انتخابات و آرای مردم تزئینی است و چندان اثربخش نیست. برخی می گویند چه کسی به مردم حق داده است که انتخاب کنند؛ و یا بعضا برخی به صورت جسورانه می گویند ملت و توده ها، شعور انتخاب ندارند و فقط یکسری از نخبگان حق رأی و انتخاب دارند. امام(ره) مردم را سالار نمی کند بلکه می گوید اساساً مردم سالار هستند و برای این حرف مستندات قرآنی هم دارد «لقد کرمنا بنی آدم» کل اولاد آدم را خداوند منان، جایگاه ویژه ای داده است. خواص و عوام در قرآن نیست. از نظر آفرینش به قول شهید مطهری ملت آزاد آفریده شده اند به قول آیت الله جوادی آملی هم ملت در نظام تکوین و آفرینش آزاد آفریده شده اند. فلذا امیرالمومنین(ع) فرمود: ای کمیل تو حق نداری برده دیگری باشی زیرا خداوند تو را آزاد آفرید همانطور که همه را آزاد آفرید. در اندیشه سیاسی امام(ره) خداوند مردم را آزاد آفریده است. فلذا مطابق فقه شیعه، مردم اگر از امام معصوم اقبال نکنند، می رود خانه نشین می شود. اما در بحث اهل سنت بعضی نظریه ها بر این عقیده اند که به زور شمشیر هم که شده باید به حاکمیت رسید. وی افزود: مردم، بایستی هم پای صندوق های رای بروند و رأی دهند و هم دیگران را به رأی دادن تشویق کنند. زیرا مردم سالاری و سالاری مردم با مشارکت فعال مردم گره خورده است. اگر مشارکت منفعلانه داشته باشیم، قطعاً آسیبی بر مردم سالاری خواهد بود. فلذا سالاری مردم را باید خود مردم با مشارکت فعال در انتخابات حفظ کنند. حجت الاسلام دلیر درباره شاخصه های انتخاب به خبرنگار مهر گفت: بدون اینکه از گروه یا حزبی نام ببرم، شاخصه های انتخاب را بیان می کنم؛ یکی شاخصه های اخلاقی است. واقعا کاندیدایی که صاحب اخلاق نیست، قطعا به درد ملت و منافع ملت نمی خورد. دوم شاخصه باورهاست؛ یعنی کاندیدایی را باید برگزید که معتقد به خدا و آخرت است. چنین شخصی قطعا به خودش اجازه نمی دهد به دیگران تهمت و افترا ببندد. سومین شاخصه در بحث انتخابات مردم سالارانه، بحث های دانش سیاسی و تخصص است که باید به آن بهای زیادی داد. چهارمین شاخصه باور به این انقلاب و خون شهدا و اسرا و آزادگان است. آنهایی که اهل مبارزه بودند و هستند با آنهایی که نیستند هر دو مشخص اند. عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: باید کسانی را انتخاب کرد که به قانون اساسی و ولایت فقیه معتقد باشند و بر این باور باشند که از این نظریه امام(ره) که از دل فقه، ولایت فقیه را درآورد، پاسداری کنند. به گمانم انتخابات یکی از راهکارها و ابزارهایی است که مردم سالاری را نشان می دهد. آراء است که صاحبان قدرت را به قدرت می نشاند، از رهبری گرفته تا ریاست جمهوری و مجلس خبرگان و نمایندگان مجلس. بعضی ها با واسطه و بعضی ها بدون واسطه، توسط مردم انتخاب می شوند. انتخاب خود رهبری هم بسته به انتخاب مردم است. منتخبین مردم در مجلس خبرگان، رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران را انتخاب می کنند، فلذا مردم به سالاری خود واقف هستند و باید حافظ این سالاری باشند. دلیر در پایان گفت: در اندیشه سیاسی امام راحل، مردم و کوخ نشینان ارزش بسزایی دارند. در آرای امام، مجلس در رأس هرم و امور است، زیرا منتخبین مردم در مجلس هستند. به نوعی مجلس خانه ملت است و سالاری مردم با انتخابات تضمین، حراست و استمرار پیدا می کند؛ و اگر روزی انتخابات به چالش کشیده شود، قطعا سالار بودن مردم هم به چالش کشیده خواهد شد. مقبولیت مردمی شرط لازم است اما شرط کافی نیست حجت الاسلام علی ذوعلم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز در این باره به خبرنگار مهر گفت: امام(ره) در بیانات مختلفی این دیدگاه را مطرح کرده اند که یک بعدی از مشروعیت نظام اسلامی، به پذیرش مردم و قبول مردم بر می گردد؛ در کنار سایر ویژگی هایی که یک نظام اسلامی مشروع باید از آن برخوردار باشد تا اینکه از نظر تشریع الهی پذیرفته شود؛ از قبیل فقاهت ولی امر و فقاهت حاکم و صلاحیت های دیگری که باید داشته باشد، پذیرش مردم هم شرط دیگری است. حجت الاسلام ذوعلم اظهار داشت: در نامه ای که امام(ره) در پاسخ پرسش آیت الله مشکینی در زمان بازنگری قانون اساسی در سال ۶۸ نوشتند، صریحا به این مسئله تصریح کردند. بنابراین نقش مردم یک نقش اساسی است و صرفا یک نقش تشریفاتی در مشروعیت نظام سیاسی اسلامی نیست. مقام معظم رهبری در بیانات متعددی که داشتند باز بر این مسئله تاکید داشتند. بنابراین دیدگاه امام و مقام معظم رهبری بر اساس این استناداتی که عرض کردیم کاملا یکی است. ذوعلم در مورد اینکه حکومتی که اگر مقبولیت مردمی نداشته باشد آیا از نظر امام (ره) مشروعیت دارد؟ گفت: خیر چنین حکومتی مشروعیت ندارد؛ زیرا که باید هدف نهایی از حکومت سیاسی اسلام زمینه سازی برای رشد و تعالی جامعه اسلامی باشد و نه صرفاً احراز قدرت سیاسی توسط افراد خاص. در حقیقت این مسئله به فلسفه سیاسی اسلام بر می گردد که قدرت و سیاست را مقدمه متعالی و رشد معنوی و تربیت جامعه می داند و اساسا تربیت و تعالی معنوی بدون وجود یک زمینه انتخاب آزاد و اعمال اراده خود انسان قابل تحقق نیست. وی در پایان گفت: از سوی دیگر اصلا برای فقیهی که از وصف عدالت برخوردار باشد اعمال زور و تحمیل حکومت بر جامعه برای حاکمیت او نوعی اجتماع نقضین است. یعنی این اعمال زور با عدالت تناقض دارد و قابل قبول نیست بنابراین پذیرش و تایید مردم نقش مهمی در مشروعیت دارد. در کنار این مسئله سایر شرایط هم باید باشد به عبارت دیگر مقبولیت مردمی شرط لازم است اما شرط کافی نیست.
جمعه ، ۷اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: قم پرس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]