واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نگاهی به نامه جمعی از حوزویان و دانشجویان خطاب به حوزه علمیه قم
پویایی حوزه،دغدغه ای از دیروز تا فردا
اگرچه نامه جمعی از حوزویان و دانشجویان خطاب به حوزه علمیه قم در هیاهوی روزهای انتخابات چندان دیده نشد اما می توان با بررسی تحلیلی و حتی انتقادی بندهای مختلف آن به تولید گفتمانی موثر از نقش حوزه های علمیه در تحولات روز رسید.
در شرایطی که شور و التهاب روزهای منتهی به انتخبات بخش عمده ی از اخبار و تحلیل رسانه ها را به خود اختصاص داده است، خبر انتشار نامه جمعی از حوزویان و دانشجویان خطاب به حوزه علمیه قم، انعکاسی محدود در برخی رسانه ها داشت. این در حالی است که اگر نکات مطرح شده در این نامه با اندکی تامل بررسی شود، بخش عمده ای از مشکلات ساختاری و محتوایی حوزه های علمیه در شرایط کنونی روشن شده و زمینه برای حل آن فراهم خواهد شد. نامه ای برای امروز در ابتدای این نامه که در مورد لزوم حرکت گسترده در حوزه جهان اسلام و اتفاقات منطقه و جهان خطاب به حوزه علمیه قم نوشته شده و به امضای 32 پایگاه بسیج دانشجویی هم رسیده است چنین می خوانیم: «امروز پیچیدگیهای مبارزه همانگونه که امام راحل فرمودند بسیار بیشتر از گذشته است؛ صفبندیهای حق و باطل تغییر پیدا کرده و درنتیجه حوزههای علمیه را نیز متوجه نیازهای تازهای می کند. نظر به این مهم و مبتنی بر فرمودههای حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری(دام ظله) لازم شد به نمایندگی از خیل عظیم دانشجویان فعّال فرهنگی درخواست های خود را مستقیما محضر حضرات مکرّم عرضه بداریم» نویسندگان نامه در ادامه شش سئوال بنیادین را طرح کرده اند. خلاصه ای از این سئوالات در ادامه می آید: 1- نسبت به زمان سیاه پهلوی چه تغییرات جدّی در ساختار محتوایی و درسی حوزههای علمیه به ویژه در سطوح عالی آن رخ داده است تا تأییدی باشد بر توان مضاعف حوزههای علمیه جهت حضور در عرصههای مختلف انقلاب اسلامی و پاسداری ارزش های اسلام ناب محمدی درمقابل اسلام آمریکایی؟ 2- چه فعالیتی در حوزههای علمیه صورت گرفته تا مجاهدانی خمینی گونه تقدیم جامعه اسلامی شود؟ 3-در امر مهم صدور انقلاب اسلامی نظر به ظرفیتهای عظیم آن چه فعالیت ساختاری و نه خودجوشی صورت گرفته است؟ به چه میزان ارتباطات جدّی فراتر از نشست یا همایش با حوزههای علمیه جهان به ویژه نجف و مصر صورت گرفته است؟ 4 چه مقدار دغدغهها و انتظارات رهبری معظم(دام ظله) و امام راحل(ره) خصوصا در تشریح و تکمیل فقه حکومتی و اجتماعی در اقتصاد، سیاست و فرهنگ مبنای برنامهریزیهای حوزه علمیه به ویژه برای طلاب جوان قرار گرفته است؟ 5 – آیا واکنش حوزههای علمیه به شهادت شیخ نمرباقرالنمر و حبس شیخ زکزاکی و سرنوشت نامعلوم او باید درحد تعطیل کردن درس و یا تجمعی از مد افتاده باشد یا اینکه باید با قرار دادن سیستم معرفتی حوزه بر محور اسلام ناب و حرکت جهادی-تشکیلاتی در بدنه مسلمین جهان حتی به ارزش کم کردن دروس، مخصوصا توسط فضلایی که درس و بحث خود را به حد قابل قبول رساندهاند امر مهم وحدت و پویایی مسلمین جهان را در تقابل با جهان سرمایهداری و مقدس نماها هدایت کرد؟ 6- آیا در حوزههای علمیه نگاه عمیق اجتماعی و تمدنی به تفقّه و تفلسف وجود دارد؟ به عبارت دیگر آیا اساسا به این مسئله که فقه و فلسفه باید فرهنگساز جامعه دینی باشد اعتقاد جدّی وجود دارد؟». نویسندگان این نامه در پایان ضمن تأکید بر این نکته که این پرسش ها و مطالبات به معنای نادیده گرفتن خدمات بی شمار حوزه علمیه نیست و از سر دلسوزی برای انقلاب و اسلام ناب محمدی طرح شده، به توان عظیم این نهاد در در تبیین راه و روش اسلام حقیقی و نابودسازی تفکر تحجرگرایی، مقدس نمایی، اندیشههای سکولار و دریک کلام اسلام آمریکایی اشاره کرده اند. آنها همچنین این مطالبات را تذکری می دانندتا مانع از آن شود که «که بعد از ناامیدی ولیّ زمان حضرت امام خامنهای(دام ظله) از سیاستمداران دنیا از عالمان دینی هم ناامید شوند». دغدغه ای قدیمی امّا همچنان برقرار اصلاح ساختار، دروس و به روز شدن حوزه های علمیه دغدغه جدیدی نیست. این نگرش حداقل سابقه ای به قدمت نیم قرن دارد. اولین حرکت جدی در این زمینه هم به انتشار کتاب « بحثی در روحانیت و مرجعیت» در سال 1341 باز می گردد. اثری که در سال 1341 و پس از درگذشت آیت الله بروجردی منتشر شد. مجموعهی «بحثی دربارهی مرجعیت و روحانیت» در واقع متن مکتوب و ویرایشیافتهی سخنرانیهای 9نفر از چهرههای حوزوی و دانشگاهی در کنگرهی سراسری انجمنهای اسلامی در شهریور 1340 میباشد. از آنجا که تشکیل این کنگره از نظر زمانی قریب پنج ماه بعد از رحلت آیتالله بروجردی بود، در موضوعات مطروحه بحث زیادی دربارهی مرجعیت و چگونگی انتخاب آن به عمل آمد. این مباحث عرصههای جدیدی را در خصوص نقش و عملکرد اجتماعی و سیاسی مراجع گشود. ماحصل مباحث و سخنرانیهای این کنگره، در کتابی با عنوان «بحثی دربارهی مرجعیت و روحانیت» چاپ شد و در دسترس همگان قرار گرفت. علامه طباطبایی، شهید مطهری، مهندس بازرگان، آیت الله طالقانی،آیت الله بهشتی، ابوالفضل مجتهد زنجانی و سید مرتضی جزایری نویسندگان مقالات این مجموعه بودند. کتابی قدر نادیه که منشاء بسیاری از تحولات بعدی در محتوا و ساختار حوزه های علمیه شد. این روزها اما نیم قرن پس از آغاز این حرکت، همچنان دغدغه فاصله گرفتن حوزه های علمیه از تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایران وجهان بر قرار است. نکته ای که بارها هم توسط بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و هم در بیان مقام معظم رهبری به آن اشاره شده و مورد تأکید قرار گرفته ست. البته اقدامات قابل توجهی نیز در سال های اخیر صورت گرفته که به پویایی هر چه بیشتر حوزه های علمیه یاری رسانده است. اما علاوه بر اینهکه حجم و کیفیت آن پاسخگوی رخدادها و تحولات بیرونی نیست معمولاً فاقد یک مدیریت یکپارچه و مدون است. این گونه است که در بسیاری از رویداهای که به شکلی مستقیم با اصول و آموزه های اسلام و تشیع و حفظ شان روحانیت و مبادی دینی نظام اسلامی ارتباط دارد، حوزه های علمیه آن گونه که باید و شاید واکنشی ندارند. البته نگارنده برخلاف بخشی از نامه مذکور که بر کم کردن حجم و زمان برخی از دروس معمول در حوزه علمیه تاکید دارد، معتقد است که نباید به سادگی رسالت علمی حوزه را به حاشیه برد. چرا که همین دغدغه هایی که آن ها بر عمیلیاتی سازی آن تاکید دارند جز با پیشبرد مستمر علوم دینی و تقویت ارکان فکری نظام اسلامی مهیا نخواهد شد. با این حال طلب پویایی حوزه ها در تقابل با مصادیق و زمینه های اسلام آمریکایی و نقش آفرینی در تحولات جهان اسلام نکات بدیعی است که این بار با صراحت بیشتر به آن اشاره شده. همچنین تعامل بیشتر با حوزه نجف و الازهر مصر در شرایط بی ثبات و پر شر و شور منطقه قطعاً سدی برای نفوذ اندیشه های خطرناک تکفیری خواهد بود. این مساله مهمی است که با برگزاری نشست و همایش های تشریفانی حل نمی شود بلکه نیازمند تعریف یک برنامه مطالعاتی دقیق اما فوری و عملیاتی سازی یافته های آن در همکاری با نهادهای مرتبط است. از سوی دیگر تلاش برای تبیین هنرمندانه آرمان های نظام در فرایند صدور انقلاب نیز از حلقه های مفقوده ای است که در این نامه به خوبی به آن اشاره شده است. به هر حال همان گونه که مرحوم «سید حسن حسینی» زمانی برای اصلاح ساختار حوزه هنری سروده بود که:« الغرض مساله حل می خواهد/ لوزه حوزه عمل می خواهد» شاید این بار نیز برای اصلاح رویکرد کلی حوزه های علمیه، نیاز به جراحی(البته از نوع سرپایی ونه عمیق) داشته باشیم تا از سرایت درد به نقاط حیاتی آن جلوگیری شود. اگرچه این اقدام و متن نامه در هیاهوی روزهای انتخبات چندان دیده نشد اما می توان با بررسی تحلیلی و حتی انتقادی بندهای مختلف آن و شنیدن پاسخ بزرگان حوزه به تولید گفتمانی موثر و دوران ساز از نقش حوزه های علمیه در تحولات روز رسید. روندی که شاید به تشکیل نشست های تخصصی و موثر همچون جلسات 9 نفره نخبگان دینی در ابتدای دهه 40 بیانجامد. مرتضی حسینی پایگاه رصد انتهای متن/
http://fna.ir/L4H1S2
94/12/05 - 01:34
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]