واضح آرشیو وب فارسی:فرهیختگان: شادیاخ از دو واژه «شادی» و «اخ» تشکیل شده که به معنای شادی آفرین است و با نام های شادکاخ، شاد جهان و شاد مهر نیز شناخته می شود. این اثر تاریخی، اوایل سده سوم هجری مسکونی شد و تا سال ۶۶۹ هجری، که زمین لرزه آن را درنوردید، اهمیت ویژه ای داشت. در کاوش های باستان شناسی که سال ۱۳۷۹ در این محل انجام گرفت، شماری از بناهای معماری آن زمان مانند تالار عام، اندرونی و خانه های ویژه، آهنگری، سفال گری، شیشه گری و ... در آن منطقه پیدا شد. افزون بر این بناها، از کشفیات به دست آمده از طریق کاوش ها می توان به شماری اسکلت -که زیر آوار زلزله مانده بوده اند- و همچنین ظرف ها و لوازم فرهنگی مانند سازه های سفالی و شیشه ای اشاره کرد. کشف اسکلت های انسانی در هم و متلاشی شده گویای این است که امکان دارد زمانی - شاید پیش از حمله مغول- زلزله ای هولناک بخش هایی از شادیاخ را از بین برده باشد. وسعت کل محوطه شادیاخ 40هکتار است. این محوطه به شماره و مورخه 27/11/82 10910 به ثبت آثار ملی رسیده است. جوانان نیشابوری سال هاست روی بخشی از محوطه باستانی شادیاخ موتورسواری می کنند. محمد اسماعیل اعتمادی، مدیر میراث فرهنگی نیشابور این اتفاق را اقدامی با سابقه چند ده ساله می داند. با این حال سال هاست حتی با رسانه ای شدن وضعیت شادیاخ، این مشکل حل نشده است. موتورها همچنان در روزهای پایان هفته روی سازه های شهر باستانی ویراژ می دهند و مسئولان شهری و میراث فرهنگی چاره ای برای آن نیندیشیده اند. نهادهای شهری تفریح ایجاد کنند تپه های تاریخی نخستین بار نیست که تبدیل به پیست های موتور و ماشین سواری شده اند. ابوالفضل مکرمی فر، مدیر پایگاه پژوهشی منطقه تاریخی فرهنگی نیشابور درباره پیدا کردن راه حلی برای موتور سواری نکردن روی بقایای معماری شادیاخ به «فرهیختگان» می گوید: «این امر عمدتا مرتبط با برخی دستگاه های اجرایی است. در این راستا باید دستگاه های ذی ربط از جمله شهرداری فضای مناسبی را برای سرگرمی جوانان شهر در نظر بگیرد تا مشکل موتورسواری در این محوطه حل شود.» محوطه باستانی شادیاخ 40 هکتار وسعت دارد و تملک آن می تواند مشکلات حفاظتی اش را حل کند. مکرمی فر در این باره می گوید: « امور حفاظتی و تملک محوطه شادیاخ از اولویت های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.» در انتظار کاوش چهار سال از آخرین کاوش های باستان شناسی در محوطه باستانی شادیاخ می گذرد. مکرمی فر درباره کاوش های باستان شناسی در این محوطه باستانی می گوید: «در سال 1378 هجری شمسی رجبعلی لباف خانیکی در شادیاخ اقدام به گمانه زنی کرد. این باستان شناس پس از آن به طور مستمر از سال 1378 تا 1384 در 6 فصل به کاوش در آن محل پرداخت و بخشی از عرصه شهر نیشابور را آشکار کرد. هفتمین و آخرین فصل کاوش در شادیاخ نیز به سرپرستی محمود بختیاری در سال 1390 انجام شد.» قطع شدن کاوش های پیوسته در محوطه های باستانی یکی از دلایل گسترش تخریب و فراموشی آنهاست. مدیر پایگاه شادیاخ با اشاره به نیاز این منطقه به سایت موزه می گوید: «سایت موزه معماری، از جمله چشم اندازهای عمده و اهداف اولیه در اجرای مطالعات کاوش های باستان شناسی در شادیاخ بوده است. اجرای این هدف روی بقایای معماری کاخ ها و عمارت های حکومتی میانی شادیاخ، خاکبرداری محدوده تملک و کاوش دروازه جنوبی متمرکز است.» سایت موزه ای برای ساماندهی محوطه مسئولان میراث فرهنگی نیشابور امیدوارند با احداث سایت موزه مشکل این محوطه حل شود. مکرمی فر درباره وضعیت اجرای سایت موزه می گوید: «طرح مطالعه سایت موزه شادیاخ به منظور ساماندهی آن از سال 94 شروع شده و مطالعات در این زمینه به مرحله نهایی رسیده است، که بعد از تایید نهایی در سال آتی با تامین اعتبار لازم اجرایی خواهد شد. همزمان به منظور حفاظت از داده های معماری و فراهم کردن مقدمات ایجاد سایت موزه و ایجاد امکان بازدید گردشگران، بخشی از محوطه به وسعت حدود 2000 مترمربع زیر پوشش سازه های حفاظتی قرار گرفت.» او درباره جزئیات سایت موزه نیز می گوید: «با تشخیص موقعیت و ویژگی های دروازه جنوبی، بارو و بناهای معماری مرتبط با آن کشف شده است . همچنین خیابان اصلی سنگفرش و یک واحد مسکونی اشرافی در مجاورت بارو و دروازه آن، در نظر گرفته شده است. با ادامه کاوش ها روی خیابان سنگفرش و تکمیل فضاهای معماری نه اشرافی مزبور در حد فاصل دروازه و کاخ حکومتی شادیاخ، میانه شادیاخ می تواند چشم انداز مطلوب شکل گیری سایت موزه این منطقه را فراهم کند.» او درباره برنامه هایی که برای این محوطه در دستور کار است، می گوید: «تعریف مسیر بازدید از سایت موزه برای گردشگران و آشنایی با معماری و کاوش های باستان شناسی و ایجاد غرفه های عرضه محصولات فرهنگی و خدمات برای گردشگران، در کنار ادامه کاوش در بخش هایی از محوطه شادیاخ به منظور روشن شدن زوایای دیگری از تاریخ، فرهنگ و معماری شهر کهن نیشابور از جمله برنامه های دیگر برای ساماندهی این محوطه است.» مکرمی فر درباره وضعیت اعتبارات در نظر گرفته شده برای این محوطه می گوید: «اعتبارات امسال 50 میلیون تومان بود که برای مطالعات سایت موزه شادیاخ هزینه شد. در سال آینده نیز برای اعتبارات اجرایی سایت موزه یک میلیارد ریال اعتبار پیش بینی شده است.»
جمعه ، ۳۰بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهیختگان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]