واضح آرشیو وب فارسی:هدانا: منظومه فکری آیت الله شهید مطهری ظرفیت بسیار بالایی برای تبیین الگوی تولید علوم انسانی اسلامی دارد؛ به نحوی که می توان آن را جامع ترین نظرات در این زمینه دانست.به گزارش خبرگزاری مهر ، منظومه فکری آیت الله شهید مطهری ظرفیت بسیار بالایی برای تبیین الگوی تولید علوم انسانی اسلامی دارد؛ به نحوی که می توان آن را جامع ترین نظرات در این زمینه دانست. شهید مطهری علاوه بر بررسی زیربناهای فلسفی، کلامی و اجتماعی مسئله به آسیب شناسی مواجهه با تحولات زمان و علوم جدید غربی پرداخته و با نقد سه جریان تحجر، تجددگرایی افراطی و التقاط به تبیین و فهم شود نتیجه منطقی آن اذعان به امکان علم دینی و ضرورت تولید علوم انسانی اسلامی است. به طور خلاصه می توان برای تولید علوم انسانی، از منظومه فکری استاد مطهری سه گام اساسی را این گونه برداشت کرد: گام اول: خودباوری و احساس شخصیت در برابر تمدن غرب و توانایی جهت شناخت سرمایه های خودی ازجمله اسلام، و قدرت بهره برداری از آن و جلب سود و دفع زیان؛ گام دوم: شناخت دقیق اسلام به عنوان یک مکتب جامع و الهی و یک دستگاه فکری و اعتقادی معرفت بخش است که می تواند سازنده همه ابعاد زندگی انسان و عمل موصول به سعادت باشد. گام سوم: استخراج فلسفه های مضاف و نظام های کلان اجتماعی اسلام طبق «الگوی توحیدی» و مبتنی بر کشف مصالح و مفاسد واقعی و فطرت الهی با روش اجتهاد. به طور خلاصه، از منظر استاد مطهری علوم انسانی اسلامی دارای ویژگی کلی زیر است: ۱.علوم انسانی اسلامی جهت توحیدی و خدایی دارد که محور سعادت دنیا و آخرت انسان است. علامه شهید می گوید: «انسانی که اسلام می خواهد با انسانی که مکتب های فلسفی بشر می خواهند، از زمین تا آسمان فرق داد. خیلی چیزها که اسلام می گوید با آنچه دیگران می گویند یکی است اما نه با یک دید. اسلام همیشه با مسائل از جهت توحیدی و خدایی نظر می کند.» ۲.علوم انسانی اسلامی از تفسیر یک جانبه و تقلیل انسان به بعد مادی و طبیعی پرهیز دارد و در عین حال، واقع بینانه به همه ابعاد انسان و مصالح مفاسد حیات او و به صورت جامع آن را مطالعه می کند. فطرت (سرشت متعالی، ملکوتی، ویژه و مشترک انسان) عنصر اصلی و زیربنایی علوم انسانی اسلامی را تشکیل می دهد؛ یعنی برخی از مهم ترین گزاره های عملی و اصول تجویزی و ارزشی در علوم انسانی بر حکت نظری، حقیقت انسان و فطرت استوار است. ازاین رو، دارای واقع نمایی، جهان شمولی و خصلت معرفتی هستند. پس توجه به فطرت بشر از پایه های مهم بحث در تحولات علوم انسانی خواهد بود. براساس نگاه شهید مطهری می توان با اتکا به ذاتیات انسان و سرشت مشترک انسان ها که در ادبیات اسلامی از آن به «فطرت» یاد شده است، گامی مهم در تولید علوم انسانی و اسلامی برداشت که فرازمانی و فرامکانی باشد و حتی بر اساس آن امور اعتباری و قراردادی که مستقیماً دارای واقعیت عینی نیستند را نیز سازمان دهی کند. علوم انسانی اسلامی از تقلیل گرایی معرفت شناختی و حصر روش شناختی تجربی گریزان است. استاد مطهری می گوید: «یک عده از دانشمندان جدید یک باره هر سبک و روشی را غیر از سبک و روش تجربی مردود شمردند و آن قسمت از علوم را که از دسترس تجربه خارج بود [… را] بی اعتبار دانستند. ولی بدیهی است که قناعت کردن به فرآورده های علوم [تجربی] طبعاً بسیاری از پرسش های اندیشه بشری را بلاجواب می گذارد»؛ از این رو، روش شناسی علوم انسانی اسلامی نه در دام «رهیافت اثبات گرایی» افتاده و نه به «رهیافت تفسیری» بسنده کرده است، بلکه علاوه بر توجه به روش تجربی و تفسیری، از سایر روش های اطمینان بخش همچون روش عقلی (فلسفی) و شهودی (وحی) برای کشف و تفسیر واقعیت استفاده می کند. روش تحقیق در علوم انسانی اسلامی از دیدگاه شهید مطهری روش اجتهادی و از پایگاه فلسفه اسلامی است که از این طریق می توان دایره دانش های عملی و دانش فقه را گسترش داد و پرسش های نو؛ مباحث جدید و مورد نیاز جامعه اسلامی و انسان معاصر را روشمندانه و در پرتو منابع اسلام (کتاب، سنت و عقل) مورد مطالعه و بحث قرارداد. از این رو، نباید تصور کرد که علوم انسانی اسلامی مبتنی بر مکتب اسلام یک دانش کامل، بسته و ایستا خواهد بود. علوم انسانی اسلامی و تخصص های مختلف فقهی با نیازهای زمان و پرسش های نو، همواره در حال رشد و گسترش خواهد بود. عرصه معرفت و به ویژه علوم انسانی و عرصه عقلانیت، تعامل و گفت وگو است. در نگاه شهید مطهری، برای تولید علوم انسانی اسلامی حتماً باید هم به میراث علمی تمدن اسلامی و هم محصولات تفکر جدید غربی به صورت جدی و تخصصی توجه شود و با عقلانیت، حریت، آزادی فکر، اخلاق عالمانه و مطالعه تطبیقی و مقایسه ای آنها از دستاوردهای مفید بشریت و تحولات جدید برای رشد دانش های اسلامی و تولید علوم انسانی اسلامی بهره گرفت. منبع: طلیعه
دوشنبه ، ۳اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هدانا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]