واضح آرشیو وب فارسی:تهران پرس: راه های شناخت خداوند در سخنان حضرت فاطمه (س)، توحید، اسماء و صفات الهی است، به گفته برخی اندیشمندان این مباحث هم سنگ سخنان امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه است.به گزارش تهران پرس ، پس از رسول اکرم(ص) نخستین مباحث معرفتی که از اهل بیت (ع) در تاریخ گزارش شده، به حضرت فاطمه(س) به ویژه سخنان ایشان در خطبه فدکیه مربوط است که به گفته برخی اندیشمندان، هم سنگ سخنان امیرمؤمنان علی(ع) در نهج البلاغه است. آن حضرت(س) در سخنان خود به شناخت خدا و برخی از راه ها و براهین مربوط به آن و نیز مطالبی درباره توحید، اسماء صفات و افعال الهی اشاره دارد، در همین پیوند، دیدگاه های آن حضرت در سه بخش مورد بررسی قرار می گیرد: 1-شناخت خدا و راه های آن 2-توحید و ابعاد آن با تقریرهای کلامی، فلسفی و عرفانی 3-وجودشناسی و معناشناسی اسماء و صفات خداوند. *شناخت خدا با بررسی دقیق سخنان و دعاهای حضرت زهرا(س) می توان به مجموعه ای از این برهان ها و راه های شناخت عقلی و درونی دست یافت. آن حضرت در آغاز خطبه فدکیه به هر دو گونه آن یعنی پیوند درونی انسان با موضوع توحید و شناخت عقلانی از آن اشاره می کند؛ هر چند فراهم آوردن چنین شناختی را کار خداوند می داند. روش دوم شناخت که حضرت زهرا(س) پس از شناخت فطری به آن اشاره می کند، روش عقلانی است که به باور آن حضرت خداوند زمینه آن را فراهم کرده و اندیشه انسان را با این جنبه عقلانی از توحید روشن کرده است. نکته بعدی این است که حضرت زهرا(س) در خطبه و دعاهای خود به طور مستقیم نه د صدد اثبات خداوند که در مقام تسبیح و نیایش بوده است، از این رو تنها با مقایسه سخنان ایشان با نتایج یا مقدمات برهان های فلسفی می توان پاره ای از براهین فلسفی و راه های شناخت عقلانی را از کلام ایشان به دست آورد. *توحید نگاهی کلی از توحید آن گونه که حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه ارائه می دهد، اعتقاد به توحید، پیوند تنگاتنگی با اخلاص همه جانبه در اندیشه، اعتقاد و عمل دارد: «اشهد ان لااله الاالله وحده لا شریک له، کلمة جعل الاخلاص تاویلها» چنان که تطهیر از شرک هم نیازمند ایمانی عمیق است: «فجعل الله الایمان تطهیرا لکم من الشرک» و چنین توحید ایمانی در گستره عمل به اطاعت از اوامر و نواهی الهی می انجامد. در آن مواردی که حضرت زهرا(س) در دعاها و نیز خطبه فدکیه به وحدانیت خداوند و نفی شریک برای او شهادت می دهند، می توان به آموزه های توحید ذاتی دست یافت. اهل بیت(ع) از جمله حضرت فاطمه(س) به رغم انکار امکان توصیف خداوند، اوصاف فراونی را برای پروردگار برشمرده اند و این توحید صفاتی است. همچنین در سخنان ایشان به ویژه در تعقیب نماز عشا به این نکته اشاره شده است که همه مخلوقات به طور تکوینی در مقابل خداوند خاضع و خاشع اند و مهر ذلت و بندگی را بر پیشانی دارند، همچنان که سخنان و نیایش های آن حضرت در موارد فراوان به توحید عبادی اختیاری اختصاص یافته اند. با توجه به برخی از روایات باید گفت که از نگاه حضرت زهرا(س) به رغم آنکه توصیف های به کار رفته از سوی انسان های عادی ـ که مبتی بر محدودیت، تشبیه و انسان انگاری در صفات است ـ شایسته خداوند نیست، خداوند با وجود وحدت ذاتی و توحید صفاتی، دارای حیثیات و جهات متعددی است که اسماء و صفات بیانگر آن ها هستند و او به واسطه آن ها فیض خود را جاری می کند. در نهایت حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه ضمن انکار احاطه معرفتی بر خداوند، به کمک ابزارهای حسی و غیر حسی، قلوب آدمیان را در پیوند با معرفت توحیدی می داند. از سخنان آن حضرت می توان دریافت که از نگاه حضرت زهرا(س) آنچه در پرده بوده و دسترسی به آن و توصیفش ناممکن است، اموری مربوط به مقام ذات است که قابل توصیف و حتی اشاره نیست و مقام احدیت نیز این گونه است و اسماء و صفات در آن هیچ تفصیلی ندارند. منبع: دانشنامه فاطمی
سه شنبه ، ۴اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تهران پرس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 53]