واضح آرشیو وب فارسی:آرمان پرس: مهدی محمدی گفت: بعد از برجام، گشایش اقتصادی نه برای مردم بلکه برای یک حلقه بسته "رانتخوار"، "پورسانت بگیر"، و "بشدت وابسته" رخ داده است.آرمان پرس : روزنامه وطن امروز نوشت: به پرسش از اینکه چرا معامله هسته ای در سیاست خارجی نه نقدا وضع مردم را بهتر کرده و نه دستکم دورنمایی از بهبود پیش روی آنها قرار داده، طیفی از پاسخ ها می توان داد. پاسخ استاندارد در دولت آقای روحانی این است که اساسا توافق هسته ای قرار نبوده بهبود اقتصادی ایجاد کند و در بهترین حالت، این توافق غل و زنجیرهایی را که به دست و پای اقتصاد کشور بسته شده بود، باز کرده است. این موضع بدان معناست که نه فقط باید اظهارات گذشته دولت درباره مسائلی همچون «وابسته بودن آب خوردن مردم به رفع تحریم ها» و «ایجاد گشایش فوری و عظیم اقتصادی پس از توافق» را غیرصادقانه بدانیم، بلکه علاوه بر آن، باید درباره ارزش های واقعی یک توافق با غرب، از حیث تاثیری که می توانسته بر اقتصاد کشور بگذارد نیز تردید کنیم. ضمن اینکه متاسفانه دولت خود را در موضعی قرار داده است که اگر هم غربی ها غل و زنجیری از دست و پای اقتصاد ایران باز نکنند و عملا تحریمی هم تعلیق نشود، مجالی برای اعتراض نخواهد داشت و به دلیل گره زدن سرنوشت سیاسی خویش به این توافق، خود به خود به سمت نوعی «لاپوشانی اتوماتیک» سوق داده خواهد شد. پاسخ دوم به این سوال از منظر راهبرد آمریکا درباره ایران، به مساله می نگرد. آمریکایی ها از مدت ها قبل از نهایی شدن توافق این موضوع را شفاف کردند که از نظر آنها توافق هسته ای قرار نیست به گشایش چشمگیر اقتصادی در ایران منجر شود، چرا که اولا این توافق یک توافق کامل نیست و بخش های بزرگی از تحریم ها همچنان نه فقط باقی می ماند بلکه با جدیت بیشتری هم اجرا خواهد شد و ثانیا، اساسا از دید آمریکا گشایش اقتصادی برای ایران بیش از یک حد معین خطرناک است، چرا که می تواند منجر به شکل گیری احساس بی نیازی از توافق در ایران شده و انگیزه های پایبندی به توافق آن را تضعیف کند. بنابراین از دید آمریکایی ها و از منظر راهبردی، رفاه اقتصادی در ایران گروگان توافق هسته ای است تا هم ایران بدان متعهد بماند و هم اینکه امکان امتیازگیری از ایران در سایر حوزه ها فراهم شود. درست به همین دلیل است که آمریکایی ها نه از رفاه و گشایش، بلکه از «شیرین سازی» اقتصادی در ایران سخن می گویند. شیرین سازی سایه و نمایشی از گشایش است که بدون آنکه کارکرد واقعی و ماندگاری داشته باشد صرفا محاسبات مسؤولان را کنترل کرده و ذهن مردم را شرطی می کند تا گام های بعدی آنطور که غربی ها می خواهند برداشته شود. پاسخ دیگر به آن سوال، کمی داخلی تر است. در اینجا بحث بر سر این است که تعلیق نصفه و نیمه تحریم ها می تواند به بهبود در وضعیت اقتصادی و معیشتی کشور منجر شود یا لااقل به آن کمک کند به شرط اینکه اولا برنامه ای برای تبدیل توافق به رفاه وجود داشته باشد و ثانیا تیمی در کار باشد که بتواند آن برنامه را اجرا کرده و در بازه های زمانی مناسب از آن نتایج ملموس بگیرد. در حالی که حتی آمریکایی ها هم می گویند که در این مقطع خاص که گشایش های نسبی حاصل شده، بهترین استراتژی برای ایران اقتصاد مقاومتی است و تنها این استراتژی است که می تواند تولید را رونق داده و اشتغال را بهبود ببخشد، غربگرایان چندان علاقه ای به اجرای یک برنامه مقاومتی از خود نشان نمی دهند. امروز به اذعان کسانی چون «پاتریک کلاوسون» که خود از طراحان استراتژی تحریم بوده، تنها راه تولید رفاه در ایران تزریق تفکر مقاومتی به ارکان تصمیم گیری اقتصادی است اما می بینیم غربگرایان همچنان از طراحی و اجرای برنامه ای که هدف اول آن استفاده از فرصت برای بیمه کردن کشور در مقابل فشارهایی باشد که بزودی از راه خواهد رسید، بشدت پرهیز می کنند. طرد بی منطق اقتصاد مقاومتی و اصرار بر وابسته سازی هر چه بیشتر کشور در حوزه های اقتصادی در واقع 2 دلیل بیشتر نمی تواند داشته باشد: نخست اینکه کسانی حس می کنند با این کار «فرصت های معاملات آتی» با غرب را از دست خواهند داد و بنابراین به آن بی میل هستند و دوم اینکه اساسا در دولت آقای روحانی کسی یا تیمی وجود ندارد که از مهارت های لازم برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور- حتی وقتی مشکل منابع وجود ندارد – بهره مند باشد. همه این پاسخ ها اما در مقابل یک پاسخ محتمل دیگر که می توان به آن سوال داد، فرعی و بی اهمیت است. شاید راز اینکه گشایشی ایجاد نمی شود این باشد که این گشایش در جای دیگری ایجاد شده است و ما آدرس را اشتباه آمده ایم! ما وقتی از گشایش اقتصادی سخن می گوییم مقصودمان تسهیل امر معیشت برای مردم عادی است که نه دسترسی به رانت دارند و نه آنها را به محافل ویژه تجاری راه می دهند. یکی از پاسخ ها به این پرسش که چرا توافق هسته ای و تعلیق تحریم ها منجر به گشایش اقتصادی نشده این است که این گشایش رخ داده اما نه برای توده های مردم، بلکه برای یک حلقه بسته «رانتخوار»، «پورسانت گیر» و «بشدت وابسته». برخی اطلاعات نشان دهنده این است که یک طبقه جدید در کشور به سرعت در حال شکل گیری است که توافق هسته ای و گشایش های ناشی از آن را بدل به ابزار تولید رانت و کسب درآمد نجومی برای خود کرده و با سرعتی باور نکردنی در حال انباشتن جیب خود از مواهب ناشی از توافق است بی آنکه اساسا اهمیتی برای باز کردن گره کور معیشت از زندگی مردم قائل باشد. این نوع نگاه به مساله، ما را به سمت یک مساله عمیق تر هدایت می کند و آن هم این است که چه بسا اساسا این جریان مایل است زیرساختی از بده بستان اقتصادی با غرب ایجاد کند که این زیرساخت تضمینی باشد برای اینکه نه فقط توافق هسته ای بلکه موجودیت سیاسی جریان غربگرا در ایران حفظ شود. وقتی به این نقطه می رسیم دیگر درک این مساله سخت نخواهد بود که چرا کسانی می گویند قراردادهای اقتصادی با غربی ها تضمین پایدار ماندن توافق است. اگر یک پروژه بزرگ برای تبدیل دوران پسابرجام به دورانی از زد و بند بر سر منافع و سرمایه های کشور با سرمایه داران غربی وجود داشته و نسلی از تاجران برجام در حال شکل گیری باشد، هیچ نباید تعجب کرد که چرا توافق هسته ای رفاه تولید نمی کند و برنامه ای هم برای سوق دادن اوضاع به آن سمت وجود ندارد. آنها که باید نفع ببرند، غرق در نعمت هستند و مطالبه رفاه برای مردم عادی در این اوضاع نیز «طلب روزی ننهاده کردن» است. برجام بیچاره مقصر نیست، رفاه هم ایجاد کرده اما نه برای مردم بلکه برای آن اقلیتی که از روز اول که کل این بازی آغاز شد، نگاهی جز پهن کردن یک بساط گسترده کشورفروشی نداشتند.
پنجشنبه ، ۲۹بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: آرمان پرس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]